De stille overname van de VS

De auteur is hoofdeconoom bij vermogensbeheerder Petercam.

Reacties: visienoels@trends.be

Het lijkt wat simplistisch, een beetje ‘ China for dummies‘, maar er zit veel waarheid in. Het land is niet bekommerd om Kyoto of om grondstoffentekorten. Als China het welvaartspeil van de VS wil imiteren, volstaan de grondstoffen van zes keer de aarde niet, zo heeft recent onderzoek aangetoond. Het land en haar economie worden centraal geleid. De Chinese geschiedenis is er een van megaprojecten, van de Muur tot de Drieklovendam. China wil de wereld overheersen, maar is te intelligent om dat militair te doen: zoiets kost immers te veel. Een economische overheersing kost veel minder, en brengt integendeel zelfs geld op…

Groei en financiering. De meest recente cijfers over de schuld van de grootste economie ter wereld, de VS, bevestigen de geleidelijke machtsgreep van de Chinese economie. Een vierde van het huidige handelstekort van de VS is met China. Dit tekort is op tien jaar tijd meer dan vervijfvoudigd, en is dubbel zo belangrijk als het Amerikaanse tekort met de Opec-landen (Organisatie van olie-exporterende landen ).

De beruchte petrodollars uit de jaren zeventig van de vorige eeuw zijn intussen ingeruild voor gele dollars. Opnieuw wordt het teveel aan Amerikaanse dollars geherinvesteerd in de Amerikaanse economie. En ook nu weer zorgt dit exces voor een geleidelijke ondergraving van de koers van de greenback. In het afgelopen jaar werd het financieringstekort van de Amerikaanse economie bijna volledig gedragen door twee Aziatische centrale banken: die van China en vooral die van Japan. Daardoor accumuleren beide ook Amerikaans schuldpapier, vooral overheidsobligaties. Op tien jaar tijd is het aandeel van de buitenlanders in Amerikaans schatkistpapier meer dan verdubbeld. Veertig procent wordt nu aangehouden door het buitenland, vooral Azië (zie tabel).

Het gevolg van deze gigantische financiële stroom vanuit Azië is vooral dat de rentevoeten in de VS laag kunnen blijven. De rendementseisen van de Aziatische centrale banken zijn dan ook bijzonder laag, om niet te zeggen onbestaande. Ze zien de dollaraankopen als een indirecte ondersteuning van hun eigen economie: China produceert en Amerika consumeert.

Chinese harde landing… Dit systeem lijkt zo mooi dat sommigen zich afvragen waarom het geen perpetuum mobile zou kunnen zijn. Alleen is er in werkelijkheid hoegenaamd geen sprake van een stabiel evenwicht, en eeuwigdurend kan de huidige situatie nooit blijven. Vooral de situatie in China is momenteel volop aan het wijzigen, wat een domino-effect tot gevolg zal hebben.

De Chinese economie begint duidelijk te vertragen. Er wordt een zachte landing (7 % groei!) verwacht. Dit cijfer lijkt me echter nog te optimistisch. Elke vergelijkbare boom in een emerging markt is geëindigd op een bust. China is immers zoals een supersnelle F1-bolide met de remmen van een 2-PK’tje: bij elke bocht loopt het mis. Dat er meer dan een zachte landing in de maak is, bewijzen bijvoorbeeld de vrachtprijzen. Door de Chinese oververhitting en de daardoor veroorzaakte schaarste aan scheepscapaciteit, verdubbelden de prijzen tussen juli en december van vorig jaar. Sinds maart daalden ze echter onafgebroken, voorlopig al met meer dan 50 %.

… zorgt voor nieuwe deflatiegolf. Om het vervolg in te schatten, denken we best even terug aan onze drievoudige ‘China for dummies’-les. China wil zijn investeringen wel afremmen, maar tegelijk ervoor zorgen dat de bestaande capaciteit op peil blijft. Het land zal dus zijn prijzen laten dalen en de wereld overspoelen met goedkope producten (dumping), wat een sterke en ongewenste deflatoire golfstroom voor het economisch klimaat in de rest van de wereld betekent. Japan is kwetsbaar, de geluwde deflatoire krachten kunnen snel weer opflakkeren.

Er zullen twee tegengestelde krachten naar de VS overwaaien. Goedkope Chinese producten bestendigen aan de ene kant het Wal-Mart-effect: dalende prijzen en ‘hogere productiviteit’. Tegelijkertijd kan de verminderde toestroom aan ‘gele dollars’ echter voor een opwaartse druk op de rente zorgen. De echte bankier van de VS is immers Azië geworden, en de Aziaten kunnen meer en meer hun tempo aan Uncle Sam opleggen.

De unaniem verwachte verhoging van de rente met een kwartje door de Amerikaanse centrale bank (Fed) op 30 juni geeft de illusie van controle over het gebeuren. In werkelijkheid verschuift de macht over het lot van de VS meer en meer naar Azië.

Geert Noels