Wereldtop in wetenschap én in zaken. Daarmee is Désiré Collen zonder twijfel de meest atypische genomineerde voor de trofee Manager van het Jaar 2010.
Met de nominatie van Désiré Collen geeft de jury een eerbetoon aan een veelgeprezen en gedreven wetenschapper, die aan de basis ligt van een geneesmiddel dat het leven van honderdduizenden heeft gered of verlengd. De professor-emeritus is coauteur van ruim 650 onderzoeksartikels, mede-uitvinder van een twintigtal octrooien en staat hoog in de top tien van ‘s werelds meest geciteerde wetenschappers in de geneeskunde. Maar de 67-jarige Collen is vooral ook stichter, voormalig CEO en huidig voorzitter van het Leuvense ThromboGenics, dat is uitgegroeid tot vaandeldrager van de Vlaamse biotechnologiecluster.
“Désiré is zonder enige discussie wereldtop”, zegt Rudy Dekeyser, de co-algemeen directeur van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). “Wat hij de jongste 15 à 20 jaar heeft gerealiseerd, is om ‘u’ tegen te zeggen.”
In 1979 ontdekte Collen tPA, een middel dat bloedklonters oplost en de overlevingskans bij een hartaanval aanzienlijk verhoogt. Collen gaf tPA in licentie aan het Amerikaanse Genentech, dat daardoor een grootheid in de biotechmarkt werd en er miljarden dollars mee verdiende.
Collen had gelukkig een octrooiaanvraag ingediend, en streek ruim 100 miljoen euro aan royalty’s op. Die aanvraag werd hem niet overal in dank afgenomen aan de Leuvense universiteit. Zijn extra inkomsten leidden tot heel wat afgunst. “Omschrijf hem gerust als het enfant terrible van de KU Leuven”, zegt Ann Van Gysel, algemeen directeur van de biotechsectorfederatie FlandersBio. “Hij durft al eens door de porseleinkast heen te stappen”, klinkt het nog in de sector.
Komt daarbij dat Collen steeds zijn ongezouten mening geeft. “Hij is zeer aimabel, maar altijd recht voor de raap”, zegt Johan Cardoen, de CEO van het biotechbedrijf CropDesign en voorzitter van FlandersBio.
Koppige Collen
Niet dat Collen zich ooit veel van de heisa heeft aangetrokken. De geboren Truienaar heeft altijd de reputatie gehad koppig zijn eigen koers te varen. “Ik noem dat liever volhardend”, zegt Dekeyser. “Een echte doorzetter. Als hij ergens in gelooft, laat hij zich door niemand tegenhouden.” Terecht, vindt Patrick Van Beneden, bij Gimv verantwoordelijk voor life sciences en believer van het eerste uur in ThromboGenics. “Als je geen doorzettingsvermogen, zeg maar een moeilijk karakter, hebt, bereik je niets.”
Collen investeerde het gros van de inkomsten uit tPA opnieuw in onderzoek. Hij richtte daarvoor een trust op, Biggar, die nog 6 à 7 procent van ThromboGenics controleert. De operationele arm, Life Sciences Research Partners, investeert in beloftevolle biotechbedrijven.
Omdat tPA zo duur was, zocht en vond Collen een opvolger in staphylokinase, dat veel goedkoper te maken is. Om het product zelf te ontwikkelen, richtte hij in 1991 Thromb-X op. Dat werd later herdoopt in ThromboGenics, dat hij in 2006 met succes naar de beurs bracht.
“Als je ziet hoe hij het kapitaal bijeen heeft gehaald en de portefeuille van het bedrijf heeft uitgebouwd, kun je alleen maar vaststellen dat hij een bijzonder succesverhaal heeft geschreven”, zegt Dekeyser. “ThromboGenics is het enige bedrijf dat sinds zijn beursintroductie alleen maar in waarde is gestegen, ook tijdens de crisis in 2009.”
Collen, de zoon van een zelfstandige belastingconsulent, is daarmee ook een van de zeldzame wetenschappers met sterke managementcapaciteiten. “Die combinatie is inderdaad uitzonderlijk”, zegt Dekeyser. Bovendien heeft hij zich omringd met de juiste mensen. Bij ThromboGenics is dat CFO Chris Buyse, maar vooral ook Patrik De Haes. Die nam ruim twee jaar geleden als CEO de fakkel over. De Haes was tot dan al anderhalf jaar COO bij ThromboGenics, na een succesvolle carrière in Zwitserland en de VS. Hij bouwde ThromboGenics verder uit tot een commercieel biofarmabedrijf. “Patrik leidt dat bedrijf schitterend, zonder calamiteiten”, vindt Dekeyser.
Collen heeft bij ThromboGenics altijd meerdere ijzers in het vuur gehouden. Vooral met het product microplasmine gooit het bedrijf hoge ogen. Dat heeft de laatste klinische testfase achter de rug voor de behandeling van een aandoening aan de achterkant van het oog, die tot nu toe enkel chirurgisch kon worden behandeld. Midden volgend jaar zou de goedkeuring moeten volgen. Bovendien heeft ThromboGenics in zijn portfolio ook een kankerbestrijdend middel, dat honderden miljoenen kan opleveren.
“Hij heeft gedaan wat je met een biotechbedrijf moet doen, namelijk een portefeuille van beloftevolle projecten uitbouwen. Hij legde niet alle eieren in één mand”, aldus Van Beneden.
Dat klinkt eenvoudiger dan het is. “Het maken van juiste keuzes en producten is ook een kunst”, zegt Dekeyser. “Vele jaren voor die producten op de markt komen, moet de juiste keuze worden gemaakt. Dat was ook een van de sterktes van dr. Paul Janssen. Ook die keek naar moleculen en wist welke het konden maken. Désiré dus ook. Hij is een beetje de Paul Janssen van de biologicals (medicijnen die via biotechnologie worden ontwikkeld uit natuurlijke eiwitten, nvdr).”
“Hij kan inderdaad de klinische haalbaarheid van zijn onderzoeksprojecten goed inschatten”, voegt Van Beneden eraan toe. “Je hebt soms onderzoekers die in hun ivoren toren fantastische dingen doen, maar daarvan niet de praktische consequenties zien.”
Collen, van wie al jaren wordt gefluisterd dat hij een kandidaat-Nobelprijswinnaar is, is ook bekend voor zijn tomeloze energie, die hij op anderen weet over te brengen. Dat hij de gave van het woord heeft, is daar niet vreemd aan. “Hij kan inderdaad heel eloquent de dingen verkondigen”, lacht Dekeyser. Collen wordt ook vaak uitgenodigd om voordrachten te geven. “Hij is een uitstekend causeur, zonder blabla te verkopen. Ook dat zie je niet vaak, uitstekende wetenschappers die ook nog eens de dingen goed kunnen uitleggen. Ik herinner mij een congres in San Diego, waar hij moest spreken. Dat was meteen veni vidi vici“, besluit Dekeyser.
bert lauwers
ThromboGenics is het enige biotechbedrijf dat sinds zijn beursintroductie alleen maar in waarde is gestegen, ook tijdens de crisis in 2009.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier