De hoeveelheid financiële broeikasgassen in de atmosfeer van de wereldeconomie is alarmerend hoog. De centrale bankiers proberen oververhitting te voorkomen zonder daarbij de groei te offeren.
Niet alleen de klimaatwetenschappers zijn in de ban van ‘global warming’. Ook de economen houden dezer dagen argwanend een mogelijke oververhitting van de wereldeconomie in de gaten. De snelle stijging van de ‘economische’ broeikasgassen (de geld- en krediethoeveelheid in omloop) lokten al een forse stijging uit van de ‘economische’ temperatuur (prijsstijgingen) op de financiële markten, en de inflatoire druk slaat mogelijk over naar de reële economie. Ook hier weegt de schade van een ontsporing veel zwaarder dan de kosten van een voorzorgsbeleid.
Gelukkig is inflatie in wezen veel gemakkelijker te bestrijden dan een klimaatomslag. De geldhoeveelheid kan vrij snel teruggebracht worden, wat al na enkele kwartalen resultaat oplevert. Bij het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen duurt het decennia eer voor de inspanningen een return geboekt kan worden. Bovendien wordt het monetaire beleid niet gegijzeld door een halfbakken internationale samenwerking, maar is dat beleid al jarenlang met recht en rede toevertrouwd aan centrale banken die vrij onafhankelijk voor eigen deur kunnen vegen, zonder afhankelijk te zijn van de inspanningen van anderen.
Wel een snuifje inflatie, maar geen recessie
Ben Bernanke, Jean Claude-Trichet, Toshihiko Fukui, en Zhou Xiaochuan, de toplui van de centrale banken van respectievelijk de VS, de eurozone, Japan en China, houden de financiële broeikasgassen daarom goed in de gaten. Alle vier voelen ze aan dat de inflatie de neiging heeft omhoog te kruipen. Onder het adagio ‘voorkomen is beter dan genezen’, proberen ze op dit eigenste moment een oververhitting van hun economieën te snel af te zijn door de beleidsrente te verhogen. Bernanke & co hebben ook geen andere keuze, als ze een vervolg willen breien aan de globale economische expansie van de jongste jaren.
Maar een gemakkelijke oefening is het niet. Verhogen de bankiers de rente te veel en te lang dan vermoorden ze de expansiefase. Verhogen ze de rente te weinig en te laat, dan schudden ze het inflatiespook wakker, en zijn ze verplicht een recessie te organiseren om de inflatie een halt toe te roepen. En ergens kan er een keer iemand in de fout gaan. De financiële markten hebben er echter nog een goed oog in: een snuifje inflatie zit in de pijplijn, maar er is geen recessie nodig om de prijzen in het gareel te houden. De zenuwachtigheid is wat toegenomen, maar de grondtoon is nog optimistisch. De opgaande rit is nog niet gereden.
Dat de inflatie intussen wel om het hoekje komt loeren is logisch na 4 jaar van uitbundige economische wereldgroei. Gegeven de globale beschikbare hoeveelheid arbeid en kapitaal produceert de wereld op dit moment ongeveer naar godsvrucht en vermogen. De reservecapaciteit die er de voorbij jaren nog was, die is aan de slag gezet. Blijft de wereldeconomie sneller groeien dan 5 % per jaar, dan riskeert ze in overdrive te raken, en inflatie te creëren. De verwachting dat de wereldeconomie dit jaar wat stoom zou aflaten, is daarom veel meer een geruststelling dan slecht nieuws.
Wie doet wat?
Vermits de groeizweepslag de jongste jaren vooral uit Azië – China op kop – kwam, is daar ook de vrees voor oververhitting het grootst. De Chinese overheid slaagt er (nog) niet in de economie af te remmen tot een niet-inflatoir groeiritme dat op 8 à 10 % wordt geschat. Het jongste groeicijfer kwam uit op ruim 11 %. Te veel van het goede dus. De kans is daarom groot dat de Chinese centrale bank de rente voort zal optrekken.
Het zijn, voor de verandering, de VS die intussen al het langst hun uitstoot van financiële broeikasgassen proberen in te perken. Ben Bernanke zit dan ook gevangen tussen hamer en aanbeeld. De Amerikaanse economie neemt nu fors gas terug, maar de inflatie is nog altijd hoger dan Bernanke zou willen. Zonder bewijs van dalende inflatie zal hij daarom niet snel de rente verlagen, recessie of geen recessie.
Europa is het aan zichzelf verplicht een goede leerling van de klas te zijn. De Europese economie is in goede doen en dus kan de ECB voorlopig zonder al te veel protest haar beleidsrente voort optrekken en verder het expansieve beleid opbergen dat nog altijd relatief veel financiële broeikasgassen produceert. De dure euro vervangt een renteverhoging, maar de kans is vrij groot dat de ECB niet stopt als ze in juni de rente tot 4 % zal opgetrokken hebben. Japan is een van de grootste uitstoters van financiële liquiditeiten, maar de Japanse centrale bank verhoogt maar heel aarzelend de rente. Het land profiteert liever van de zwakke munt om de export en economie aan te zwengelen, en verkiest dus voorlopig te surfen op inspanningen van de rest van de wereld. Economen en klimatologen kampen uiteindelijk met dezelfde universele kracht: (ir)rationeel menselijk gedrag.
Daan Killemaes
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier