Europees Parlement neemt belangrijke stap richting zorgplicht voor bedrijven

Het Europees Parlement keurde op 1 juni de Europese zorgplicht goed, die bedrijven aansprakelijk moet stellen voor milieuverontreiniging, mensenrechtenschendingen en andere mistoestanden in hun productieketen. Nu volgen onderhandelingen op Europees niveau om in 2024 tot de eigenlijke wetgeving te komen.

Haast symbolisch vond de stemming in het Europees Parlement plaats net na de tiende verjaardag van de Rana Plaza-ramp in Bangladesh. In het ingestorte gebouw huisden vooral textielfabrieken. Duizenden werknemers werkten er aan kleding voor westerse kledingmerken. Meer dan 1.100 mensen stierven, zo’n 2.500 mensen raakten gewond. De eigenaars van het gebouw hadden duidelijke signalen die wezen op gevaar, in de wind geslagen.

Verantwoordelijkheid

De ramp gaf aanleiding tot kritiek op de arbeidsomstandigheden in de Bengaalse fabrieken en riep de vraag op wie precies verantwoordelijkheid draagt. Het Europese kledingmerk dat de opdracht geeft? De lokale onderaannemer van de onderaannemer?

Op die vraag geeft de nieuwe Europese zorgplicht een antwoord. Bedrijven worden verantwoordelijk voor hun hele productieketen en zullen aansprakelijk kunnen worden gesteld wanneer er – waar ook ter wereld – schade wordt veroorzaakt tijdens het productieproces, inclusief nalatigheid.

Tijd om voor te bereiden

“Europese bedrijven mogen niet langer wegkijken van milieuvervuiling, mensenrechtenschendingen en abominabele arbeidsomstandigheden”, zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit) in een persbericht. “Een betere wereld begint niet bij de consument, maar bij verantwoordelijke bedrijven.”

Wat de zorgplicht precies inhoudt voor bedrijven, om welke risico’s het precies gaat en wat de voor- en nadelen van de zorgplicht precies zijn, leest u in dit artikel.

Heel wat bedrijven besteden in het kader van hun duurzaamheidstrajecten al aandacht aan hun productieketens. Ze krijgen genoeg tijd om zich voor te bereiden. In het huidige voorstel van het Europees Parlement krijgen ondernemingen met meer dan 1.000 werknemers drie jaar om zich in regel te stellen met de wet. Bedrijven met 500 à 1.000 werknemers krijgen vier jaar de tijd. Bedrijven met 250 à 500 mensen krijgen ook vier jaar, maar voor hen is de toepassing het eerste jaar vrijwillig.

Bedrijven die dan niet in orde zijn, krijgen een straf, stelt het Parlement voor. Dat kan een boete zijn tot 5 procent van de wereldwijde omzet, de verplichting om producten van de markt halen of een moeilijkere toekenning van overheidsopdrachten.

Onderhandelingen

De zorgplichtwetgeving gaat niet onmiddellijk in. Nu het voorstel in het Europees Parlement is goedgekeurd, begint het Parlement onderhandelingen met de Europese Raad en de Europese Commissie. In de loop van 2024 wordt de definitieve wetgeving verwacht.

De Europese Unie is zeker niet de enige overheid die nieuwe wetgeving uitwerkt voor meer duurzame waardeketens. Ook landen werken eraan.

Het thema leeft ook bij de burger. Zo vond in 2020 een – nipt verworpen – volksreferendum plaats over de vraag of in Zwitserland gevestigde multinationals aansprakelijk moeten worden voor mistoestanden bij dochterbedrijven en leveranciers.

Lees ook: