‘De verliezen zijn groter dan de markt verwacht’

De kans op een nieuwe recessie en nieuwe bankencrisis blijft onaangenaam hoog in de VS. De Fed doet wat ze kan, maar de Republikeinen bedreigen het herstel met voodoo-economie. De Amerikaanse economie volgens Nouriel Roubini.

Doctor Doom. Zo luidt het koosnaampje waarmee de buitenwereld hem bedacht, maar Roubini beschouwt zichzelf meer als doctor Realist. De Amerikaanse econoom maakte naam en faam als de onheilsprofeet die tijdig waarschuwde voor de crisis, maar vandaag blijft hij zich niet vastklampen aan een boodschap van “het einde is nabij”. Vrolijk word je natuurlijk niet van de analyses van Roubini, maar de man kent zijn vak en een pessimist, zo gaat het gezegde, is niet meer dan een goed geïnformeerde optimist.

TRENDS. Het risico dat de Verenigde Staten opnieuw in een recessie verzeilen – de beruchte double dip – schatte u onlangs nog op 40 procent. Hebben de betere indicatoren van de jongste weken, meer bepaald dan de werkgelegenheidscijfers voor oktober, u van mening doen veranderen?

NOURIEL ROUBINI. “Het risico is gedaald van 40 procent naar 35 procent, maar een grotere correctie wil ik niet maken. De Amerikaanse groei blijft amechtig, vandaar ook de mogelijkheid van een terugval. De banencreatie viel in oktober beter uit dan verwacht (de privésector schiep 159.000 banen, dubbel zoveel als verwacht, nvdr). Maar de bezettingsgraad staat op het laagste peil in 25 jaar, terwijl de werkloosheidsgraad, die officieel op 9,6 procent staat, in feite 17 procent bedraagt als hij in brede zin geïnterpreteerd wordt, namelijk met inbegrip van de onvrijwillig deeltijdse werknemers. In de helft van de gevallen gaat het om langdurige werklozen, die dus meer dan 20 weken zonder werk zitten. Het cijfer dat voor oktober gepubliceerd werd is goed, maar dat belet niet dat de arbeidsmarkt verschrikkelijk gedeprimeerd blijft.”

Is in het kielzog van een nieuwe recessie ook een tweede bankencrisis in de Verenigde Staten mogelijk?

NOURIEL ROUBINI.“Ja. Er zijn verschillende redenen om bezorgd te zijn over het Amerikaans bankensysteem. Vandaag doet de sector het beter: al moeten de banken nog sommige activa afschrijven, de rentemarges herstellen zich. Om de toekomst te beoordelen, moeten we echter de toestand vanuit macro-economische hoek bekijken. De gezondheid van de banksector wordt bepaald door drie elementen: economische groei, de werkloosheidsgraad en de eventuele waardedaling van het vastgoed. Welnu, we verwachten een groei in de grootteorde van 1 tot 1,5 procent, een werkloosheidscijfer dat boven de grens van 10 procent uitstijgt en een nieuwe terugval van de prijs van de woningen met 5 tot 10 procent in de komende 12 tot 18 maanden, zeker nu de aankooppremies geen effect meer hebben.

“Op basis van die drie macro-economische variabelen moet dan ook worden gevreesd dat de banken opnieuw verlies zullen lijden op persoonlijke leningen, commerciële hypotheken, kredietkaarten enzovoort. Die verliezen zullen groter zijn dan de markt verwacht. Op dit ogenblik zijn er 12 miljoen woningen die aanzienlijk minder waard zijn dan de hypotheek die de eigenaar moet dragen. De waarde van zo’n 8 miljoen van die huizen zit slechts enkele procenten onder het kapitaal dat moet worden terugbetaald. Als de prijzen nog eens met 5 procent dalen, verzeilt iets minder dan de helft van de Amerikaanse woningen waarop een hypotheek rust in de rode cijfers. Vanuit die hoek bekeken, dreigt het aantal hypotheekgevers dat niet aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen veel hoger te liggen dan gedacht. Doorgaans wordt gewag gemaakt van vier miljoen woningen die in de vier komende jaren zullen getroffen worden. Onze prognoses wijzen eerder in de richting van 11,5 miljoen.”

