DE PARADOXEN VAN 2005

2005 was in veel opzichten een merkwaardig economisch jaar. We zagen heel wat verrassende paradoxen, zoals het samengaan van scherp duurdere olieprijzen met een dalende langetermijnrente. Voor 2006 wordt algemeen een rozig scenario voorspeld.

De toekomst voorspellen is al moeilijk, laat staan de trend aankondigen voor de volgende 365 dagen. En toch is er het jaarlijkse ritueel van de voorspellingen. Het beste aandeel, de vijf aandelentoppers, de beurs met het grootste winstpotentieel, de hoogte van de rente, de olieprijs… de kranten staan er vol van en mijn mailbox puilt uit van de onderzoeksrapporten die de voorspellingen voor 2006 op een rijtje zetten.

De details verschillen, maar de lijn is ongeveer als volgt: de VS zal weliswaar wat minder sterk groeien dan vorig jaar, maar toch opnieuw een groeivoet van meer dan 3 % behalen. Europa moet het uiteraard met minder stellen, maar zal het toch beter doen dan vorig jaar en volgens de voorspellers net onder de 2 % uitkomen. De olieprijzen zullen licht dalen en de langetermijnrente gaat de hoogte in. Ook de vooruitzichten voor de aandelenmarkten blijven positief. De belangrijkste risico’s zijn een hogere inflatie en een correctie van de spreekwoordelijke onevenwichten (het Amerikaanse financieringstekort).

Een Nieuwe Economie? Al deze voorspellingen zijn vrij… voorspelbaar. Over het algemeen worden de prognoses elk jaar wat minder gedurfd, en dus wordt de bovenstaande consensus breed gedragen. Toch ontgaat het blijkbaar velen dat 2005 een jaar was waarin erg tegenstrijdige bewegingen plaatsvonden. Noem het economische paradoxen:

verrassend hoge olieprijzen en een buitengewoon dalende langetermijnrente;

recordniveaus voor het vertrouwen bij bedrijven, maar een relatief laag vertrouwen bij de gezinnen;

een sterkere opstoot van de Amerikaanse kortetermijnrente dan verwacht, zonder effect op de economische groei, de huizenprijzen of de financiële markten;

een hoger Amerikaans financieringstekort dan verwacht en toch een sterkere dollar.

Nu kan het zijn dat we in een New Economy zitten, zoals sommigen suggereren, waarin nieuwe economische wetten gelden. Het kan ook dat sommige effecten met vertraging komen, en dat we pas in 2006 definitief en correct zullen kunnen oordelen. In ieder geval heeft geen enkele econoom al deze scenario’s voor 2005 exact kunnen voorspellen. Analisten die juist zaten op aandelen, sloegen de bal verkeerd in verband met de rente. En de groeioptimisten zaten dan weer fout met hun vooruitzichten inzake de olieprijs…

Uiteraard ontsnapten we zelf ook niet aan die logica. Sommige van m’n voorspellingen kwamen uit, andere bleken jammer genoeg fout. Vooral de voorspelling in verband met de (zwakkere) dollar kwam niet uit. De Amerikaanse munt was op zijn zwakst bij het begin van het jaar, maar legde een sterk parcours af in 2005. Hieruit afleiden dat de euro zwak was, is echter fout. De eenheidsmunt verteerde al bij al vrij goed het opblazen van het stabiliteitspact, het verwerpen van de Europese Grondwet, de lagere groei in euroland en de rellen in Frankrijk. Tegenover de Japanse, Britse en Zwitserse munt bijvoorbeeld was er een grote stabiliteit of zelfs een vooruitgang.

Het jaar van de verrassingen. Met de huidige sterke consensus bij de analisten kan het bijna niet anders of 2006 wordt het jaar van de verrassingen. Een kleine gebeurtenis kan een vandaag zo goed als vaststaand scenario snel doen omslaan. Zoals het verleden heeft bewezen, hoeft zo’n event zelfs niet economisch van oorsprong te zijn. De huidige geopolitieke scène biedt heel wat mogelijkheden. Er is een gekke Iraanse premier die de landkaarten wil hertekenen, met een nucleair potlood indien nodig. Uiteraard blijven we kwetsbaar voor terrorisme. En er zijn de latente spanningen in Venezuela of Taiwan die snel kunnen ontsporen. Tegelijk zijn Japan en Duitsland al meer dan vijftig jaar gekoppeld in hetzelfde economische scenario: na vijftien jaar van stagnatie zien we nu voor het eerst een structurele verbetering. Maar niemand houdt rekening met een positieve verrassing van Duitsland (of euroland).

Het punt is dat de paradoxen van 2005 net dat zijn: schijnbare tegenstellingen. Uiteindelijk zal één zijde van de tegenstellingen verdwijnen, en keren we terug naar de economische logica. En die is nog steeds dezelfde als vroeger. Neen, er is nog steeds geen Nieuwe Economie, wat sommige goeroes ook beweren.

Economisch geluk in 2006. Wanneer ik terugblik op m’n columns uit 2005, dan draagt er één mijn voorkeur weg: die van 12 mei 2005, met als titel ‘Het geheim van economisch geluk’. Laat dit stukje eruit mijn wens zijn voor u in 2006: “Als u het recept voor persoonlijk geluk zoekt, zijn de volgende ingrediënten onontbeerlijk: regelmatige fysieke training, stevige vriendschapsbanden, tijd voor reflectie en focus op de goede dingen en plezier in uw werk. (…) Ten slotte wijzen de gelukswetenschappers nog op twee andere belangrijke dingen: voldoende slaap en voldoende seks (liefst met iemand die u graag ziet). Een groot deel van deze Visies zijn de vrucht van uw suggesties, waarvoor dank. Of mijn pen het ook dit jaar volhoudt, hangt dus voor een groot stuk van u af!

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be

Geert Noels