De onzichtbare miljoenen van de sms-business

De gsm-operatoren verdienen goed geld met televoting en andere sms-spelletjes. Maar de facilitaire bedrijven die het sms-verkeer regelen, willen een groter stuk van de koek. Waar zitten de miljoenen van deze lucratieve sms-business?

Sms-toepassingen, en dan vooral de kansspelen die gebruikmaken van sms, zijn een zaak van het parlement in België. “We worden via de televisiekanalen overspoeld met zulke spelletjes,” zei parlementslid Roel Deseyn (CD&V) onlangs in een vraag aan minister van Consumentenzaken Freya Van den Bossche (SP.A). Hij wou weten waarom de Algemene Directie Controle en Bemiddeling meteen al bij de start een onderzoek was begonnen naar het verkoopspel ‘Het Laatste Unieke Bod’ van Paratel, een zusterbedrijf van VTM. Was dat ook gebeurd bij al die andere?

Interactieve tv loopt in de kijker sinds vorig jaar duidelijk werd dat de nachtelijke sms-chatprogramma’s op Kanaaltwee en VT4 (intussen gestopt) compleet georkestreerd waren, en sinds de Kansspelcommissie zich boog over vermakelijkheden als ‘Toeters en Bellen’ (VT4) en aanverwanten, die verslavend kunnen zijn.

Sms-spellen als ‘Puzzeltijd’ (2 euro) op VTM of ‘Blokken’ op Eén (0,5 euro) zorgen voor een gestage uitgavenstroom bij de kijkers, met toppers als ‘Big Brother’ of de finale van ‘Idool’ (1,12 miljoen sms’en in 2003), telkens voor 0,5 euro. Maar achter de schermen wordt er gebakkeleid over de verdeling van die centen.

Hoeveel brengen die sms’en op?

Zulke sms-toepassingen ‘met toegevoegde waarde’ lopen voor het leeuwendeel via amper zes facilitaire bedrijven. Het gaat om de Belgen Paratel en The Ring Ring Company – respectievelijk verbonden met de mediagroepen VMMa en Vum -, het Franse Netsize, de Belgische onafhankelijke speler e-Zone, het Noorse Telitas – dat samenwerkt met SBS (VT4, Vijftv) – en het Leuvense Storedesk, dat onder meer werkt voor Vitaya en muziekzender TMF. Samen zien ze meer dan 70 % van de ‘speciale’ sms-omzet passeren via hun systemen, meent gedelegeerd bestuurder Danny Lein van e-Zone, die voorzitter is van hun sectororganisatie Wireless Access Service Providers Forum (Wasp Forum).

Hoe groot die omzet is, is niet precies bekend. De gsm-operatoren zelf geven geen cijfers over de omvang van hun opbrengsten uit speciale sms-berichten, laat staan over hun inkomsten uit belspellen. De wetenschappelijke studie waar de Kansspelcommissie in haar jaarverslag 2004 “bij hoogdringendheid” om vroeg, had licht kunnen werpen op tenminste de kansspelen met sms. Maar de studie is nog steeds niet besteld.

Er zijn wel schattingen. Algemeen directeur Yannic Beckers van Paratel meent dat 5 % van de twaalf miljoen sms’jes die de Belgen elke dag versturen, onder de categorie ‘met toegevoegde waarde’ vallen. De operatoren zelf houden het volgens hem informeel bij 4 %. Beckers: “Ruwweg een derde komt van de mediaspelers, een derde van chat- en adult-diensten en iets meer dan een derde van logo’s en beltonen.”

Zulke speciale sms’en kosten tussen 15 eurocent en 4 euro, met het zwaartepunt tussen een halve en een euro, aldus Beckers en Lein. Stel dat zo’n speciale sms gemiddeld 60 cent kost – een werkhypothese aan de lage kant – dan gaat het al om een omzet van 105 miljoen euro per jaar in België.

Niet onaardig, maar achter de glitter zijn een aantal wireless access service providers zwaar ontevreden over de manier waarop dat bedrag wordt verdeeld. “Bij het minste incident staan wij in the picture,” klaagt Beckers. “Iedereen begint dan te rekenen: 1 miljoen sms’en verstuurd tegen 1 euro, en ze komen je vertellen hoeveel je hebt verdiend. Nonsens natuurlijk.”