De politieke impasse die zou kunnen ontstaan na de overwinning van de Republikeinen bij de jongste verkiezingen schijnt u bijzonder gevaarlijk toe…

NOURIEL ROUBINI. “Het Congres is erg verdeeld, meer nog dan voorheen. Ik denk dat de Democraten hun veto zullen uitspreken over een daling van de uitgaven, vooral in de belangrijkste materies, zoals de sociale zekerheid. De Republikeinen geloven intussen in de ‘voodoo-economie’ en zullen zich verzetten tegen elke toename van de belastingen en de invoering van bijkomende relancemaatregelen. De volgende jaren worden dan ook heikel. Deze verkiezingen hebben de economische en budgettaire vooruitzichten voor de Verenigde Staten onzekerder en zelfs gevaarlijker gemaakt, omdat de regering dreigt niet te kunnen uitvoeren wat onder de gegeven economische omstandigheden nochtans noodzakelijk is.”

U stelt dat de republikeinen geloven in de voodoo-economie. Zelf omschreef u die ooit als het economische pendant van het creationisme. Nogal een ongezouten uitspraak, niet?

NOURIEL ROUBINI. “De voodoo-economie is het concept van de supply-side economics en van de Laffercurve, die wil dat een daling van de belastingen leidt tot een verhoging van de inkomsten van de bevolking en vervolgens ook van de staat. De voorbije dertig jaar hebben nochtans duidelijk aangetoond wat voor onzin dit is. De belastingverlagingen die in 2001 en 2003 werden doorgevoerd, hebben geleid tot minder-ontvangsten in de grootteorde van 3000 miljard dollar. Als ze verlengd worden, komt dat voor de komende 10 jaar neer op een nadelig saldo van 4000 miljard dollar. Dat is voodoo en echt het economisch equivalent van het creationisme, omdat mensen op die manier hun geloof bevestigen in iets dat nooit aangetoond werd, wel integendeel. In werkelijkheid is het zelfs gevaarlijker dan het creationisme, want geloven in het weldoende effect van zeer lage belastingen leidt tot een catastrofe.”

U stelt vast dat de dreigende blokkering in het Congres en de wijze van optreden van de Amerikaanse regering voor gevolg hebben dat het nu de Fed is die aan het roer van de Amerikaanse economie staat. Is dat alles bij elkaar genomen een goede of een slechte zaak?

NOURIEL ROUBINI.“Het is in elk geval beter dan niets! Het QE2-programma dat door de Fed gelanceerd werd (het tweede pakket kwantitatieve maatregelen, die erin bestaan obligaties in te kopen en zo liquide middelen in de markt te pompen; nvdr), verlaagt het risico van een terugval in de recessie in de loop van volgend jaar, evenals het risico van deflatie. Daar staat tegenover dat de maatregelen andere economische vraagstukken, zoals het kredietprobleem, niet oplossen. Het programma was nodig, maar het dreigt tot ontgoocheling te leiden omdat het wel effect heeft op de prijs van de activa, maar nauwelijks op de economische activiteit. We hebben berekend dat, zelfs als het over 1000 miljard dollar zou gaan in plaats van de aangekondigde 600 miljard, het Amerikaans bruto binnenlands product door QE2 volgend jaar slechts met 0,2 en in het beste geval 0,3 procent toeneemt.”

Dit interview kwam tot stand in het kader van de Business Travel naar Londen van 9 tot 11 december, georganiseerd door Trends, Econopolis en Ernst & Young. Meer info op www.econopolis.be

guy legrand

“Een daling van de belastingen leidt tot een verhoging van de inkomsten van de bevolking en vervolgens ook van de staat? De voorbije dertig jaar hebben nochtans duidelijk aangetoond wat voor onzin dit is”