De zaak van de eeuw

Overroepen dienstverlenende bedrijven en consultants de impact van de euro en van het jaar 2000 niet een beetje ? Bedrijven die deze problematiek benaderen, denken er anders over.

“In België zou de paniek laat ons zeggen halfweg ’98 moeten uitbreken,” laat Gareth Llewelyn zich ontvallen. Deze managing consultant van PA Consulting Group, één van de ondernemingen die het jaar 2000 in de strategie van zijn producten verwerkt, is belast met het dossier voor de Benelux. Hij houdt uiteenzettingen met grafieken vol uitroeptekens. Zijn specialiteit : het toelichten van de schadelijke aspecten van het “Jaar 2000” ( Y2K voor de ingewijden) voor de beheersoftware.

“Velen denken dat de impact van het jaar 2000 alleen betrekking heeft op het departement informatica van een bedrijf,” vervolgt hij, “maar dan vergeet men alle systemen die ook met data werken, zoals airconditioning, veiligheid, programmeerbare automaten die fabrieken doen draaien.” Telkens een berekening op basis van een datum met zes cijfers gebeurt, waarvan twee voor het jaartal, bestaat de kans dat het systeem zal vastlopen.

Zijn zulke waarschuwingen en apocalyptische berichten niet overdreven ? De gewaarschuwde gebruikers denken van niet. “Het probleem is er wel degelijk,” erkent Jean-Pierre Cardinael, beheerder-directeur van ASLK en belast met de informatietechnologie en human resources. “Wij hebben eerst een reeks programma’s onderzocht om na te gaan of ze daadwerkelijk een probleem vormden voor de data.” ASLK heeft daarvoor een beroep gedaan op Cap Gemini, die de controle van 20.000 toepassingen op zich heeft genomen. De transformatie zelf zal intern gebeuren. “Onze aandacht gaat nu vooral uit naar de euro ( nvdr vanaf 1 januari ’99 moeten rekeningen in euro’s beheerd kunnen worden). Daarna behandelen we het jaar 2000.”

Ook Sabena onderschat het jaar 2000 niet. “We maken een inventaris op van de programma’s die een probleem vormen,” zegt Brigitte Van Bouckhaute, verantwoordelijke van het departement voor Ontwikkeling. De luchtvaartmaatschappij zoekt anderzijds partners voor de transformatie. “Voor de elektronische kant van de vliegtuigen, moeten we bij onze leveranciers zijn. We onderhandelen rechtstreeks met hen. En wat de luchthaven, de partners, de banken… betreft, veronderstel ik dat ze het probleem ook zelf onder de loep nemen.”

Er moet vooral met de leveranciers onderhandeld worden met het oog op een betere organisatie. Enerzijds moeten bestaande systemen nagekeken worden zodat de aankoop van gelijkaardige systemen zoveel mogelijk vermeden kan worden. Grote bedrijven zoals Philips of de Britse Bank NatWest werken met echtverklaringen. Maar het volstaat jammer genoeg niet contact op te nemen met de leverancier en hem te vragen of zijn systemen de overgang naar het jaar 2000 zonder problemen aankunnen. “De bedrijven in kwestie zullen dat waarschijnlijk bevestigen, zelfs al is dat niet het geval,” meent Gareth Llewelyn van PA Consulting Group. ” IBM heeft zelfs verklaard dat haar gamma “year 2000 compliant” is. Bij nader inzien bleken er toch mankementen te zijn. Het materiaal werd niet voldoende getest. Ze hebben de systemen daarna aangepast en verbeterd.”

De grote informaticareuzen

moeten zich aanpassen, maar voor de fabrikanten van intelligente systemen zoals airconditioning of toegangscontrole is de situatie des te verwarder. Het volstaat niet om de bits-en-bytes-producenten aan te spreken, want, zeggen zij, de verantwoordelijkheid ligt eerder bij de programmeurs van microprocessoren.

De meest efficiënte methode is het verspreiden van een gedetailleerde vragenlijst. En als de fabrikant nergens meer te bespeuren is, kun je het hele materiaal beter vervangen. Als een huidige leverancier positief kan antwoorden op deze vragenlijst, is dat een waarborg met contractuele waarde. In sommige kritische gevallen kan ze eveneens leiden tot sanctionering. De verantwoordelijkheid van de fabrikant varieert al naargelang van de wettelijke context van het land. Buiten de algemene burgerlijke rechtsregels bestaat er een wettelijke bepaling dat software, verkocht na 1993, de overgang naar het jaar 2000 probleemloos moet kunnen ondersteunen.

