Duitsland houdt Europa recht

D e Europese economie houdt veel beter stand dan de Amerikaanse. Dat is vooral te danken aan de prestatie van Duitsland. De export is echter de enige motor waarop de Duitse locomotief draait. De ECB moet opletten dat ze die niet zelf doet stilvallen …

Duits is nooit mijn favoriete vreemde taal geweest, en het is ook niet mijn favoriete buitenlandse keuken. Mijn empirische vaststelling dat je in onze steden makkelijk Thais, Chinees, Oezbeeks of Tadzjieks kan eten, maar geen Duits restaurant kan vinden, leverde me enkele jaren geleden al een boze brief op. Het advies van die lezer om de echte ‘Leberwurst mit Sauerkraut’ te leren eten, heb ik niet volledig kunnen inlossen. De Franse en zuiderse keuken blijven me meer bekoren.

Intussen weet iedereen dat de inflatie in euroland sterk is gestegen (tot 3,6 %) door de voedsel- en energieprijzen. Het lijkt me dus geen toeval dat de inflatie hoger is in landen met een culinaire traditie zoals Frankrijk, Italië en jawel België (de absolute top met 5,1 % inflatie). Waarmee ik niet wil suggereren dat in het land met de laagste inflatie in de eurozone (Nederland heeft minder dan 2 %) de keuken nog slechter is dan in Duitsland (2,6 %).

Er zijn toch een paar woorden Duits die ik vlekkeloos kan uitspreken en schrijven. Überhaupt, het meest gebruikte compleet zinloze leenwoord. Of Wirtschaftswunder, het Duitse naoorlogse economische mirakel. En natuurlijk ook Schadenfreude, een fenomeen dat vandaag erg populair is in economische kringen. Er wordt bijvoorbeeld veel gegniffeld met de toestand van de Amerikaanse economie. Het financieringstekort, de huizencrisis, de groeivertraging … Tja, zoiets zie je niet in Europa. Europa doet het veel beter, nietwaar?

Duitse locomotief verbergt Spaanse ontsporing. Maar de goede algemene cijfers in Europa zijn misleidend. Zonder de sterke Duitse locomotief zou het Europese verhaal er helemaal anders uitzien. Het financieringsoverschot van 36 miljard euro in euroland zou omslaan in een tekort van maar liefst 216 miljard euro. De Duitsers zorgen er ook voor dat de Europese conjunctuurbarometer boven het vriespunt blijft (zie grafiek rechts). Met andere woorden: als de Europese economie vandaag een sterke indruk geeft, is dat vooral te danken aan Duitsland.

Het ergst is Spanje eraan toe. Spanje is de Verenigde Staten in Europa, maar erger … Het financieringstekort bedraagt er 10 % van het bruto binnenlands product (bbp). De schuldratio van de gezinnen is geklommen tot 100 % van het beschikbare inkomen; de buitenlandse reserves zijn weggesmolten; de vastgoedcrisis heeft de volumes met 40 % doen dalen; en het consumentenvertrouwen staat op een veertienjarig dieptepunt.

U merkt het. Zonder de Duitsers zouden we vandaag alleen maar groen lachen met de Amerikaanse problemen. En ook de Ierse economie heeft Spaanse trekjes, zelfs de Italiaanse zit in een diepe slaap. Dat betekent dat heel het euroverhaal op de schouders rust van de Duitse economie, of beter gezegd de Duitse exportmotor. Zo fragiel is dus de ogenschijnlijk Europese sterkte.

Selbstüberschätzung. Duitsland realiseerde in het eerste kwartaal van 2008 de sterkste groei in twaalf jaar (een geannualiseerde groei van 6 % tegenover het vorige kwartaal). Het profiteert als een van de weinige economieën van de hogere olieprijzen, omdat de oliegelden terugstromen in de vorm van orders voor kapitaalgoederen. De Duitse consument bevindt zich nog steeds in een staat van consurexia nervosa en geeft al jaren geen euro meer uit. De Duitse huizenprijzen zijn de voorbije tien jaar geen euro gestegen, een vrij bizarre situatie in de huidige wereldwijde huizenboom. En toch kraakt het Duitse banksysteem. Bij gebrek aan spannende binnenlandse financiële mogelijkheden, hebben de bankiers daar volop kredieten gegeven aan alle probleemgebieden in de wereld. Subprime, collaterized debt obligations en Spaans vastgoed: veel kans dat een Duitse bank de gulle medefinancier was.

Het gevaar zit echter vooral in Frankfurt. Daar zijn symptomen van het gevaarlijke economische virus Selbstüberschätzung aan het opduiken. Jean-Claude Trichet, de voorzitter van de Europese Centrale Bank, is na twee jaar Duitse lucht en ideeën inhaleren al zijn zuiderse reflexen kwijtgeraakt. Hij spreekt nu al een tijdje van renteverhogingen tijdens de zomer.

Het risico bestaat echter dat als de Duitse exportmotor begint te sputteren, de Europese economie snel zal vertragen. Stel dat de Spaanse, Ierse en andere kredietproblemen verder escaleren, dan is een Europese bankencrisis ook niet veraf. Trichet en de ECB verhogen de kans op zo’n kettingreactie sterk door eventuele renteverhogingen.

Dat Trichet en co. vandaag blaffen als echte Duitse inflatieherders is niet erg. Maar als ze bijten met renteverhogingen, zullen de Europese groei en de banksector bloeden na de zomer.

als u tegen een zinloze renteverhoging van ecb ben, stem dan op: www.stoptrichet.com

DE AUTEUR IS HOOFDECONOOM VAN PETERCAM VERMOGENSBEHEER.

REACTIES: visienoels@trends.be

Geert Noels