De strakke witte stad

In Tel Aviv, het zakelijke centrum van Israël, zijn duizenden gebouwen opgetrokken in de strakke, elegante stijl van het Bauhaus. Joodse architecten trokken in de jaren twintig en dertig naar Weimar en Dessau om zich die modernistische stijl eigen te maken.

Efficiënt, strak, elegant, functioneel en eenvoudig: de kenmerken die kunstkenners op de bouwstijl van het Bauhaus kleven, passen perfect bij Tel Aviv. Dat merken we als we van het Dizengoffplein in hartje Tel Aviv richting Rothschildt Boulevard fietsen. Tel Aviv is na Jerusalem de grootste stad van Israël, maar fietsen is een van de gemakkelijkste manieren om je door het centrum te begeven. We hebben een citybike van een van de vele fietspunten gehaakt en bollen langs de majestueuze King George Street naar de boulevard die bekendstaat om zijn vele gebouwen in de stijl van het Bauhaus.

Internationale Stijl

Bauhaus in Tel Aviv? Ja, daar keken we zelf even van op. De bouwstijl ontstond na de Eerste Wereldoorlog onder impuls van Werner Gropius aan het Bauhaus, een school voor kunstenaars en architecten die in Weimar en later in Dessau was gevestigd. Ze leverde beroemde architecten af als Ludwig Mies Van der Rohe en Josef Albers. De nationaal-socialisten, die de strakke bouwstijl maar niets vonden, doekten de opleiding op.

In de jaren twintig en het begin van de jaren dertig kwamen negentien architecten uit het toenmalige Palestina naar Weimar studeren aan de school. Arie Sharon, Doc Karmi, Lucian Korngold en Ze’ev Haller: het zijn namen die bij ons nauwelijks bekend zijn, maar toen ze terugkeerden naar Tel Aviv, dat toen nog onder Brits mandaat stond, begonnen ze druk gebouwen in Bauhausstijl op te trekken. Ongeveer 4000 gebouwen, waarvan een groot deel langs de schitterende, bijna Zuid-Frans aandoende Rothschild Boulevard staat, maken van Tel Aviv een van de belangrijkste steden voor Bauhausliefhebbers.

Rechttoe rechtaan

We parkeren onze fiets bij een espressobar die in pseudo-Bauhausstijl is opgetrokken en luisteren naar onze gids Tzion Ben David. “Eigenlijk mag je niet over het Bauhaus als stijl spreken, maar moet je het hebben over de Internationale Stijl. Het is een bouwvorm die meer belang hecht aan volume dan aan vorm, de voorkeur geeft aan evenwicht boven symmetrie en overbodige versieringen mijdt.” We bekijken de strakke, uitgepuurde gevels in witte steen langs de boulevard. Veel moderne architecten vinden de Internationale Stijl gevoelloos en steriel. Maar voor en na de oorlog was functionaliteit voor de architecten in Tel Aviv duidelijk belangrijker. Wie zijn land wil opbouwen, heeft lak aan exuberantie, maar wil snel en efficiënt aan stadsplanning kunnen doen. Maar het resultaat mag er zijn. De Unesco heeft de ‘White City of Tel Aviv’ in 2003 uitgeroepen tot werelderfgoed.

AART DE ZITTER