De wereld kantelde in Cancún

China is de belangrijkste magneet voor buitenlandse investeringen en steekt traditionele koplopers als de Verenigde Staten en Groot-Brittannië voorbij. Zoals recent onderzoek van managementconsultant A.T. Kearney aangeeft, volgen in het vaarwater van China potentiële economische en politieke grootmachten zoals Mexico, India en Brazilië.

Europese en Amerikaanse bedrijven krijgen trouwens steeds meer te maken met concurrentie van Chinese producten van goede kwaliteit, zowel in Azië als daarbuiten. Dat kennen we nog van Japan in de jaren zeventig en tachtig. Wie zijn positie in de wereldhandel wil behouden, let best ook op de vaardigheid van zijn medewerkers om met vreemde culturen om te gaan (zie Strategie, blz. 76).

De mislukking van de wereldhandelsconferentie was een signaal dat de macro-economische verhoudingen op wereldschaal aan het verschuiven zijn. Andere landen (lees: culturen) volgen niet langer kritiekloos een door het Westen uitgestippeld parcours. De ommekeer zat er aan te komen na dubbelzinnige standpunten in ” the civilised world” (dixit George W. Bush) – verkeerde signalen die als een boemerang terugkeren.

Het adagium “doe wat ik zeg, niet wat ik doe” werkt niet langer, van Mexico tot Botswana en Zuid-Korea. Wanneer het Westen de democratie uitdraagt in het Midden-Oosten, maar een democratische staat openlijk verkondigt een democratisch verkozen leider ( Yasser Arafat) te willen vermoorden, wanneer een verkiezingsoverwinning met 95 % van de stemmen wordt toegejuicht als vooruitgang van de Rwandese democratie, wanneer gevangenen op Guantanamo Bay bedenkelijk behandeld worden, wanneer blijkt dat Washington en Londen het publiek iets hebben voorgelogen, dan is de geloofwaardigheid zoek. Dan volgt een krachtig tegensignaal. Unilateralisme werkt niet.

De groep van 21 ontwikkelingslanden die in Cancún een blok vormde, verwijt Europa en Japan landbouwprotectionisme, terwijl Amerika met zijn subsidies de katoenboeren in Afrika uit het veld slaat. De 21 worden aangevoerd door de groeilanden uit de studie van A.T. Kearney. Voor de armste landen zal dit een Pyrrusoverwinning zijn. Amerika trekt nu al rond met bilaterale handelsovereenkomsten en omdat politiek favoritisme de doorslag geeft, zal dat nieuwe frustraties voeden.

De Wereldhandelorganisatie ( WTO) is de meest succesvolle multilaterale instelling, maar ze is klinisch dood, of anders in intensive care. Vier vijfde van de 148 WTO-leden zijn ontwikkelingslanden. Zonder veel samenhang en onervaren in de harde onderhandelingstactieken van de WTO, laten ze zich door frustraties meeslepen. Maar met China, India en Brazilië in een voortrekkersrol zal de confrontatie zakelijker worden. Alleen wederzijds intercultureel begrip kan de WTO weer op het goede spoor zetten.

Erik Bruyland