De klimaattop in Belém herinnert ons weer aan de gigantische sprong die we als maatschappij moeten maken om klimaatneutraal te worden. De warmtepomp moet een van de sterren van die transitie worden. Technologisch is de warmtepomp efficiënt, maar de markt blijft achter. Waarom? Patrick Crombez, general manager bij Daikin Europe, wijst op incoherent beleid, tegenstrijdige prikkels en fiscale asymmetrie.
Daikin Europe, vorig jaar goed voor zo’n 5 miljard euro omzet, een vijfde van de hele Daikin Group, werd opgericht in 1973, toen Daikin zijn eerste fabriek buiten Japan opende in Oostende. Daikin Europe en Daikin België bieden in ons land werk aan meer dan 2.000 mensen, in Oostende, Gent, Oostkamp, Waver, Herentals en Brussel. Een klein jaar geleden opende Daikin in Gent een futuristisch centrum voor onderzoek en ontwikkeling van 30.000 vierkante meter, waar 350 onderzoekers en ingenieurs werken aan de toekomst van de klimaattechnologie. Het gebouw, met 12.000 vierkante meter aan laboratoria en testkamers verspreid over veertien verdiepingen, is een symbool van innovatie en ambitie.
Maar terwijl de technologie steeds geavanceerder wordt, blijft de consument achter. Patrick Crombez, general manager Daikin Europe, ziet een paradox: “We werken in Gent verder aan de optimalisering van onze pompen, maar op zich is een warmtepomp al een uitermate efficiënt systeem. Ze maakt gebruik van de calorische energie in de lucht, een hernieuwbare energie die vaak over het hoofd wordt gezien.”
Efficiëntie is dus niet het grootste obstakel. Crombez wijst op een politiek probleem: “Vooral de prijs houdt de grote massa van particulieren tegen om over te schakelen. Dat probleem heeft niks met de technologie te maken, wel met het start-stopbeleid dat België al jaren voert. Het versoepelen van de renovatieplicht is slechts een deel van het verhaal”, zegt Crombez. “Een slecht geïsoleerde woning is ook niet interessant voor mensen met een gasboiler. Maar het grootste obstakel blijft het btw-tarief: gas wordt nog steeds bevoordeeld ten opzichte van elektriciteit.”
Warmtepomp of gasketel? 9 tips om de juiste verwarming te kiezen
Pervers
Vanaf 1 januari 2026 komt daar verandering in, het verlaagde btw-tarief van 6 procent voor warmtepompen geldt dan opnieuw voor alle woningen, ongeacht hun leeftijd. Die maatregel, die loopt tot eind 2030, moet de energietransitie versnellen. Toch blijft de prijskloof tussen gas en elektriciteit structureel bestaan. “Dat komt niet alleen door btw”, legt Crombez uit. “Ook de netbeheerkosten zijn fors gestegen, wat de kloof nog vergroot.”
Die fiscale asymmetrie heeft verregaande gevolgen. “België behoort tot de slechtste leerlingen van Europa”, stelt hij. “De prijs van elektriciteit ligt hier vier tot vierenhalf keer hoger dan die van gas. In Frankrijk en Nederland is dat verschil veel kleiner.”
‘Een grote boost kan komen via sociale verhuurmaatschappijen. Veel van die woningen behoren tot de slechtst geïsoleerde van het land. Dat maakt ze tegelijk het grootste probleem én de grootste kans’
Bovendien creëert het Belgische beleid perverse effecten. “Toen de btw-wijziging voor gas- en stookolieketels werd aangekondigd, zes maanden voor de invoering, viel de markt volledig stil”, zucht Crombez. “Installateurs en consumenten stelden hun beslissingen uit in afwachting van het nieuwe tarief. Zulke start-stopmaatregelen creëren onzekerheid en vertragen de omslag die we dringend nodig hebben.”
Voor Crombez is het duidelijk. Zolang het fiscale kader fossiele energie blijft bevoordelen, blijft de warmtepomp een financieel onaantrekkelijke keuze voor de doorsnee consument. Volgens Crombez ligt een belangrijk deel van de oplossing in de slimme aansturing van warmtepompen. “Een groot deel van de innovatie zit niet in de hardware, maar in de sturing”, zegt hij. “Er komt mogelijk Europese regelgeving die vereist dat warmtepompen ‘slim’ zijn. Zo kunnen ze inspelen op daluren of momenten van hoge productie van hernieuwbare energie.”