“Zeker is dat de telecomoperatoren de grootste verdieners zijn: zij krijgen de brutofactuur binnen,” zegt woordvoerder Daniel Verheyden van de Kansspelcommissie.

Oneerlijke verdeling van de koek

Het zijn dus de drie gsm-operatoren die het gros van de omzet vangen – volgens het Wasp Forum tussen 25 en 50 % (en soms zelfs iets meer) van de opbrengst, naargelang de kostprijs van de sms. “Op een sms van 50 cent geeft Proximus ons een beetje meer dan 19 cent, Mobistar 20 cent en Base 16 cent. Het percentage varieert volgens de operator en vooral volgens de volumes, waarvoor we elke maand al dan niet extra terugbetalingen krijgen,” zegt Piet Bogaert, pr-verantwoordelijke bij The Ring Ring Company.

“In het slechtste geval blijft er voor ons maar 10 % over na aftrek van de btw en het deel van de operator,” zegt Yannic Beckers van Paratel. Operatoren houden relatief meer bij naarmate een sms goedkoper is, maar in absolute termen blijft hun gage stijgen naarmate een sms duurder is. Het is dat systeem van inkomstendeling dat de sms-providers dwarszit.

Beckers wijst erop dat het inkomstendelingsmodel meer dan vijf jaar teruggaat, tot de periode dat sms nog geen gemeengoed was. Beckers: “‘Big Brother’ was de eerste voting per sms in oktober 2000. Inkomstendeling is dan een goed businessmodel: het spel is nieuw, je hebt samen pijn of je passeert samen langs de kassa. Maar intussen is sms ontzettend populair geworden. Voor de operatoren zijn de sms-investeringen achter de rug, maar de inkomstendeling als businessmodel is blijven bestaan. Netwerk, billing, customer care en overhead zijn voor de operatoren even duur voor een sms van 15 eurocent als voor eentje van 4 euro, maar bij een transactie van 4 euro houden die mannen daar moeiteloos één euro van bij,” zegt Yannic Beckers.

Televoting wordt steeds duurder

De softwareprotocols van de sms-centrales – vier in België, de Belgacomgroep heeft er twee – verschillen van operator tot operator. Wie veel tekstberichten wil sturen naar correspondenten bij verschillende operatoren, komt daardoor makkelijk bij de facilitaire bedrijven terecht.

“Wij zijn een onderschatte factor,” vindt Yannic Beckers van Paratel. “Wij moeten verbindingen hebben met de mobiele operatoren die duizend sms-berichten in enkele seconden verwerken, wij hebben live databases draaien om de overgedragen nummers bij de juiste operator thuis te brengen – dat moet betaald worden – en dan moeten we ook nog de zender zijn deel geven, de productiemaatschappij en eventueel nog de internationale licentiehouder, de eigenaar van het format, en als je pech hebt ook nog degene die het procédé heeft gedeponeerd.”

Stemmen kostte vroeger 25 cent, maar nu al 50 cent en we gaan zelfs naar een euro, zegt Beckers. “Het deel van de operatoren is hetzelfde gebleven, of in absolute termen zelfs vergroot, terwijl er bij ons steeds meer partijen een deel van de koek moeten hebben.”

“Als je kan kiezen waar je je simkaarten koopt, zoals transportbedrijven die op één operator kunnen standaardiseren, zie je direct heel andere prijzen,” zegt Paul Janssens, de mede-gedelegeerd bestuurder van e-Zone. “Maar als je voor de VDAB vacatures via sms uitstuurt, moet je iedereen kunnen bereiken, ook bijvoorbeeld Base. Wij kunnen niet kiezen.”

