Druk, drukker, drukst

De werkdruk is in de jongste tien jaar behoorlijk gestegen. Hoe kunnen we dat blijven bolwerken?

Signalen van hoge werkdruk komen uit zowat alle branches. Zowel bij mannen als bij vrouwen en vooral in de leeftijdsgroep tussen 25 en 55 jaar. Bij vrouwen met kinderen speelt bovendien het probleem van de dubbele belasting nog steeds mee. Van de jongere gezinnen in België leeft 45 procent in een regime van twee voltijdse banen. Tegelijkertijd groeit de vraag naar meer flexibiliteit van de werkgever, zodat de job beter kan worden afgestemd op de gezinssituatie. Ondernemingen gaan meer en meer op zoek naar mensvriendelijker manieren van omgaan met tijd. Er is meer aandacht voor levenskwaliteit, waardoor de nine-to-fivejob stilaan verdwijnt.

Toch wordt vandaag meer dan vroeger geklaagd over gejaagdheid en stress. Niet onterecht. De werkdruk in Europese ondernemingen neemt toe en er is nood aan permanente vorming en bijkomende opleidingen. Zoiets leidt bij werknemers tot meer stress, meer ziekteverzuim en minder motivatie. Het moderne combinatiegezin vraagt bovendien inzet van beide partners voor het opnemen van de gezinstaken. Daardoor wordt ook de druk op het gezin groter en zijn de rollen minder duidelijk dan vroeger. Ofwel wordt de beroepsactiviteit aangepast aan de gezinssituatie, ofwel wordt de gezinsrol aangepast aan de vereisten van de job.

In de praktijk verminderen vooral vrouwen hun engagement in hun beroep, terwijl mannen eerder hun engagementen in het gezin verminderen. Vanzelfsprekend is dat niet altijd, zodat de taakverdeling een nieuwe bron is van conflicten.

Stress ontregelt het immuunsysteem

Werkdruk wordt vooral ervaren door de gedachte aan het werk dat nog gedaan moet worden: deadlines halen, en het gevoel voor een berg te staan waar men nog overheen moet, is typerend. Werkdruk verdwijnt niet door een goede nachtrust. Integendeel, je staat er mee op.

Wanneer de werkdruk te hoog wordt of te lang aanhoudt, ontstaat stress. Chronische stress leidt op zijn beurt tot gezondheidsklachten en in sommige gevallen tot arbeidsongeschiktheid. Aanhoudende stress ontregelt het immuunsysteem, waardoor we vatbaarder worden voor infecties en allergieën. Bovendien hebben mensen onder stress de neiging om ongezonder te gaan leven: ze roken meer, drinken meer, slapen slechter en doen minder aan sport. Daardoor ontstaat een neerwaartse spiraal waarbij effecten elkaar versterken. Vermoeide mensen zijn ook minder alert en maken sneller fouten, wat de druk nog meer vergroot.

Uit onderzoek blijkt dat bijna de helft van de mensen bij het ontwaken al denkt aan de agenda van de dag. Eén op drie zit met het gevoel van achterstand, waardoor een gevoel van gejaagdheid ontstaat.

Verschil tussen mannen en vrouwen?

Een hoge werkdruk vraagt voldoende rust ter compensatie. Rusten betekent herstellen: het heeft een biologische functie. Je kan op verschillende manieren rusten. Tijdens de werkdag kom je even tot rust tijdens de koffiepauze, bij de middaglunch of door een babbeltje tussendoor met collega’s. Even iets anders doen. Rusten na het werk betekent ontspannen door sporten, televisie kijken of een goed boek lezen. Ontspannende bezigheden zijn noodzakelijk na een geestelijke inspanning. Tot ‘s avonds laat werken en dan in bed duiken, houdt de slaap tegen. Een goede nachtrust ten slotte is noodzakelijk voor volledig herstel.

Mensen verschillen in hun vermogen te ontspannen. Er zijn mensen die goed slapen, ondanks hoge werkdruk, terwijl anderen veel moeilijker kunnen ontspannen, piekeren, niet in slaap geraken en gespannen aan een nieuwe dag beginnen.

De verschillen tussen mannen en vrouwen in het ervaren van werkdruk zijn niet erg groot. Bij vrouwen speelt de emotionele last die bij het werk wordt ervaren wel een grotere rol (bijvoorbeeld: niet tijdig aan de schoolpoort geraken om de kinderen af te halen). Terwijl mannen eerder de hoeveelheid werk en de tijdsdruk als belangrijkste bronnen van werkdruk ervaren.

Marleen Finoulst