ECB BESLIST WANNEER HET BEURSFEEST EINDIGT

De Europese beurzen presteren al enkele jaren opmerkelijk beter dan de Amerikaanse. Beleggers moeten onder meer de Europese Centrale Bank daarvoor danken. Het is immers de losse geldpolitiek van de ECB die de Europese markten mee naar hogere sferen heeft gebracht. Maar sommigen vrezen nu dat het feest uit de hand loopt…

L iquiditeit wordt door de meeste men- sen in verband gebracht met vloei- stoffen. En ook economen – om nog maar te zwijgen van hoofdeconomen – zien die betekenis van het woord wel zitten. Het is immers niet zo uitzonderlijk dat economen na een avondlijke presentatie met enkele flessen geestrijke drank worden beloond. Buren die me elke avond met flessen in de hand zien thuiskomen, moeten zich dus geen zorgen maken. Volstrekt normaal voor economen!

Maar als economen spreken over een teveel aan liquiditeit, hebben ze het meestal níét over de groeiende krapte in hun wijnkelder. Wel over het financieel-economische fenomeen waarbij er te veel geld is in de economie. Geld dat uiteindelijk wegvloeit naar te weinig activa, zoals aandelen, obligaties en vastgoed. Te veel liquiditeit kan beleggers dronken maken. Bubbels kan je daardoor niet alleen in champagne aantreffen, maar af en toe ook op de beurzen.

Europese beurzen klant bij Fuentes? De Amerikaanse beurs presteert nu al enkele jaren slechter dan haar Europese tegenhangers. Het toont eens te meer aan dat beurzen niet worden bepaald door groeiverschillen. In de VS lag de economische groei in die periode immers hoger dan bij ons. Wel hebben de Europese bedrijven meer dan hun Amerikaanse concurrenten kunnen inspelen op de groei in de opkomende landen. Waarmee meteen het fundamentele verschil tussen Europa en de VS is verklaard: de Europese ondernemingen hangen minder af van hun binnenlandse markt, ze zoeken de groei waar die zich bevindt.

Toch roept de sterke klim van de Europese beurzen tegenover de VS (zie grafiek) vragen op. Europa is immers nooit een klimtalent geweest; zo’n lange, steile helling opklimmen, doe je niet zomaar. En neen, de Europese beurzen kregen geen hulp van de Spaanse ‘wonderdokter’ Eufemanio Fuentes. De hulp kwam wél uit Frankfurt. De geldhoeveelheid groeit al jaren erg sterk in euroland, veel sterker dan in de VS. En de beurs wordt nu eenmaal aangetrokken door die geldstromen.

Liquiditeit heeft te maken met geldcreatie. Dat gebeurt via leningen en kredieten. De recentste bankenstudie van de ECB (1) toont aan dat fusies & overnames (in het Engels: mergers & acquisitions, M&A) de voorbije jaren hun belangrijkste groei hebben gekend. De bedrijfsinvesteringen zijn, na een jarenlange stagnatie, nog maar een kwartaal echt aan het toenemen. De geldgroei in euroland is dus vooral een gevolg van de talrijke beurstransacties, iets waarbij private-equityfondsen vaak een grote rol spelen.

Bedrijven overnemen, is geen Monopoly. Wie af een toe een wijnfles kraakt, weet dat het enorm moeilijk is om de kurk nadien weer in de fles te duwen. Welnu, al even moeilijk is het om in de economie de geldkraan weer dicht te draaien. Het verhogen van de rente is een vrij brutale vorm om dat te bereiken. De ECB wil de rente verder verhogen, uit vrees voor een ontsporing van de geldhoeveelheid. Maar eigenlijk is zoiets asociaal tegenover alle andere actoren in de economie. Om de speculatieve transacties een halt toe te roepen, zou de ECB dan ook de rente voor bedrijven en gezinnen duurder moeten maken. Net op het moment dat de bedrijfsinvesteringen in euroland heropleven, zou ze die dus al afremmen. Nefast voor de groei in Europa is dat, maar ook voor de productiviteit en de competitiviteit van de economie. De ECB zou op die manier ook de groei van de tewerkstelling afremmen, én de koopkracht van de gezinnen afromen.

Kort samengevat, wordt iedereen dus gestraft voor een speculatief probleem. Daarbij komt dat een deel van de fusies & overnames broodnodig zijn voor de Europese economie. Ze verhogen de efficiëntie in een aantal sectoren.

Beurswaakhonden jagen op cowboys. De centrale banken zijn zich blijkbaar bewust van dit probleem. Vorige week las ik hier en daar dat de Engelse en Amerikaanse beurswaakhonden, samen met de Amerikaanse centrale bank en de Europese controle-instanties, samenwerken om de speculatieve geldstromen naar hefboomfondsen beter te controleren en aan banden te leggen (2). Als banken hogere waarborgen moeten vragen aan hefboomfondsen of durfkapitaalfondsen, heeft dat hetzelfde effect als een renteverhoging. Maar dan wel een die beperkt blijft tot deze spelers. Zo’n actie zou ook het kaf van het koren scheiden. Vandaag klagen de goede private-equityspelers over het gemak waarmee cowboys in hun sector munitie kunnen krijgen.

Misschien krijgen economen wel geestrijke dranken aangeboden om ze uit te drinken vóór hun volgende presentatie. En zijn de wijnen met andere woorden bedoeld om de economen wat vrolijker te stemmen. Maar tegelijk zijn de wijntjes ook nuttig studiemateriaal. Het experiment om na het ledigen van de derde fles de kurk weer volledig in de lege fles te duwen, is zeker niet weggelegd voor beginnende economen…

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be

(1) ‘The results of the october 2006 bank lending survey’, ECB monthly report, november 2006, blz. 23. (2) Miller, Rich & Westbrook ‘hedge fund borrowing examined by Fed, SEC, European regulators’, Bloomberg news, 9 januari 2007.

Geert Noels