Afgedankt elektronisch materiaal zit tsjokvol bruikbaar goud. Met nieuwe technieken is het ook gemakkelijk te ontginnen.
Goud delven is een harde en vuile business. Er zijn gigantische graaf- en breekmachines, veel water en zeer giftige chemicaliën nodig om een luttele 10 gram goud uit één ton erts te halen. Tegen de huidige koers is dat wel meer dan 800 dollar waard.
Er is hoop dat het allemaal veel gemakkelijker en goedkoper kan, met name in de printplaten die te vinden zijn in de bergen elektronisch afval. Schattingen lopen uiteen, maar een ton printplaten kan 150 gram of meer puur goud bevatten. Naast goud zitten er ook andere waardevolle materialen in, zoals zilver, palladium en koper. Als die ook worden teruggewonnen, kan de totale opbrengst oplopen tot 20.000 dollar per ton.
Volgens de Verenigde Naties werd in 2022 zo’n 62 miljoen ton aan elektrische apparaten weggegooid, van huishoudelijke artikelen tot computers en mobiele telefoons. Minder dan een kwart wordt gerecycleerd. De printplaten worden meestal verwijderd en geplet voordat ze worden verbrand in een oven om metalen eruit te smelten, of behandeld met chemische oplosmiddelen. Omdat die processen veel CO2 uitstoten en giftige bijproducten hebben die moeilijk op te ruimen zijn, ontwikkelen bedrijven schonere recyclagemethoden. Een van de meest intrigerende maakt gebruik van bacteriën.
Bioleaching is een oud idee: meer dan 2.000 jaar geleden zag men al dat het water in kopermijnen blauw werd door het uitlogen van metaal. Maar pas in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd duidelijk dat bacteriën verantwoordelijk zijn voor dat fenomeen, en werd het proces gecommercialiseerd om restmateriaal terug te winnen uit residuen, het vloeibare en vaste afval van mijnbouwactiviteiten. Bioleaching is gebaseerd op het metabolisme van natuurlijk voorkomende bacteriën, die stoffen produceren die metalen kunnen oplossen. De metalen kunnen vervolgens worden teruggewonnen met scheidings- en filtratiemethoden. Helaas is het proces in de buitenlucht niet efficiënt omdat het maanden in beslag neemt.
Bioleaching kan bijna al het goud, zilver, koper en palladium uit printplaten terugwinnen.
Gesloten systeem
In een moderne verwerkingsinstallatie kan bioleaching worden versneld en verbeterd door een combinatie van bacteriën te gebruiken. Volgens Bioscope Technologies, een mijnbouwbedrijf dat een bioleachingfabriek bouwt in Cambridge, is het de kunst om de bacteriën in hun voorkeursomstandigheden te houden. Zodra die bacteriën in een reactiekamer worden gemengd met fijngemalen printplaten, verteren ze veel van de metalen in een dag of twee. De resulterende vloeistof wordt vervolgens behandeld om de metalen terug te winnen. Goud slaat snel neer door een beetje water toe te voegen. Een elektrische stroom door de vloeistof in een gesloten systeem wint koper terug.
Het idee is om een gesloten, circulair systeem te creëren dat een natuurlijk proces versnelt en duurzaam is, zegt Jeff Bormann, de directeur van Bioscope. Er wordt al proefgedraaid en de productie begint in januari. De fabriek in Cambridge heeft de capaciteit om 1.000 ton printplaten per jaar te verwerken.
Het proces kan bijna al het goud, zilver, koper en palladium uit de printplaten terugwinnen, hoewel de exacte hoeveelheid afhangt van het type printplaat. Servers en telecomapparatuur bevatten de meeste edele metalen, huishoudelijke apparaten minder. Het teruggewonnen goud en de andere metalen zijn zuiver genoeg om opnieuw te worden gebruikt in elektronica.
