DUTJE OP HET WERK TOONT IJVER

De doorwaakte nachten in de Londense City zijn bekend, maar vooral in Japan is het tekort aan slaap een taai probleem. In het land van de arbeidsvlijt bij uitstek werken mensen makkelijk tot twaalf uur per dag, soms zes dagen op zeven.

Inemuri

Na die lange werkdag worden Japanners nog verondersteld met collega’s de stad in te trekken, wat het slaaptekort nog aanscherpt. Het is geen toeval dat het begrip karoshi (‘dood door overwerk’) uit Japan komt. Om dat chronische slaaptekort te compenseren, grijpen de Japanners terug naar de inemuri. Dat zijn microslaapjes overdag, die enkele seconden tot enkele minuten kunnen duren. Aan wie dat doet, merk je nauwelijks iets. Hij blijft zitten of staan, alleen de gesloten oogleden geven aan dat hij er even niet bij is.

Samoerai

Eigenlijk betekent inemuri ‘slapend aanwezig zijn’. Inemuri, zeggen de Japanners zelf, maakt het mogelijk uit te rusten zonder je opmerkzaamheid tegenover de omgeving te verliezen. Zelfs de samoerai zouden al inemuri bedreven hebben, wanneer ze lange nachten waakzaam moesten blijven. Het is wel de bedoeling dat je in een oogwenk opnieuw bij de zaak kunt zijn.

Metro

Het openbaar vervoer is de eerste plek waar inemuri wordt bedreven. In metrostellen gaan de Japanners massaal aan de inemuri, zittend op de banken of rechtop met één hand in de lus. Zelfs tijdens vergaderingen kan je in inemuri gaan zonder dat iemand daar aanstoot aan neemt. Dat wordt niet alleen getolereerd, maar zelfs gerespecteerd. De redenering is, volgens Brigitte Steger van Japan Anthropology Workshop, dat wie een microslaapje nodig heeft, de voorgaande dagen beslist keihard voor het bedrijf heeft gewerkt. Of hoe slaap een teken van ijver wordt.

Niet kwijlen

Ook in de politiek wordt inemuri bedreven. Het is geen eigenaardigheid om ministers en parlementsleden tukkend op plenaire zittingen te zien. “Inemuri wordt getolereerd zolang het niet als bewijs van ontbrekend engagement kan worden geïnterpreteerd”, zegt Brigitte Steger. Het is dus nodig dat men tijdens de inemuri te allen tijde de controle over ledematen en lichaamshouding bewaart. Uit den boze zijn scheefhangen, kwijlen of snurken.

Concentratie

Gesloten ogen kunnen ook duiden op opperste concentratie. Vandaar dat onderlegde inemuri-beoefenaars na het slaapje de ogen nog even dicht houden. Zo kunnen ze inschatten waar de discussie is aanbeland, om vanuit die positie plotseling klaarwakker het woord te nemen. Zo blijven de aanwezigen in het ongewisse of iemand sliep dan wel geconcentreerd aan het luisteren was.

Hiërarchie

Niet iedereen kan tijdens de werkuren in inemuri gaan. De ideale arbeidssituatie is die waarin slechts af en toe een inbreng wordt verwacht, zoals vergaderingen en lezingen. Voor arbeiders aan machines is het hoe dan ook uitgesloten, die kunnen zich geen ‘slapend aanwezig zijn’ veroorloven. Voor hen zit er niets anders op dan in het weekend hun slaap in te halen.

FILIP HUYSEGEMS