Paratel is in de tegenaanval gegaan. Wie met de actrice Nathalie-Jane Krits het woordspelletje ‘Play Today/Play Tonight’ op Kanaaltwee speelt, kan dat doen via een 0905-nummer voor een euro of via sms voor 1,5 euro. Dat weerspiegelt het verschil in productiekosten, argumenteert Paratel, de serviceprovider van Kanaaltwee. Danny Lein van e-Zone: “Voor een verkort sms-nummer betaal je meestal 200 à 250 euro per maand en voor de activatie van een dedicated shortcode 750 euro voor het totaal van de drie operatoren (overigens niet gelijk verdeeld over de drie). Maar voor 100 euro per maand heb je al twintig tot vijftig 0900-nummers voor interactive voice response (stemcomputers).”

De kijkers begrijpen het signaal achter de prijzen. “Oproepen naar tv-spellen kwamen ooit voor 90 % via sms en 10 % via 0900. Die verhouding is nu omgedraaid. De operatoren missen door hun koppigheid een volledige markt,” zegt Beckers. “We zien dat niet graag gebeuren, we hebben vanaf 2000 in het medium sms geïnvesteerd. Sms is een extra afstandsbediening die programma’s kan beïnvloeden, vragen kan stellen. Als Deckers & Ornelis ( nvdr – ‘s ochtends de ankers van Q-Music) een uitspraak doen die gevoelig ligt, zien ze die sms’en binnenstromen.”

Niet iedereen ziet trouwens het belang van de speciale sms-diensten afnemen. “In 2003 was de verdeling interactive voice response en sms nog fiftyfifty. Nu is het, afhankelijk van de communicatie, 35/65 ten voordele van sms,” zegt Piet Bogaert van The Ring Ring Company, die vooral voor VRT en RTBF werkt, waar – zo beweert hij – meer votingprogramma’s normaal geprijsde sms’en gebruiken.

Interactieve tv verandert alles

In theorie kunnen de serviceproviders meer druk uitoefenen nu ook via digitale televisie kan worden gestemd. “Over vier, vijf jaar loopt de interactie met de kijker niet meer via interactive voice response of sms, maar via de afstandsbediening,” zegt Piet Bogaert. “Interactieve tv wordt een serieuze concurrent,” beaamt Yannic Beckers, verwijzend naar ‘Big Brother’, ‘X Factor’ en ‘Sterren op de Dansvloer’. “Een halve euro, pincode ingeven en het komt hier aan. Elke week duwen er een paar honderd meer op die rode knop. Het wordt een stevig argument tegenover de mobiele operatoren.” De onderhandelingen over het aandeel dat BelgacomTV, Telenet en andere kabelmaatschappijen hiervan zullen inpikken lopen nog, aldus Paratel.

Natuurlijk dwingt de komst van interactieve tv de sms-bedrijven om zich te herpositioneren. “Iedereen is zijn strategie aan het zoeken vandaag,” zegt Piet Bogaert. “De ene zal daarin verder gaan dan de andere, maar iedereen wil een rol houden als dataverwerker, tot de ontwikkeling van de applicatie toe.”

Verst gevorderd daarin is Paratel, dat vandaag vier internetredacteurs voor ‘Big Brother’ heeft en met ‘Het Laagste Unieke Bod’ zelfs voor het eerst een eigen tv-show, al is dat dan een verkoopprogramma. “Wij maken dat programma. We selecteren de producten die verkocht worden en we maken de sms-database. VTM krijgt van ons een tape. Ze hebben daar geen werk aan. Wij nemen een groot deel van het risico.” Bieden kan toch weer alleen per sms.

De stijgende rol van Paratel (en zijn collega’s) bij de programmaontwikkeling versterkt de controverse met de operatoren. Beckers: “We moeten af van die inkomstendeling en overstappen op een systeem met een vergoeding voor gebruik van het netwerk, de transportgegevens, facturatie en overhead. En die vergoeding moet dezelfde zijn voor een sms van 25 cent als voor een van 4 euro. De operator neemt voor die laatste sms niet meer risico. Het is aan de operatoren om een antwoord te vinden.”

Wat is een redelijke prijs?

In Frankrijk heeft de nationale toezichthouder Arcep daar niet op gewacht. Na een consultatieronde heeft de regulator besloten dat de operatoren een dominante marktpositie bezetten voor het afleveren van sms-berichten aan hun eigen klanten (net zoals gsm-operatoren een monopolie hebben voor het afleveren van gesprekken aan hun klanten). Omdat de concurrentie daar dus niet speelt, wil Arcep zelf een faire prijs vaststellen voor zo’n sms-interconnectie.

