De Rechtvaardige Rechters

In de nacht van 10 op 11 april 1934 werden uit de Sint-Baafskathedraal in Gent twee panelen van het Lam Gods van Hubert en Jan van Eyck gestolen. Het paneel van Sint-Jan de Doper werd snel teruggevonden, maar dat van de Rechtvaardige Rechters is na tachtig jaar nog altijd spoorloos.

De strafvordering voor de diefstal is zeker vervallen door de verjaring en door het overlijden van de dader. Maar wat met de heling? In Frankrijk zouden alle opeenvolgende bezitters daarvoor strafbaar blijven. In België daarentegen kan de heling verjaren na vijf jaar volgend op de ‘ontvangst’ of de ‘bezitname’. Dat betekent dat iemand het schilderij op dit ogenblik in huis kan hebben zonder strafbaar te zijn.

Een andere vraag is of die bezitter ook de eigenaar van het paneel kan worden. Maar als er zo’n verkrijgende verjaring is, dan moet het schilderij toch al ergens zijn opgedoken in een aangifte van successierechten? Is er geen strafbare diefstal meer, en misschien zelfs geen heling, dan is er toch nog altijd fraude. Daarmee boven water komen, zou witwassen zijn, en dat is sinds het begin van de jaren negentig ook strafbaar. Het is dus niet zo gemakkelijk een duister verleden te onthullen: al die strafbare misdrijven, en dan nog de publieke schande erbovenop.

Toch is er een goede oplossing. Die heet ‘restitutie’, en dat betekent: ‘terugbrengen’ en ‘herstellen’. Breng de Rechtvaardige Rechters gewoon terug, zodat het Lam Gods in zijn integriteit is hersteld. Met de nodige beveiligingsmaatregelen mag het kunstwerk in mijn kantoor worden afgeleverd.

Wij hebben al enige expertise in het herstel van duistere situaties uit het verleden. Veel Belgen zijn al zwart geld komen restitueren, of beter gezegd: dat deel van hun zwarte spaarpot dat ze vergeten waren af te geven, nadat ze eerst waren vergeten het aan te geven. Tot eind vorig jaar konden belastingzondaars ook bij het Contactpunt Regularisatie regulariseren. Maar regularisatie is geen restitutie. Regularisatie zou in het geval van de Rechtvaardige Rechters betekenen dat iemand komt vragen hoeveel het moet kosten om het werk definitief en openlijk voor zich te houden. 6 procent, zoals bij de eenmalige bevrijdende aangifte van 2004? Of 35 procent, zoals bij de ultieme regularisatie van 2014? Daar is nu geen sprake meer van.

Toch zou de hele wereld graag hebben dat de Rechtvaardige Rechters wordt teruggevonden. Laten we het dan mogelijk maken om dat eenvoudig en in stilte te doen: Gaston Crommenlaan 6 in Ledeberg, achtste verdieping.

We zouden ook graag hebben dat veel verborgen belastinggeld terugkeert, ook als het basismisdrijf — de fraude — verjaard is. Dat kan op dezelfde manier als voor het vermoedelijk verborgen schilderij. Hoogstens is het onthullen van een verborgen vermogen een beetje ingewikkelder, zeker als ook de bank moeilijk doet. Gelukkig hoeft niet de volle pot te worden ingeleverd, al kan dat wel gebeuren bij een verbeurdverklaring door de strafrechter.

De ervaring heeft intussen geleerd dat we bij het oplossen van “verjaarde kapitalen” moeten spreken over een restitutie die ergens tussen 25 en 85 procent ligt. Soms was er 15 procent roerende voorheffing vergeten, soms 65 procent successierechten; de ene keer veel, de andere keer weinig. Doe daar nog een aantal jaren intrest bij en we komen aan de genoemde percentages.

Als we dat willen, laten we het dan mogelijk maken om dat eenvoudig en in stilte te doen: Gaston Crommenlaan 6 in Ledeberg, achtste verdieping.

De auteur is directeur bij de Bijzondere Belastinginspectie.

KAREL ANTHONISSEN

Regularisatie betekent in het geval van de Rechtvaardige Rechters dat iemand komt vragen hoeveel het kost om het werk voor zich te houden.