Dubbel zo duur in 1998

De correctie, de vervanging en het testen zullen een aanzienlijke input vergen. Bij ASLK wordt er tot het jaar 2000 ongeveer 15 % meer personeel tewerkgesteld in de informaticadienst. Dienstverlenende bedrijven rekruteren volop personeel. Gepensioneerden die Cobol kenden, worden terug in dienst genomen. “Volgend jaar zullen de personeelskosten voor de omschakeling naar het jaar 2000 twee keer duurder zijn dan vandaag,” voorspelt Gareth Llewelyn. “En voor 1999 voorzien we een verdrievoudiging van de personeelskosten. In de Verenigde Staten bereikt men nu al uurlonen van 375 dollar (13.800 frank).”

“Eigenlijk zouden de bedrijven zelf moeten nagaan welke programma’s verbeterd dienen te worden of niet,” oordeelt Urbain Van Boven van Cap Gemini, één van de grootste dienstverlenende bedrijven van de markt, dat nu actief is in de analyse en de overschakeling van programma’s met een Y2K-probleem.

Zonder in technische details te treden, kan men stellen dat de overschakeling naar het jaar 2000 op twee manieren zal gebeuren : ofwel verbeteren, ofwel vervangen. De verleiding om voor de tweede oplossing te kiezen is groot. Het ideaal moment ook om een ERP-programma te installeren ( Entreprise Ressource planning). Dergelijk programma (zie ook blz. 124) voorziet het bedrijf van beheersinstrumenten in real time. Softwareproducenten zoals SAP, Baan, Peoplesoft of Oracle ervaren de positieve effecten van deze beweging. Maar ook hier ontbreken experts en programmeurs.

Het debat

over het vervangen of het verbeteren ligt heel moeilijk voor de informaticaverantwoordelijke van een bedrijf. Zal hij de vitale toepassingen vervangen met het risico dat hij niet op tijd klaar zal zijn en daardoor ook zijn functie en de gezondheid van het bedrijf in gevaar brengt ? Of zal hij eerder opteren voor het verbeteren van de toepassingen terwijl de investering, a rato van 1 dollar per coderingslijn, geen meerwaarde biedt qua functionaliteiten of gebruiksvriendelijkheid. Erger nog : na het jaar 2000 zullen deze programma’s toch moeten vervangen worden.

En is er bovendien nog tijd om te vervangen ? Voor grote internationale bedrijven of openbare diensten is er volgens de ondervraagde consultants te weinig tijd om de klus te klaren. Voor de middelgrote ondernemingen die bijvoorbeeld 500 personen in dienst hebben, is het nog haalbaar.

Eens de keuze van het type aanpassing gebeurd is, moet er een systeem operationeel gemaakt worden dat de transformatie zoveel mogelijk automatiseert. “Er bestaan niet zoveel dergelijke instrumenten,” zegt Jean-Pierre Cardinael van ASLK. Men zal nog wat geduld moeten uitoefenen. Voor de “kant-en-klare” softwarepakketten integreren de leveranciers de verbeteringen in hun upgrade-versie. Dat is bijvoorbeeld het geval voor Microsoft, waar de oudere versies de transformatie niet volledig ondersteunden.

Maar het grootste werk bestaat erin de programma’s na verbetering te testen. Deze taak is niet zo evident. “Bedrijven hebben de gewoonte “geïsoleerde” toepassingen te testen. Maar bij dit probleem moet men alles testen : zowel interfaces met andere systemen als externe interacties. Men moet zelfs bepaalde hypotheses kunnen maken. Alle gebruikers zijn er dus bij betrokken,” beklemtoont Urbain Van Boven (Cap Gemini). Deze taak vereist dikwijls 50 % van de totale geïnvesteerde tijd van het hele Y2K-overschakelingsproject.

Wat na 2000 ?

Eens de overschakeling gebeurd is, moeten we hopen dat alles goed gaat. Toch kunnen we ons beter op het ergste voorbereiden. Zelfs als alles naar behoren verloopt, vrezen de protagonisten van deze markt een “depressie” na het jaar 2000. Bedrijven, die dure legers informatici en experts hebben gemobiliseerd, zullen niet aan dezelfde trend kunnen blijven investeren in die technologie. “Vergeet dat maar. Het eerste jaar zal men de verloren tijd willen inhalen. Men zal verder ontwikkelen wat door omstandigheden opzij werd gezet,” zegt Jean-Pierre Cardinael. Hij voorziet wel dat bedrijven een groter personeelsbestand zullen houden dan voor de euro/Jaar 2000-psychose. Cap Gemini vreest dan weer een activiteitsvermindering, maar vestigt zijn hoop op het succes van de elektronische handel. Een scherpe concurrentie op dat gebied kan de bedrijven ertoe aanzetten om de investeringen hoog te houden.

ROBERT VAN APELDOORN

HET JAAR 2000 IS NIET ALLEEN EEN PROBLEEM VOOR COMPUTERS Ook elektronische kasregisters, veiligheid, programmeerbare automaten, overal waar er microprocessoren en data aan te pas komen.

URBAIN VAN BOVEN (CAP GEMINI) De meest tijdrovende activiteit is het testen.