‘Een beetje cash kan geen kwaad’

Ondanks de verdere daling van de brievenpost kon bpost opnieuw overtuigende kwartaalresultaten voorleggen. Op zoek naar groei haalde het postbedrijf eerder dit jaar de Belgische tak van Lagardère binnen. “Onze andere activiteiten worden belangrijker, maar toch zal brievenpost nooit helemaal verdwijnen”, zegt CEO Koen Van Gerven.

Dat bpost het goed doet, staat buiten kijf. Van het kneusje van de klas naar de kop van het peloton, dat is het traject van de afgelopen jaren. Naar eigen zeggen zit het bedrijf in termen van rendabiliteit bij de beste van de wereld. De recente investeringen in een nieuwe generatie postsorteermachines lijken dat te onderstrepen.

Een en ander laat zich ook aflezen aan de uitstekende kwartaalcijfers die het postbedrijf vorige week bekendmaakte. “Het vierde kwartaal is door de pakjes in de eindejaarsperiode voor ons altijd een belangrijk kwartaal”, zegt CEO Koen Van Gerven. “Dit jaar doen we in december 15 procent beter dan vorig jaar, en dat was toen ook een sterke maand. Het geeft een indicatie dat Belgen internet en e-commerce echt wel aan het ontdekken zijn. Voor ons is dat goed nieuws.”

Tot op de dag dat uw grootste klanten uw concurrenten worden. Amazon is van plan pakjes af te leveren met drones.

KOEN VAN GERVEN. “Amazon is natuurlijk een grote klant, maar we hebben nog grote klanten. Voorlopig lig ik niet wakker van Amazon, er zijn andere spelers die ons meer bezighouden. Zo wil DHL zich in de b2c-markt van pakjesleveringen profileren en Post.NL is meer dan voorheen aanwezig in onze markt.

“Amazon is uiteraard een erg creatief bedrijf, maar ik vermoed toch dat België niet hoog op de prioriteitenlijst staat. We blijven een klein land. En laten we eerlijk zijn, de reden waarom Amazon het in sommige landen zelf wil doen, heeft te maken met de povere kwaliteit die de lokale spelers afleveren. En in België is die kwaliteit wel goed. Volgens mij wordt het moeilijk voor een speler als Amazon om kosten-efficiënt hetzelfde kwaliteitsniveau en een even grote densiteit te halen als ons postale netwerk.”

Blijft de dagelijkse postronde nog altijd het competitieve voordeel?

VAN GERVEN. “Ik denk dat onze last mile een van de sleutelelementen is die ons in het b2c-segment sterk maken, ja.”

Patricia Ceyssens (Open Vld) klaagt dat e-commerce in België lijdt onder de te hoge prijzen van pakjespost.

VAN GERVEN. “Ik begrijp niet helemaal wat ze bedoelt. De detailprijzen zijn in de ontwikkeling van e-commerce redelijk irrelevant. De list price van pakjes is heel wat anders dan de contractuele prijs voor e-commercebedrijven. De internethandel groeide vorig jaar met 15 procent, ik weet niet wat men nog meer wil. Ik zie geen probleem met de prijs van pakjespost. Misschien zijn er wel andere problemen die aandacht verdienen en die de ontwikkeling van e-commerce vertragen?

“De helft van de zaken die Belgen via e-commerce kopen, komt uit buitenlandse internetwinkels. En die goederen brengen wij tot bij de klant op de manier die hij wil. Ik vind dat het debat over e-commerce reduceren tot de prijs van pakjes aan de essentie voorbijgaat.”

Wordt bpost het komende decennium een kloon van DHL?

VAN GERVEN. “Wij zullen een ander bedrijf zijn, dat wellicht nog altijd post zal verdelen, maar waar de brieven voor minder dan 50 procent van de omzet zorgen. Vandaag is dat nog meer dan 60 procent. Brieven zullen in absolute cijfers belangrijk blijven. Als ik een ruwe schatting mag maken: we zullen nog 1 miljard euro omzet uit brievenpost halen. Ik vind dat veel geld. Daarnaast zullen we ook andere activiteiten hebben, en het transporteren van pakketjes is daar een van.

“Bpost zal ook een bedrijf zijn dat allicht meer in het buitenland aanwezig is dan vandaag. De digitalisering verandert onze wereld in een dorp. Dat wil niet zeggen dat we DHL gaan nahollen. Zij hebben een specifieke positionering die we niet moeten kopiëren. Er is voldoende ruimte in de wereld voor andere proposities. Bijvoorbeeld: ik ben niet zeker dat wij absoluut eigen vliegtuigen moeten hebben. Sterker nog: ik ben er zeker van dat we geen eigen vliegtuigen moeten hebben.

“We moeten ons vooral richten op dingen die te maken hebben met conven-ience en proximity. Ik denk bijvoorbeeld aan onze Combo-leveringsdienst die boodschappen aan huis levert. Ik heb het over dingen als het leveren van nummerplaten, of voor gemeentebesturen hulpbehoevende mensen in kaart brengen. In Antwerpen hebben we voor het Nationaal Geografisch Instituut onze wagens uitgerust met een toestel om de luchtkwaliteit te meten. Omdat we toch elke dag dezelfde ronde doen, is dat relevant.”

Proberen niet alle postoperatoren in dezelfde vijver te vissen?

VAN GERVEN. “Inderdaad, maar er zijn ook redenen om dat pad in te slaan. Het is onze plicht groei te vinden in domeinen die ook deel uitmaken van onze strategie. Op dit moment is dat de uitbouw van pakketpost. Daarom zeg ik vaak dat de digitalisering misschien wel de verdamping van de brievenpost veroorzaakt, maar tegelijk de kansen van e-commerce brengt.”

Houden die elkaar de komende jaren in evenwicht?

VAN GERVEN. “Dat zouden we graag hebben. Vorig jaar stagneerde onze omzet doordat we een specifieke businesstak, de internationale remailing waarvan ik de rendabiliteit te laag vond, hebben gestopt. We hebben daardoor 30 miljoen euro omzet weggesneden. Maar het leuke is wel dat we met minder omzet meer winst maken.”

Vorig jaar leverde de pakjespost 42 miljoen euro bijkomende omzet, terwijl de daling van het brievensegment 50 miljoen bedroeg. Bovendien kan meer competitie op de markt de prijzen onder druk zetten. Dat is toch een lastig perspectief?

VAN GERVEN. “Prijsdruk is altijd mogelijk. Maar die kans lijkt me minder groot in een markt die groeit. Wij willen bovendien niet in een prijzenoorlog meestappen. Overigens hebben we enige ervaring op dat terrein. In 2006 kenden we een vergelijkbare situatie toen TNT met een agressieve prijspropositie naar België is gekomen. Wij zijn niet gevolgd. Dat heeft ons eventjes pijn gedaan, maar uiteindelijk moesten zij ermee stoppen.

“Ik denk dat je als marktleider, zo stond dat trouwens in onze cursussen in Leuven, geen voordeel hebt bij een prijzenoorlog. Je vernietigt enkel waarde. Vandaag voelen we geen prijsdruk en ik verwacht ook niet van onze concurrenten dat ze zotte dingen zullen doen.

“De toekomst in de pakjespost draait eerder om een veelheid van aflevermogelijkheden waarin we moeten voorzien. Niet iedereen zal zijn pakjes altijd thuis geleverd willen krijgen. Hoe meer mensen op internet kopen, hoe meer keuzes van aflevering er worden gevraagd: thuis, in een ophaalpunt, met een drone in je tuin… We proberen goed te luisteren naar de klanten en te kijken wat ze willen. Daarom zijn we ook gestart met leveringen op zaterdag en zondag, en met avondleveringen. Wij geven nu met click & collect al de mogelijkheid om dingen te bestellen en die vervolgens op te halen in een winkelvestiging in uw buurt.”

Hoe past de recente overname van de Belgische tak van Lagardère in die strategie?

VAN GERVEN. “Er zijn drie grote blokken in die overname. Om te beginnen zit er retailactiviteit in met 220 winkels. Dat past in onze strategie om te zoeken naar nieuwe groeipolen die niet te ver van onze activiteiten liggen. We hebben al een kantorennetwerk, maar we moeten beide niet samenvoegen. Het DNA van een postkantoor is niet dat van een winkel die drijft op impulsaankopen, papierwaren en food on the go. Dat is convenience & proximity retail, het snelst groeiende retailsegment, dat de volgende jaren 4 tot 6 procent per jaar groeit. Op korte termijn kunnen we die nieuwe activiteit ontwikkelen naast onze bestaande activiteiten. Op lange termijn zijn er misschien wel vragen over hoe we met postkantoren moeten omgaan. Maar voor alle duidelijkheid: de eerste vijf jaar is dat niet aan de orde en omdat wij een contract met de overheid hebben.

