‘Duizenden euro’s voor uitschieters’

Op Allerzielen herdenken we onze dierbare overledenen. Om hen ook op andere dagen in de herinnering te houden, ontstond het gebruik om tijdens de begrafenis doodsprentjes uit te delen, een variant op de oudere bidprentjes. Het zijn gewilde objecten voor genealogen en verzamelaars. Vooral voor de oudste exemplaren willen die soms diep in de buidel tasten.

” De geschiedenis van de bidprentjes gaat terug tot de 15de eeuw. Oorspronkelijk ging het om afbeeldingen van heiligen of bijbelse taferelen. Ze waren meestal van papier, maar soms ook van dierenhuiden. We kunnen ze beschouwen als een vroege vorm van marketing voor de kerk”, vertelt Albert Michaux, expert bij Delcampe, een toonaangevende marktplaats voor honderdduizenden verzamelaars uit binnen- en buitenland.

Sommige van die oude bidprentjes zijn ware pareltjes. Opvallend zijn de knipsel- en kantprenten (canivet) waar de maker met een pennenmes allerlei motieven op aanbracht, waardoor het bidprentje uitgroeide tot een klein kantwerkje. “Die oudste bidprentjes zijn heel zeldzaam en worden niet zo vaak aangeboden op de markt. De prijzen variëren meestal tussen 80 en 400 euro, maar af en toe zijn er ook uitschieters tot een paar duizend euro. Het is een internationale markt met opvallend veel kopers uit Italië, een heel religieus land”, weet Albert Michaux.

Van religieuzen tot oud-strijders

Pas in de 17de eeuw wordt het bidprentje ook een doodsprentje, waarmee gebeden wordt ter nagedachtenis van een overledene. De eerste prentjes werden vaak nog met de hand geschreven. De ontwikkeling van de lithografie aan het begin van de 19de eeuw betekende een democratisering. Het uitdelen van doodsprentjes tijdens de offergang van een begrafenis kreeg eerst ingang bij de notabelen, maar al snel groeide dit uit tot een algemeen gebruik.

“Hier spreken we in de eerste plaats van een nationale markt. Omdat het om veel hogere oplages gaat, liggen de prijzen niet zo hoog. Meestal spreken we over 5 à 6 euro”, vertelt Albert Michaux. De kopers zijn verzamelaars en genealogen die op deze prentjes een schat aan informatie terugvinden.

Verzamelaars leggen zich meestal toe op specifieke thema’s zoals religieuzen, burgemeesters, eeuwelingen, kinderen of inwoners van dezelfde gemeente. Regelmatig duiken tijdelijke trends op. “Met de 100ste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog is bijvoorbeeld de handel in doodsprentjes van gesneuvelde soldaten en oud-strijders levendiger geworden”, merkt Michaux op. “Er is een verschil tussen prentjes zonder foto, die zowat 5 euro halen, en prentjes met foto’s waarvoor de liefhebbers tussen 8 en 15 euro betalen. Af en toe zijn er uitschieters als meerdere geïnteresseerden tegen elkaar opbieden.”

Zotte prijzen

Midden 2009 overleed Hilde Rens, beter bekend als de populaire zangeres Yasmine. Kort na de begrafenis haalde haar doodsprentje op de veilingsite eBay het onwaarschijnlijke bedrag van 664 euro. Dat is een uitzondering. Het is moeilijk te voorspellen hoeveel doodsprentjes van bekende Vlamingen opbrengen. De waarde van een doodsprentje is wat de gek ervoor wil betalen.

Dirk Van Thuyne