De wereld van Vestager

Ga terug naar af en passeer langs de gevangenis waar u 100 piek borg moet betalen! Is dat niet een van de calamiteiten waarop allerlei dobbelspellen hun deelnemers vergasten? In de echte wereld kan zoiets gelukkig niet. Of beter, in die delen van de echte wereld waar het recht van de sterkste wordt getemperd door het Recht. De overheden kunnen ons niet willekeurig straffen. We kunnen niet gestraft worden voor feiten die niet strafbaar waren op het moment dat we ze pleegden. Laat staan dat men ons zou kunnen beboeten voor gedrag dat legaal was. Onze wetboeken laten er geen twijfel over bestaan: willekeur en retroactiviteit staan haaks op legaliteit.

Veronderstel even dat een bedrijf volgens de Belgische wet afspraken kan maken met de fiscus over de winsten die, al dan niet, aan vennootschapsbelasting onderworpen zijn. Je doet dat te goeder trouw, ervan uitgaand dat de Belgische wetgever exclusief bevoegd is voor het heffen van belastingen. Een plausibele veronderstelling! Je gaat er ook van uit dat de Belgische overheid weet wat ze doet en dat de ambtenaren waarmee je de afspraken maakt, daartoe gemachtigd zijn. En mochten er mededingingsproblemen rijzen, dan treedt de Belgische mededingsautoriteit wel op. Je kunt aantonen dat België weinig of geen operationele verdienste heeft aan sommige – meestal elders belaste – winsten, maar dat je die winsten toch in België wil laten samenkomen. Zonder extra belasting.

Maar je bent een multinational en dus per definitie verdacht van vaderlandsloosheid. Het begrip en de medewerking die je kreeg van de Belgische overheid worden niet gedeeld door de meeste media en veel politici. Voor hen ben je een vulgaire tafelschuimer. Soms krijg je zelfs te maken met politici uit andere landen die hier legitimiteit claimen op grond van internationale afspraken. Met Margrethe Vestager bijvoorbeeld, de Europese commissaris voor Mededinging. Zij brandde begin januari de Belgische excess profit rulings af, die een 35-tal Belgische bedrijven met de eigen overheid had afgesproken. Meer nog, Vestager eiste dat de bedrijven alsnog belastingen zouden betalen op de winsten die sinds 2005 door de Belgische staat werden vrijgesteld. Regels zijn regels en misschien kunnen die Belgische rulings in de toekomst inderdaad niet meer, maar kan zo’n eurocommissaris een lidstaat dwingen retroactief belastingen te innen? Is dat niet flagrant in strijd met het legaliteitsbeginsel? Als dat kan, is het hek van de dam. Dan is de verbeelding aan de macht. We kunnen de turteltaks overbodig maken door de belastingvrijstellingen voor zonnepanelen retroactief terug te draaien. U hebt een woning gekocht en daar registratierechten op betaald? Welnu, we verhogen die rechten retroactief. Het Belgische begrotingstekort verandert prompt in een overschot. En nu Vestager toch bezig is, kan ze misschien de hele euro terugdraaien. Voor Denemarken maakt dat niets uit.

Retroactiviteit komt wel vaker voor. De belasting op meerwaarden van kapitaliserende obligatiefondsen heeft bijvoorbeeld een retroactief karakter. Het gaat om een zo complexe regeling dat niemand met de hand op het hart kan garanderen dat ze altijd correct wordt toegepast. Maar met de wet van 30 juli 2013 werd ook een terugwerkend mechanisme ingebouwd, dat vloekt met elk rechtsgevoel. De belasting wordt namelijk geheven op de rentecomponent, aangevuld met de meerwaarden, vanaf 1 juli 2008, vijf jaar vóór de wet van kracht werd. Schaarse specialisten beseften in de zomer van 2013 dat de minister van Financiën daar een loopje met de rechtsregels nam. Ze lieten echter de periode van zes maanden voorbijgaan, waarin het Grondwettelijk Hof kon worden aangesproken. Dat kan nu nog, maar alleen in de vorm van een prejudiciële vraag in het kader van een rechtsgeding. En de kosten van een lange procedure overtreffen natuurlijk ruim de mogelijke baten, zeker voor de gepensioneerde zelfstandige die een obligatiefonds moet verkopen om zijn pensioen aan te vullen.

Het is nuttig om hier nog eens naar te verwijzen, omdat er weer gevaar dreigt. Grijpgrage politici overwegen ook retroactief de meerwaarden op aandelenfondsen te belasten. Wie sinds 2009 via een fonds zijn koersverliezen van 2008 goedmaakte en die winsten verzilvert, mag dan 27 procent op zijn gerealiseerde meerwaarden betalen. En men kan de retroactiviteit zover drijven dat die belasting ook geldt voor transacties die plaatsvinden vóór de maatregel in het Staatsblad zal zijn verschenen. Dat laatste is volgens juristen zelfs niet makkelijk aanvechtbaar. Welkom in de wereld van Vestager.

De auteur is publicist.

PAUL HUYBRECHTS

Nu Vestager toch bezig is, kan ze misschien de hele euro terugdraaien. Voor Denemarken maakt dat niets uit.