DONNA TARTT

De tweede hype

Een Nederlandstalige roman waarvan enkele duizenden exemplaren verkocht worden, krijgt al gauw de triomfantelijke blurb “bestseller” op de inderhaast bestelde extra oplage. Van de vertaling van Donna Tartts debuut De verborgen geschiedenis werden in Nederland en Vlaanderen al 770.000 exemplaren gesleten. En momenteel ligt er nog een (laaggeprijsde) paperbackversie in de boekhandel. Verhoudingsgewijs is dat indrukwekkender dan het miljoen Amerikaanse exemplaren. De Amsterdamse uitgeverij De Bezige Bij kreeg het dan ook voor elkaar dat de Nederlandstalige vertaling van Tartts tweede roman, De kleine vriend, zowat een maand voor het origineel verschijnt. De eerste druk was meteen goed voor 150.000 boeken, maar de volgende drukorder van 50.000 zou al van de persen gerold zijn. Er staan nog meer orders op stapel.

In 1992 verraste de toen 29-jarige Amerikaanse Donna Tartt de literaire wereld met een soort vlotte, hedendaagse versie van Dostojevski’s klassieker Misdaad en straf, overgoten met referenties naar de Griekse mythologie. In een dionysische extase pleegt een groepje studenten een moord. Vraag is dan waartoe de apollinische ontnuchtering zal leiden. Filosofische bespiegelingen en erudiete knipogen waren er bij de vleet, maar deden het verhaal niet stokken. De grootste aandacht ging evenwel uit naar de karaktertekening en vooral de sfeer.

Dat is net zo in de lang verwachte opvolger, De kleine vriend. De universiteit en de elitaire kringen hebben wel plaats geruimd voor de benauwende, arme, zuiderse Amerikaanse staat Mississippi. Alleen het fictieve oord Alexandria herinnert nog aan de oude mythologie, al zijn de referenties en motieven nu overwegend bijbels. Bij het begin wordt een negenjarige knaap gevonden in de ouderlijke tuin, opgehangen. Twaalf jaar later gaat zijn zus, die een baby was in de periode van de moord, na een godsdienstles op zoek naar de nooit gevonden moordenaar. Haar speurtocht leidt naar een trailerkamp, waar ze stuit op white trash, blank uitschot en dan vooral op een familie die gedomineerd wordt door een verloederde grootmoeder en een gewelddadige jongeman, die aan de kost komt met het fabriceren van drugs. Ondanks die spanningspolen, blijft het whodunit-aspect beroerd. Maar sfeer, karaktertekening, opbouw en een grandioze stijl houden u beslist aan het lezen. Vooral enkele gruwelijke anekdoten en sombere sfeerschetsen blijven bij. En ja, dat kan ook van vele andere romans gezegd worden, die evenwel niet van zo’n hype kunnen profiteren.

Luc De Decker [{ssquf}]

Donna Tartt, De kleine vriend. Bezige Bij, 603 blz., 27,50 euro. Donna Tartt, De verborgen geschiedenis. Bezige Bij, 608 blz., 12,50 euro.