‘De zorg is klaar voor innovatie. Nu de overheid nog’

‘De Dag van de Zorg is dit jaar een feestweek. Terecht. Een sector onder druk, die dan nog eens in de vuurlinie van een pandemie belandt, mag wel eens een week lang aandacht krijgen’, zeggen Karin Van Mossevelde, algemeen directeur i-mens, en Dorien Vandormael, innovatiemanager i-mens.

Sinds de coronacrisis krijgt het zorgpersoneel eindelijk het respect dat het verdient. Ook van de overheid, en daar staan onder andere langverwachte investeringen tegenover. Er is een hernieuwde interesse in zorgopleidingen. Er is meer openheid ten opzichte van technologie in de zorg en een hogere acceptatiegraad van die technologie bij zowel patiënten als hun mantelzorgers. Dat zijn allemaal welkome ontwikkelingen, want de uitdagingen voor de zorgsector zullen ook na de coronacrisis gigantisch blijven. De vergrijzing daagt ons uit in de toekomst in voldoende handen aan het bed te voorzien. Nog meer mensen zullen langer thuis willen blijven. We zullen meer vragen en complexere vragen voor thuiszorg krijgen. Geïntegreerde en flexibele zorg op maat worden de norm. Zorginnovatie is dé manier om ons klaar te stomen voor de toekomst. Laten we daarom in deze feestweek aandacht geven aan dezorg 2.0.

Hybride zorg

In de zorg 2.0 verzoenen we mens en technologie. We gebruiken technologie om onze zorg nog warmer, menselijker en kwalitatiever te maken. Technologie vervangt onze menselijke service niet, maar verlengt en verbreedt deze.

Zo hebben we nu al een beeldbelproject lopen waarbij we de reguliere gezinszorg aan huis aanvullen met begeleiding op afstand via videobellen. Daarnaast doorbreken we het isolement en verhogen we het contact met het eigen sociale netwerk. We merken dat senioren op die manier meer contact hebben met hun familie.

Thuiszorg op afstand biedt de mogelijkheid om snel en flexibel een korte interventie te doen, terwijl er anders te veel tijd verloren gaat met verplaatsingen. Het faciliteert meer contactmomenten met de patiënt, zodat die langer thuis kan blijven wonen. In de thuisverpleging kunnen medicatieverdelers helpen om de therapietrouw te verhogen. Covid-19-patiënten geven zelf hun parameters in en worden op afstand opgevolgd.

Geïntegreerde zorg

Goede zorg op maat past zich aan de eindgebruiker aan en verloopt soepel tussen zorg en welzijn. Een burger heeft geen boodschap aan een versnipperd beleid en de tussenschotten in de sector.

Zorg 2.0 is geïntegreerde zorg waarbij een eindgebruiker zelf een hulp- en zorgpakket samenstelt uit het aanbod. Daarnaast moet de zorgsector op zoek naar meer en vooral andere, niet-professionele handen die de professionele zorg aanvullen. Dat doen we bijvoorbeeld door ook informele zorg te stimuleren via vrijwilligerswerk, burenhulp en deeleconomie.

Datagedreven

Zorg 2.0 is datagedreven. Dankzij de gegevensdeling tussen de patiënt en de zorgactoren komt de geïntegreerde zorg dichterbij. Het zorgteam dat bestaat uit verschillende actoren kan gegevens uitwisselen. Hier zien we vandaag jammer genoeg nog te vaak de tussenschotten op federaal en Vlaams niveau. Zo kunnen KB78-beroepen (bijvoorbeeld artsen en verpleegkundigen) wel aan het patiëntendossier en de verzorgende niet. Voor patiënten blijkt het bovendien niet altijd gemakkelijk om hun dossier te vinden of te begrijpen. We moeten evolueren naar een zorg waarin we niet over de patiënt maar mét de patiënt spreken.

Telemonitoring laat toe om patiënten gelijkmatiger en continu op te volgen. Bij diabetespatiënten merken we een positieve invloed. Er waren minder pieken en dalen in de glucosewaarden, er was gewichtsverlies én de patiënten ervoeren meer controle over hun gezondheid.

Artificiële intelligentie en big data kunnen op basis van enorm veel gegevens voorspellingen te doen. Door die voorspellingen kunnen we preventief werken. We startten al met een project om een potentiële val te voorspellen. Ooit zal het voor ons mogelijk zijn om patiënten vooraf te bellen met de boodschap: “Je zal zo meteen een hartaanval krijgen, de ambulance is al onderweg.”

Op naar zorg 2.0

Samenwerking is bij zorg 2.0 onontbeerlijk. Als zorgactor moeten we ons toeleggen op onze sterkte, namelijk zorg verlenen. Om onze patiënt optimaal te helpen moeten we keuzes maken en verbindingen leggen zodat hij één oplossing krijgt. Daarom werken we samen met anderen – ziekenfondsen, zorgcentrale, hardware- of softwareleveranciers, andere voorzieningen – voor wat we niet zelf doen.

De coronacrisis heeft geleerd dat eenheid in commando én een sterke samenwerkende sector grote voordelen kunnen opleveren. Daarnaast zien we door de crisis een sterke groei in de acceptatiegraad van nieuwe technologie. Vandaag is telemonitoring mogelijk via projectfinanciering. Dat is dus tijdelijk, en nog altijd in hokjes. Gezinszorg kan nu ook flexibeler worden ingezet, maar ook tijdelijk en in hokjes.

Om écht naar een zorg 2.0 te gaan moeten die flexibele maatregelen permanent worden. Willen we voorbereid zijn op de verhoogde en complexere vraag, dan moeten we ons daarop organiseren. Willen we hybride zorg op maat structureel garanderen, dan moeten we ons daarop organiseren. Nu maken we klanten en personeel warm voor innovatie om deze na een paar maanden weer stop te zetten. Er is zowel bij klanten als personeel sprake van ‘projectmoeheid’. We riskeren het draagvlak te verliezen door een opeenvolging van projecten zonder dat er een structurele inbedding volgt. Om de zorg integraal te benaderen mogen we het historisch ‘hokjesdenken’ in de fysieke zorg niet overnemen in de digitale zorg.

De minister van Innovatie heeft de handvatten om over de sectoren heen de software en de hardware toegankelijk te maken. Het is aan Welzijn en Volksgezondheid om dat te vertalen en te integreren in een geïntegreerd gezondheidssysteem waar preventie, welzijn en gezondheid hand in hand gaan.

Daarom vragen wij om ons niet alleen te helpen met projectmiddelen maar ook met begeleiding, coaching en intervisie, zodat we niet als individuele organisatie vernieuwen, maar als sector. De overheid moet experimenteerruimte creëren in die sterk gereguleerde sector zodat we op een veilige manier buiten de lijntjes mogen kleuren. We willen niet in de kou staan na de projectfase, maar ook mogelijkheden voor implementatie en structurele verankering duidelijk maken.

Wij zijn klaar voor innovatie. Sinds de coronacrisis is ook de rest van de samenleving daar klaar voor. Nu moet de overheid en de financiering volgen. Naast een zorg 2.0 vragen we ook een overheid 2.0 die even klantgericht en op maat werkt.