“Ten tweede is er het Kariboo-netwerk. Dat is een open netwerk voor de pick-up en drop-off van pakjes. Wij zien dat het aan populariteit wint in de groeiende e-commercemarkt. Ons eigen netwerk van postkantoren en postpunten is met zijn 1250 afhaalpunten onvoldoende groot om de groeiende vraag naar nabijheid te beantwoorden. En dus denken we onze positie te kunnen versterken door Kariboo erbij te nemen. Gaan we dat netwerk exclusief voor ons houden? Neen. De wereld evolueert naar een combinatie van exclusieve en open netwerken. Maar dat wil ook weer niet zeggen dat we onze postkantoren voor concurrenten gaan openstellen.

“De derde component in de overname is de distributie van tijdschriften en kranten aan krantenwinkels. Eigenlijk doen wij dat zelf ook al, maar wij leveren aan huis. Dat is van een andere orde. Er is daarom ruimte voor een beperkte synergie. Het primaire transport tussen de drukkerij en de depots valt te combineren, maar de distributie is totaal iets anders. Leveren aan 5 miljoen voordeuren is niet hetzelfde als aan 5000 winkels.”

Een nieuwe onderhandeling over de toekenning van het contract voor de distributie van kranten wordt wel makkelijker.

VAN GERVEN. (Aarzelend) “Dat zou kunnen, maar dat is pas voor binnen vijf jaar. Laten we eerst de komende vier jaar invullen.”

De inkomsten van dat krantencontract staan intussen onder druk.

VAN GERVEN. “Dat is zo afgesproken. We zitten nu voor alle diensten van algemeen economisch nut op een vergoeding van 261 miljoen euro voor 2016, dat gaat verder met 15 miljoen naar beneden tegen 2020. Maar we hebben wel een contract, dus ik neem aan dat het daar ook bij blijft tot 2020. Daarna komt er opnieuw een openbare aanbesteding. Het is intussen wel duidelijk dat zo’n aanbod niet in een namiddag in elkaar geknutseld wordt. Niet iedereen is in staat elke dag in heel België voor half-acht ‘s morgens kranten te verdelen.”

Moet de overheid de verdeling van kranten en tijdschriften blijven subsidiëren?

VAN GERVEN. “Dat is een politieke keuze. Ik merk dat de overheid van oordeel is dat in het belang van een goede democratie de verspreiding van informatie van belang is. Vraag dat maar eens aan Russen of Turken. En informatie op papier blijft daarbij belangrijk.”

Het BIPT onderzoekt of er na 2018 wijzigingen moeten komen aan de afspraken over universele dienstverlening. Hoe staat u daartegenover?

VAN GERVEN. “Ik ben vragende partij om daar een debat over te hebben. Ik ben niet zeker of de inhoud van de universele dienstverlening, die heel erg is gefocust op brieven en de snelle levering van brieven, in 2029 nog even relevant zal zijn. Ik wil graag het debat voeren over de verwachtingen van de klant morgen, overmorgen en in 2029. Het lijkt me gevaarlijk iets voor tien jaar vast te leggen in de snel evoluerende wereld. Laten we zeggen dat ik fan ben om in een grotere flexibiliteit te voorzien. Vergeet niet dat de overheid de eventuele nettokostprijs van de universele dienstverlening moet dragen.”

In moeilijke begrotingstijden komt ook steevast het aandeelhouderschap ter discussie. Hoe staat u tegenover de eventuele verkoop van de overheidsparticipatie?

VAN GERVEN. “Wij zijn een beursgenoteerd bedrijf. Dat betekent dat ik ook andere aandeelhouders dan de overheid heb. En ik moet al mijn aandeelhouders respecteren. De eventuele verkoop van de overheidsparticipatie is een politieke beslissing. En daar hangen voor- en nadelen aan vast. Verder ik heb daar niets aan toe te voegen. Het is niet aan het management om zijn aandeelhouders te kiezen, eerder omgekeerd.

“We leven al een decennium met verschillende aandeelhouders. De overheid gedraagt zich als aandeelhouder naar gangbare governancenormen. En ik verwacht van andere aandeelhouders dat ze dat ook doen. De strategie van dit huis zou niet anders zijn, mochten er in plaats van de overheid een paar verzekeringsmaatschappijen of pensioenfondsen de meerderheid van de aandelen hebben.”

Uw salaris zou stijgen?

VAN GERVEN. “Dat zou kunnen.”

Bpost is een Belgisch bedrijf, de wereld een dorp. Is meer consolidatie in de postsector onvermijdelijk?

VAN GERVEN. “Ik denk dat we een onderscheid moeten maken tussen de postale en de pakjesactiviteiten. Postale activiteiten zijn nogal lokaal. Brieven naar Oostende versturen gaat niet efficiënter door ze eerst naar China te brengen. Ze moeten uiteindelijk in Oostende worden uitgedeeld.

“Voor pakketten ligt dat iets anders. Daar zijn we al in het buitenland aanwezig. We hebben in de Verenigde Staten een paar jaar geleden Landmark Global overgenomen. Het is een onderneming die middelgrote e-commercespelers ondersteunt om zich te ontwikkelen buiten de Verenigde Staten. We brengen het product, dedouaneren het en verzorgen de returnservice. Dat doen we naar Canada, Europa, Australië en China. We zijn dus internationaal actief en we hebben onlangs die activiteit versterkt met een aantal kleine overnames in Polen en Australië. Ook Canada staat op onze verlanglijst.

“Opnieuw: we proberen niet DHL te kopiëren. Landmark heeft een interessant aanbod: het is kwalitatief gelijkwaardig, maar wel trager en goedkoper. En daar is een markt voor. Voor een product van 20 euro betaal je liever geen 50 euro verzendingskosten.”

Volgend jaar ziet u de brievenpost opnieuw met 5 tot 6 procent zakken. België is daarin een middenmoter. Komt bpost in de problemen als die digitalisering meer wordt?

VAN GERVEN. “Er is geen reden om te denken dat die evolutie zal stoppen, maar voor volgend jaar zien we geen grote initiatieven die de digitalisering zouden vertragen of versnellen. Toch zal brievenpost nooit helemaal verdwijnen. Vorig jaar bijvoorbeeld hebben we opnieuw meer papieren kerstkaarten verstuurd dan het jaar ervoor. Waarmee ik niet wil zeggen dat papier opnieuw zal groeien, maar er zal wel altijd een markt zijn voor specifieke premiumproducten.

“Als de daling van de brievenpost beperkt blijft tot 6 procent, kunnen we dat opvangen. Enerzijds omdat we nog voldoende plannen hebben om onze productiviteit te verbeteren. Anderzijds omdat we het aantal mensen dat daardoor vrijkomt, nog altijd via natuurlijke afbouw kunnen laten vertrekken. Onze leeftijdspiramide laat dat toe. Meer dan 38 procent van het personeel is boven de vijftig. Mezelf inbegrepen.”

De relaties met de bonden onderhouden is de boodschap.

VAN GERVEN. “We hebben hier zeer constructieve bonden. Maar die moet je ook verdienen. We hebben de afgelopen jaren een sfeer opgebouwd, gekenmerkt door vertrouwen, openheid en transparantie. En vakbondsmensen zijn niet gek. Ze zien de wereld ook evolueren. We slagen erin constructief te zoeken naar oplossingen die het bedrijf en de medewerkers een toekomst geven. Wie halsstarrig de verandering in de wereld ontkent, kan beter in Bokrijk gaan wonen.”

Als u terugkijkt op de afgelopen jaren, zou dit parcours mogelijk geweest zonder de beursgang?

VAN GERVEN. “Laten we zeggen dat de instap van CVC erg belangrijk is geweest om een transformatie met een focus op klanten en het resultaat toe te laten. Die koers heeft de beursgang voortgezet en bevestigd. Op zich heeft de beursgang weinig veranderd. We zijn op dezelfde manier blijven werken. Toch is er ook een impact. We kunnen vreemd genoeg minder transparant zijn tegenover onze medewerkers over onze plannen en vooruitgang. Hierin zit te veel informatie over de toekomst. Ook investeerders en analisten bezoeken, vraagt tijd. Maar het grote voordeel is wel dat we iedereen scherp en bij de les kunnen houden. Maar verder managen we het bedrijf zoals een paar jaar geleden.”

Er staat intussen een indrukwekkende kaspositie op de balans van bpost. Wat wil u daarmee aanvangen?

VAN GERVEN. “Bewaren? Meer dividend uitkeren aan de aandeelhouders is moeilijk omdat we dat voor de beursgang al maximaal hebben gedaan. Als we nog meer willen uitkeren, moeten we een kapitaalvermindering doen. Maar de overheid ziet dat niet zo zitten, want dan moet die meegeteld worden in de begroting. Maar mij stoort het niet om die cash hier te hebben. Een beetje cash kan geen kwaad.”

Roeland Byl

“De digitalisering veroorzaakt misschien wel de verdamping van de brievenpost, maar brengt tegelijk de kansen van e-commerce”

“Als marktleider heb je geen voordeel bij een prijzenoorlog. Je vernietigt enkel waarde”

“Als de daling van de brievenpost beperkt blijft tot 6 procent, kan bpost dat opvangen”