De puntjes op de i

De trouwe lezer zal zich herinneren dat vele jaren geleden een tsunami door het fiscale landschap raasde, toen vele oude belastingschulden plotseling verjaard bleken te zijn. De oorzaak van al deze ellende waren enkele arresten van het Hof van Cassatie, waarin geoordeeld werd dat een dwangbevel de lopende verjaring van schulden op het gebied van de inkomstenbelastingen niet kon stuiten wanneer die schuld betwist is. Dit is per definitie het geval als de belastingplichtige tegen de ingekohierde belasting bezwaar heeft ingediend.

Deze rechtspraak had tot gevolg dat de fiscus zwaar in de problemen geraakte. Op zowat alle boekhoud-, accountants- of advocatenkantoren werd elk wat ouder belastingdossier tegen het licht gehouden om na te gaan of misschien sprake kon zijn van verjaring. Zo’n oefening heeft altijd winnaars en verliezers. De verliezer was de fiscus. De – dikwijls onverhoopte – winnaar was de belastingplichtige. Want hij kon met recht en rede zeggen dat de fiscus zijn vordering mocht vergeten: de belastingschuld bleek verjaard te zijn.

De fiscus heeft zich daar nooit goedschiks bij neergelegd. Hij heeft zijn aanspraken met hand en tand verdedigd. De conclusies, antwoordconclusies of syntheseconclusies die in de loop van de voorbije jaren voor de rechtbanken en hoven van beroep rond dit thema bijeen geschreven zijn, volstaan ongetwijfeld om verschillende bibliotheken te vullen. Bij de vraag hoeveel dit allemaal gekost moet hebben, kan alleen maar een groot vraagteken worden geplaatst. Het bedrag moet astronomisch zijn.

De regering zag jaren geleden de bui hangen en joeg een wetswijziging door het parlement. Sindsdien staat in het wetboek uitdrukkelijk te lezen dat het indienen van een bezwaarschrift tot gevolg heeft dat de verjaring van de betwiste belastingschulden geschorst is. De vraag of de verjaring al dan niet rechtsgeldig gestuit wordt, is daardoor zonder voorwerp geworden. Er is immers hoe dan ook schorsing van de verjaring.

De lezer zal allicht opmerken dat dit een onbelangrijke discussie is. Maar voor juristen gaat het om een wereld van verschil. Zeg dus nooit dat een stuiting hetzelfde is als een schorsing. Bij een stuiting begint de verjaringstermijn telkens opnieuw te lopen. Bij een schorsing wordt de loop van de verjaring simpelweg stilgelegd.

Met de wetswijziging is het probleem voor de toekomst opgelost. Zodra iemand een bezwaarschrift indient, wordt de verjaring van de belastingschuld geschorst, en dit zolang er geen oplossing is voor de gerezen betwisting. Ongeacht hoe lang die betwisting aansleept.

De wetgever keurde bovendien een bijzondere wetsbepaling goed, waarbij getracht werd het probleem voor het verleden op te lossen. En waarbij dus getracht werd oude belastingschulden alsnog van de verjaring te redden. Maar die poging is, zacht gezegd, niet vlot verlopen. Op tal van advocatenkantoren zijn indertijd de pennen geslepen om haar stokken in de wielen te steken. Zowel het Grondwettelijk Hof als het Hof van Cassatie heeft alle zeilen moeten bijzetten om ervoor te zorgen dat de demarche van de wetgever het gewenste effect zou hebben.

De discussie is zelfs vandaag nog niet ten einde. Links en rechts is immers opgemerkt dat de wettelijke tussenkomst mogelijkerwijs in strijd is met de fundamentele rechten van de mens. Op dit punt zijn nog verschillende rechtszaken hangende.

Maar al deze discussies blijken nu met een sisser af te lopen. In twee arresten van 22 september 2011 heeft het Hof van Cassatie beslist dat er eigenlijk geen probleem was van een niet-rechtsgeldige stuiting, omdat de verjaring van al die oude belastingschulden toch al was geschorst. Of, anders gezegd, dat er eigenlijk nooit een probleem is geweest, of had mogen zijn.

De vraag is dan natuurlijk wel waarover fiscaal België zich in de voorbije tien jaar zo druk heeft gemaakt. Het antwoord is allicht dat het Hof van Cassatie zelf ongeveer evenveel tijd nodig heeft gehad om de puntjes op de i te zetten.

De auteur is advocaat en hoofdredacteur van Fiscoloog. www.fiscoloog.be

JAN VAN DYCK

Tussen een stuiting van de verjaring en een schorsing is een groot verschil.