De prins-bisschop-entrepreneur

Het hst-station van Luik-Guillemins is een icoon van de Waalse heropleving. De stad Luik heeft weer een toekomst, ook na de teloorgang van de staalindustrie. Een lange en voorspoedige geschiedenis die begon bij prins-bisschop Ernst van Beieren.

Als u aan Luik denkt, verschijnen wellicht de beelden van de bloedige aanslag van vorige week. Het imago van de stad heeft weer een ferme tik gekregen. De tijden van het Palermo aan de Maas of van mistroostige industriestad schudden de Luikenaars nochtans langzaam van zich af. Onder meer met het schitterend vernieuwde museum Grand Curtius.

Het museumcomplex is gevestigd in en rond het renaissancepaleis van de munitieleverancier Jean de Corte, Curtius (1551-1627). De geschiedenis van de stad en de regio Luik komt er aan bod. In verschillende gebouwen bevinden zich de collecties religieuze en Maaslandse kunst, wapens, sierkunst, glaswerk en archeologie. De eerste tijdelijke tentoonstelling in het vernieuwde museum gaat over Ernst van Beieren.

De prins-bisschop leefde net als Curtius tijdens de herfst van de renaissance. De expo schetst zijn persoonlijkheid en leefwereld. De scherpzinnige en kosmopolitische Ernst van Beieren had een passie voor alchemie, astronomie, kunst, letterkunde en de ontdekkingen van zijn tijd. Vooral in de wiskunde was hij een uitblinker en hij hield zich persoonlijk bezig met toegepaste wetenschappen die zijn rijk industrieel en commercieel vooruithielpen.

Semi-industriële mijnbouw

Ernst van Beieren moedigde de industriële ontwikkeling aan door hoogwaardige technologie en nieuwe economische systemen te importeren. Het Duitse prekapitalisme bloeide in Luik omdat de prins-bisschop de mechanisering stimuleerde in plaats van de ambachtelijke productie. Vooral de mijnen en de metaalindustrie waren zijn stokpaardjes.

In het prinsbisdom beschikten am-bachtslui over natuurlijke rijkdommen als aluin, zink, steenkool, ijzer, koper, lood en zwavel. Ernst bestudeerde de wetenschap om nieuwe technologie te ontwikkelen om de ontginning semi-industrieel te laten gebeuren. In 1582 vaardigde hij een édit de conquête uit. Iedereen die een mijn drooglegde, kreeg het recht ze te exploiteren. Die beslissing zoog ondernemers naar Luik en zij be-concurreerden elkaar met de nieuwste technieken.

Sommige mijnbouwers hielden het eenvoudig met lastdieren die bakjes omhoog hesen, anderen bedachten geavanceerde pompen aangedreven door een rosmolen en een waterrad met een complex geheel van stangen en zwengels. In de staalindustrie schoten de hoogovens, de raffinaderijen en de hydraulische hamers als paddenstoelen uit de grond. Met een nieuwe techniek was het mogelijk staven te smeden en daaruit scheepsspijkers, kanonnen en wapens te maken. Meteen was de basis gelegd van een metaal- en wapenindustrie die tot ver in de twintigste eeuw zou bloeien.

Lekkerbek

De prins-bisschop was veel meer een man van de wetenschap dan van de theologie, de humanist Justus Lipsius was een van zijn belangrijkste raadgevers. Ernst bezat een uitgebreide verzameling wetenschappelijke instrumenten. Bovendien kende Luik een lange traditie van graveerkunst en onder impuls van Ernst ging die over in de vervaardiging van precisie-instrumenten. Aan het Luikse hof werd het astrolabium geperfectioneerd, een instrument om de hemellichamen te bestuderen.

Het hof van Ernst van Beieren kon wedijveren met dat van tijdgenoten als Albrecht en Isabella van de Nederlanden, Elisabeth van Engeland of Rudolf II van Oostenrijk. Ernst beschermde niet alleen de kunsten, maar was ook een gas-tronoom. Hij engageerde de Peter Goossens van zijn tijd als meesterkok. Die Lancelot de Casteau schreef een kookboek dat bewaard bleef. Het beschrijft de overgang tussen de middeleeuwse en de klassieke keuken.

De tentoonstelling ‘Ernest de Bavière. Prins-bisschop van Luik in het moderne Europa’ is opgebouwd aan de hand van meer dan 350 schilderijen, beelden, geschriften en wetenschappelijke instrumenten uit de zestiende en zeventiende eeuw. Ze loopt tot 20 mei in Le Grand Curtius in Luik. www.lesmuseesdeliege.be

FREDERIC EELBODE

Ernst van Beieren hield zich persoonlijk bezig met toegepaste wetenschappen die zijn rijk industrieel en commercieel vooruithielpen.