Koelmiddelen
Terwijl slimme sturing de warmtepomp aantrekkelijker maakt voor consumenten, werkt Daikin ook aan een minder zichtbare maar cruciale innovatie, met name koelmiddelen met een lagere klimaatimpact. “Europa legt steeds strengere normen op om het global warming potential (GWP) van koelmiddelen te verlagen”, zegt Crombez. “Ons doel is om tegen 2050 nul te bereiken. Dat betekent dat we voortdurend op zoek zijn naar alternatieven die minder impact hebben op het klimaat, zonder in te boeten op prestaties.”
Die zoektocht is technologisch complex. Koelmiddelen moeten niet alleen milieuvriendelijk zijn, maar ook veilig, efficiënt en compatibel met bestaande systemen. Maar de keuze voor innovatie is niet louter technisch, ze is ook strategisch. “We willen niet alleen voldoen aan de regelgeving”, zegt Crombez. “We willen een voortrekker zijn in de transitie naar een CO2-neutrale toekomst. Dat betekent dat we anticiperen op wetgeving, in plaats van erop te reageren.”
ETS2
Maar innovatie alleen is niet genoeg. Crombez kijkt nadrukkelijk naar Europa om de impasse op de Belgische markt te doorbreken. “De Europese Green Deal vermeldt expliciet de decarbonisatie van residentieel verbruik”, zegt hij. “Dat is cruciaal, want het residentiële segment blijft achter, terwijl de technologie er wél klaar voor is.”
Een belangrijk kantelmoment wordt de invoering van ETS2, het tweede emissiehandelssysteem dat ook het residentiële en transportverbruik zal omvatten. De invoering is onlangs een jaar uitgesteld tot 2028, maar het is broodnodig, vindt Patrick Crombez: “In het huidige ETS-systeem zit een fundamentele oneerlijkheid. De elektriciteitsprijs moet de kosten van CO2-uitstoot meenemen, de gasprijs niet. Dat vertekent de markt en ontmoedigt de overstap naar warmtepompen.”
‘We anticiperen op wetgeving, in plaats van erop te reageren’
ETS2 wil die scheefgroei corrigeren door ook gasverbruik te belasten. Maar dat ligt politiek gevoelig. “Een stijgende gasprijs raakt miljoenen huishoudens. Dat is sociaal explosief, zeker in veel landen in Oost-Europa waar gas nog dominant is”, zegt Crombez.
Daarom is er het Social Climate Fund, een Europees mechanisme dat kwetsbare groepen moet beschermen tegen de impact van de energietransitie. “Dat fonds is essentieel”, zegt de general manager.
“Het kan investeringen in renovatie en warmtepompen ondersteunen, vooral in de sociale huursector. Als dat goed wordt ingezet, kan het een hefboom zijn voor structurele verandering.” Zonder een coherent Europees beleid dat prijsprikkels, sociale bescherming en technologische innovatie combineert, blijft de warmtepomp volgens Crombez vooral een goed idee dat te weinig mensen zich kunnen veroorloven.
“Een grote boost kan komen via sociale verhuurmaatschappijen”, zegt de topmanager. “Veel van die woningen behoren tot de slechtst geïsoleerde van het land. Dat maakt ze tegelijk het grootste probleem én de grootste kans.” Hij wijst naar Frankrijk als voorbeeld: “Daar is een wet goedgekeurd die stelt dat woningen met een EPC onder een bepaalde grens vanaf 2028 niet meer verhuurd mogen worden. Niet zoals in België, waar de huurprijs niet mag worden verhoogd na renovatie — daar gaat het om een verbod op verhuur. Dat is een veel krachtiger signaal.”
In de regio Île-de-France zou 30 tot 50 procent van de huurpanden onder die grens vallen. Zo’n maatregel dwingt verhuurders tot actie. En als die renovaties gepaard gaan met de installatie van warmtepompen, kan dat een enorme versnelling betekenen. “De technologie is er, de nood is er, en de sociale huursector biedt schaal”, zegt Crombez. “Wat ontbreekt, is een duidelijk kader dat investeringen afdwingt en ondersteunt. Als Europa dat koppelt aan het Social Climate Fund, kunnen we niet alleen de energietransitie versnellen, maar ook energiearmoede aanpakken.”
Terwijl de particuliere markt blijft aarzelen, ziet Patrick Crombez beweging in de industrie, retail en de logistieke sector. Bedrijven stappen sneller over op duurzame systemen, mede dankzij Europese steunprogramma’s zoals Horizon. “De suikerfabriek van Tienen verving onlangs haar gasboiler door een warmtepomp”, vertelt hij. “Voor industriële toepassingen gebruiken we vaak dezelfde basistechnologie als bij particulieren, al vergt het hogere temperaturen soms maatwerk. Maar de omslag is ingezet.”
