‘Duits financieel model kan niet in België’

Het Duitse federale systeem met de financiële solidariteit tussen de deelstaten is niet toepasbaar op België. De Duitse Finanzausgleich op België toepassen, is een miskleun, vindt Jan Van Doren van het Voka-kenniscentrum, in tegenstelling tot heel wat andere economen.

De Finanzausgleich houdt in dat rijkere regio’s solidair zijn met armere regio’s (met een lagere fiscale capaciteit). Daardoor kunnen ze hun fiscale opbrengsten optrekken tot 95 procent van het landelijk gemiddelde. “Als je dat toepast op België wordt de responsabilisering die de Vlamingen vragen tot nul herleid”, legt Van Doren uit.

“De fiscale capaciteit van Wallonië en Brussel zit amper aan 80 procent van het Belgische gemiddelde, dus wat baat het voor hen hier procenten te winnen als ze toch naar 95 procent worden gebracht. Het Duitse systeem zomaar overnemen, betekent een bijkomende activiteitsval voor armere regio’s als Wallonië en Brussel en zet hen er niet toe aan om een beter beleid te voeren.”

Een interessanter scenario lijkt dat van de Waalse economen, onder wie Robert Deschamps. Die stelt voor dat een bepaald percentage van het verschil in fiscale capaciteit wordt gecompenseerd (bijvoorbeeld 80 %). Een formule die in de nota-De Wever werd gehanteerd en ook door de nota van Johan Vande Lanotte werd overgenomen. “Al heb ik hier ook mijn vragen bij”, zegt Van Doren. “Het gaat in het Waalse model om verticale solidariteit tussen de federale overheid en de regio’s. Uiteindelijk draait de federale overheid, en dus vooral de Vlamingen, op voor de solidariteit. Een systeem van horizontale solidariteit tussen regio’s is veel transparanter.” Deze vorm van solidariteit waarbij de transfer rechtstreeks gebeurt tussen de regio’s wordt onder andere door Vives (KU Leuven) voorgesteld.

Van Doren geeft nog andere elementen aan waarom het Duitse federalisme niet zomaar bij ons kan worden toegepast. Duitse Länder hebben zeer weinig fiscale autonomie. Zij kennen vooral stelsels van gedeelde belastingen (waarbij federale belastingen deels worden doorgestort aan de deelstaten.

“De solidariteitsmechanismen in Duitsland zijn hopeloos complex geworden door een veelheid aan mechanismen en responsabiliseert van geen kanten”, waarschuwt Van Doren, “De rijkere Länder als Beieren, Baden-Württemberg en Hessen blijven het aanvechten voor het grondwettelijke hof wegens pervers.” Er is ook een staatsrechterlijk bezwaar. In Duitsland geldt hiërarchie van de federatie ( Bundesrecht bricht landesrecht) en de concurrerende belastingbevoegdheid – waarbij de deelstaat autonomie heeft naast de bond – wordt de facto uitgehold door de federatie.

“Daarom is het beter om te verwijzen naar het Zwitserse model: een confederaal model met grote fiscale autonomie voor de kantons. Zij zijn ook bevoegd voor de vennootschapsbelasting. Zwitserland is onder andere daardoor een zeer competitieve economie.”

A.M.