Maar welke? In 2004 had Arcep berekend dat een sms qua radiotoegang (antenne en basisstation, de grootste kost in een mobiel netwerk) 1/428ste kostte van een minuut mobiele spraak. Naar verluidt omdat zo’n lage prijs onweerstaanbaar zou zijn voor spammers, mikt Arcep nu op een maximumprijs van 2,5 eurocent voor sms-terminatie. Vanaf 1999 lag de prijs voor sms-interconnectie in Frankrijk op 5,336 eurocent, en sinds een klacht van Bouygues tegen Orange en SFR op 4,3 eurocent. Zelfs in de 2,5 eurocent zit nog een behoorlijke marge. In Israël ligt de sms-interconnectiekost sinds 1 maart op 0,45 cent.

Grote doorbraak voor de sms-dienstenaanbieders is echter dat de Franse toezichthouder hen beschouwt als publieke operatoren. Dus zullen ze aanspraak kunnen maken op de gereguleerde interconnectiekostprijs, net zoals de ‘echte’ operatoren. De Franse raad voor de mededinging heeft op 13 maart zijn steun bekendgemaakt voor de telecomregulator.

Het wachten is nu op het oordeel van de Europese Commissie. Die heeft een maand om de Franse demarche te blokkeren, maar dan moet ze wel aantonen dat de toezichthouder met de maatregel zijn boekje te buiten gaat.

Doet ze dat niet, dan ligt de weg open voor een snelle navolging door andere toezichthouders. In België staat toezichthouder BIPT daar niet om te springen. “Er is niet meteen een bevoegdheid van het BIPT,” mailt voorzitter Eric Van Heesvelde, verwijzend naar het feit dat in Frankrijk de telecomtoezichthouder en de raad voor de mededinging samen optreden. “Maar als Europa initiatieven neemt, zullen we een gelijkaardig onderzoek kunnen voeren.”

De invoering van een gereguleerd sms-interconnectietarief van 2,5 cent zou de Belgische sms-markt – waar tekstberichtjes nog altijd tussen 10 en 15 cent kosten – een stuk competitiever en goedkoper maken. Zeker als de facilitaire bedrijven als publieke operatoren worden erkend, zodat ze voluit in de clinch kunnen gaan met de operatoren. “Nu bieden operatoren soms pakketten sms aan hun particuliere klanten aan voor 5 cent. Dat is onder onze aankoopprijs, ondanks onze veel hogere volumes,” zegt Paul Janssens van e-Zone. “Een operator bood kmo’s 7 cent per sms in een pakket van 300. Wij betaalden meer.”

Nochtans, merken de dienstenbedrijven fijntjes op, leveren wij onze sms’en rechtstreeks bij de operator af, zodat we eigenlijk voor hem on net zijn en op het goedkoopste tarief zouden moeten kunnen rekenen.

Met nettowinstmarges op sms in de orde van 80 % vóór belastingen, komt ongeveer 40 % van de winst van Mobistar en ongeveer 20 % van de groepswinst van Belgacom uit sms, zo valt ruwweg uit te rekenen. Regulering van de sms-interconnectieprijs kan dus een merkelijke impact hebben op de resultaten van de operatoren.

Daartegenover staat dat lagere sms-prijzen nieuwe toepassingen mogelijk maken. “Het huidige commerciële model fnuikt initiatieven voor zakelijke dienstverlening via sms omdat de inkomsten voor de aanbieder te beperkt zijn,” besloot een werkgroep van de Belgische telecomgebruikersorganisatie Beltug vorig jaar. Beltug gaf als bestaande voorbeeld een bank die klanten informatie sms’t over woningen die te koop staan. De kostprijs voor de bank, tegen 10 cent per sms, ligt tussen 84.000 en 90.000 euro per jaar. “De gemiddelde IT-manager zet sms tegenover e-mail. E-mail kost een beetje bandbreedte, sms voel je in je budget,” zegt Danny Lein.

Bruno Leijnse