Derde keer, goede keer

Het was een kleine, nerveuze vrouw, daar in dat wachtzaaltje in het Brusselse justitiepaleis in 1992. Nine Bernadina “Nina” Vleeschdraager, nu beter bekend als de medestichter en executive chairman van beurskandidaat World Online, deed er een bod op het actief van de failliete Belgische computerdistributeur Tritech. Honderdvijftig miljoen frank gaven de rivalen het nakijken. Ook toen al rende deze controversiële volbloed-entrepreneur van de ene deal naar de andere.

Nina Vleeschdraager was nog een peuter toen ze met haar ouders – joodse intellectuelen – vanuit Amsterdam naar Canada emigreerde. Op haar achttiende was ze terug om in Leiden psychologie te gaan studeren. “Ik was een hippie,” zegt ze in verschillende interviews. Ze geeft haar studies op en huwt Ben Aka, stichter van de Nederlandse elektronicadistributeur (en opleidingsverschaffer) Akam. Zij wordt moeder van twee zonen en een dochter.

Eenvoud in haar interviews is een handelsmerk. “Iedere vrouw kan bereiken wat ik heb bereikt door hard te werken, en strategisch inzicht en intuïtief aanvoelen welk product belangrijk wordt,” vertrouwt ze in november 1996 aan het informaticablad Computable toe. Of, recenter aan de Financial Times, over hoe ze op school in Canada competitief leerde te zijn: “We speelden stoelendans en als je op het einde geen stoel had, dan zat je op de vloer en dan had je een probleem.”

In 1987 gaan de Aka’s uiteen. Ben Aka koopt zijn vrouw uit voor 18 miljoen gulden na een echtscheidingsproces. Nina is dan 34. Albert Brink, haar tweede man, is twaalf jaar ouder en eigenaar van een andere distributeur in de computerbranche, A-Line Technologies. Nina Aka krijgt de leiding over de internationale expansie. Eind jaren ’80, begin ’90 zit de informaticadistributie in volle crisis. A-Line Technologies koopt in 1989 het Belgische TM Data van een kwakkelende Scandinavische aandeelhouder en kondigt in oktober datzelfde jaar een alliantie aan met Newtron, op dat ogenblik het nieuwste project van Willem Smit, die toen al automatiseerder Datex aan Getronics had verkocht. A-Line wordt de distributiepoot van Newtron, dat in oktober 1990 naar de beurs gaat. Nina Aka zit in het bestuur naast voorzitster Nelie Smit-Kroes. Het Financieele Dagblad rekent voor hoe duur die introductie is: de nieuwe aandeelhouders betalen 31,5 miljoen gulden voor 15% van een bedrijf dat maar 59 miljoen gulden eigen vermogen heeft. Desondanks raken de aandelen verkocht. Kort nadien neemt bestuursvoorzitster Nelie Smit-Kroes ontslag: het eigen vermogen van Newtron bleek niet 59 miljoen gulden, zoals in de prospectus stond, maar 11 miljoen gulden negatief, gevolg van overhaaste, dure overnames, onder meer van de Belgische IT-distributeur Topdata in 1990. In 1991 gaat in Aalst Positronika, een andere Newtron-acquisitie uit 1990, failliet.

Maar het verlies zit niet bij A-Line, beweert Nina Aka bij hoog en laag, verontwaardigd dat Newtron-crisismanager G. van den Brink zoiets durft te beweren. Integendeel, als ze met de steun van ABN Amro A-Line terugkoopt van Newtron, spreekt ze over een nettowinst van 3,6 miljoen gulden, wat ze later herziet tot 2,8 en dan tot 0,7 miljoen. Het is het begin van een openlijke vijandschap met Willem Smit. De Koninklijke Begemann Groep van Joep van den Nieuwenhuyzen – een andere fiscale vluchteling die op dat moment een paar huizen verder woont in Brasschaat – komt haar te hulp en neemt 40% inA-Line. “Aan die periode word ik niet zo graag herinnerd,” geeft Nina Aka in een interview toe.

De overname van Tritech wordt een fiasco. In 1994 legtA-Line Data Belgium de boeken neer. De groep verdwijnt uit België. Nina Brink laat het beleid over aan haar man (het nauwelijks winstgevende A-Line wordt ten slotte in 1998 tegen aandelen van IT-distributeur Copaco geruild) en stort zich op een nieuwe uitdaging: internet.

Begin 1996 start World Online in Vianen met America Online als grote voorbeeld. Aandeelhouders zijn tijdschriftenuitgever Audax, Reggeborgh Beheer (van de bouwondernemer Dirk Wessels), NS Telecom (later Telfort, een joint venture tussen BT en de Nederlandse Spoorwegen), de zender Tros en (aangekondigd, maar later ongedaan gemaakt) de Amerikaanse internet service provider PSInet. In tegenstelling tot AOL levert World Online diensten aan bedrijven én aan consumenten. Eigen inhoud, communities, de opbouw van mindshare en een eigen merk staan centraal. Begin 1998, op een moment dat World Online (WOL) in Nederland 130.000 betalende abonnees zegt te hebben, wordt Michael Schulhof ingehaald, de ‘lousy manager’ (dixit Forbes), die bij Sony America verantwoordelijk wordt geacht voor de miljardendollarverliezen van producers Peter Gruber en Jon Peters. Hij moet de internationale expansie ondersteunen. Crédit Suisse First Boston zorgt voor financiële begeleiding. Acht maanden later volgt de knaller: de Zwitserse Sandoz Family Foundation, die ook in de alternatieve operator Interoute participeert, neemt de meerderheid in WOL via een injectie van 300 miljoen dollar. Enkele maanden later stapt Intel in. Meteen heeft WOL de financiële credibiliteit voor een adembenemende overnamecampagne, die WOL tot een speler maakt in nu veertien landen, vorige week nog met de overname van de Britse provider Telinco en van de residentiële gebruikers van UUnet Belgium. Nina Brink behoort intussen (ook letterlijk) tot de internationale jetset en laat de Duchess of York, Sarah Ferguson, naar Zuid-Afrika overvliegen voor een ontmoeting met Nelson Mandela. Bankiers knipperden met de ogen toen Nina Brink in november 1999 de beursgang van WOL in het vooruitzicht stelde en meteen een waardering plakte op het bedrijf: 4 tot 5 miljard euro. En dit slechts als een tussenstap naar een transatlantische merger.

Ondanks de glitter – voor cijfers is het wachten op de prospectus – zijn er constanten. WOL communiceert momenteel via de rechtbank met de in februari ontslagen Michael Schulhof. Telfort-topman Koos van der Meulen, een ‘oude vriend’ die in augustus 1999 werd aangetrokken voor de dagelijkse leiding, stapte na vier maanden op. Het is tekenend voor de nadruk die World Online legt op ‘ content‘ dat diens opvolger, Simon Duffy, voordien vice-voorzitter was van muziekuitgever EMI.

bruno leijnse