“De nieuwe gezondheidswet zal niet werken”

Om de kosten in de ziekte-verzekering in de hand te houden, wil minister van Sociale Zaken Rudy Demotte (PS) volmachten. Het parlement discussieert dezer dagen over de vraag of hij die ook krijgt. Nu al klinkt de kritiek dat de volmachten op termijn niet zullen volstaan.

Minister van Sociale Zaken Rudy Demotte (PS) draagt zijn collega op Buitenlandse Zaken sinds vorige week een warmer hart toe. Karel De Gucht (VLD) liet zich in een interview met ons zusterblad Knack positief uit over de plannen van Demotte om de ziekteverzekering aan te pakken. Concreet gaat het over de gezondheidswet, waarover dezer dagen in het parlement moet worden gestemd. De wet geeft aan de minister van Sociale Zaken speciale volmachten.

Volmachten tot 31 december

“Eigenlijk heeft hij de handen vrij om zowat alles te doen wat hem uitkomt om het budget te laten kloppen,” stelt een bange bedrijfsleider uit de geneesmiddelenindustrie. Normaal krijgt Demotte zijn speciale bevoegdheden van 1 april tot 31 december van dit jaar. Daarna is het uit met de pret, al hebben de effecten van maatregelen genomen tijdens het volmachtenregime een uitlooptijd tot 31 december 2006.

Volgens politieke opponenten wringt daar het schoentje: het besparingseffect zal slechts tijdelijk zijn en verandert weinig aan de structurele handicaps van het Belgische systeem. Demotte is eigenlijk ook niet van plan om daaraan iets fundamenteels te veranderen. “De volmachten zijn geen teken van het falen van ons overlegmodel in de gezondheidszorgen,” zegt hij. “Ons stelsel gaat uit van een evenwicht tussen therapeutische vrijheid voor de zorgverstrekker, vrijheid voor de patiënt en maximale toegankelijkheid van de zorgen door tussenkomst van de ziekteverzekering. De volmachten zijn alleen nodig om bij een nieuwe ontsporing snel te kunnen bijsturen. En ook daar heb ik niet de intentie om het overleg te omzeilen.”

Verdeeldheid binnen de VLD

De Gucht is blijkbaar blij dat er eindelijk een knip op de kosten van de gezondheidsfactuur kan worden gezet, maar niet iedereen binnen zijn partij blaast de loftrompet over de koers die Demotte vaart. VLD-senator Jacques Germeaux, net terug van een studiereis naar Nieuw-Zeeland, hamert erop dat de aanpak niet zal werken. “De gezondheidswet biedt weliswaar een nieuwe hefboom, maar is gedoemd tot mislukking,” zegt hij. “Wij hebben in België een overvloed van overlegorganen en er zijn massa’s studies om een beter beleid uit te tekenen, alleen gebeurt daar weinig mee.”

Germeaux is nogal te spreken over het zogenaamde kiwimodel. Het is voor hem een voorbeeld dat leidt tot efficiënt gebruik van de beschikbare middelen. Ter herinnering: Nieuw-Zeeland slaagde er het voorbije decennium in om fors te besparen in de gezondheidszorg, voornamelijk via een systeem van openbare aanbesteding. Een schril contrast met de uitgavenstijging die België kende.

Nochtans: onze Commissie Tegemoetkoming Geneesmiddelen (CTG) en het onafhankelijke instituut Pharmac aan de andere kant van de wereldbol hebben een gelijkaardig doel. Beide moeten medische guidelines koppelen aan budgettaire doelstellingen. Maar bij ons blijkt die aanpak de stijgende kosten in de ziekteverzekering niet te kunnen stoppen.

Structurele ingrepen in overheidsapparaat

Volmachten voor een minister lijken in een dergelijke crisissituatie een goed idee. Het geeft aan de beleidsmakers eindelijk de spreekwoordelijke stok om hervormingen door te drukken die anders in het Belgische model doodlopen op de complexe overlegstructuren binnen het Riziv.

“Daarom,” zegt Luc Goutry (specialist gezondheidszorg van de CD&V), “vinden wij dat er ook structurele ingrepen nodig zijn in het bestaande overheidsapparaat. De nieuwe wet kan een hulp zijn, maar wij vinden dat de minister beter eerst de bestaande instrumenten zou laten werken.”

Verantwoord voorschrijfgedrag is immers al langer de hoeksteen van het beleid voor een betaalbare gezondheidszorg. Vandaag zou het volstaan om de bestaande gegevens uit farmanet, de minimale klinische gegevens en de minimale verpleegkundige gegevens aan elkaar te koppelen om de responsabilisering van de zorgverstrekkers op de rails te zetten. Er zijn weliswaar al peer reviews die artsen uit dezelfde regio met elkaar vergelijken, maar dat systeem stelt teleur omdat er geen enkele sanctiemogelijkheid wordt ingebouwd.

Zegt Marc Jus-taert, voorzitter van de Christelijke Mutualiteiten: “Nu voeren de beleidsmakers slechts een uitnodigende politiek tegenover de artsen. Op basis van objectieve gegevens zou men veel drastischer kunnen optreden.” Het gezondheidsbeleid kan efficiënter en de wetten om dat aan te pakken, schreef Demottes voorganger al. Alleen gebeurt er weinig mee. Goutry: “De PS maakte daarmee nooit haast; het zou de consumptiepatronen aan Waalse kant in een negatief daglicht kunnen stellen.”

Ook Demottes voorganger Frank Vandenbroucke (SP.A) beet zijn tanden stuk op het dynamiseren van de administratie. Onder zijn bewind werden de krijtlijnen van het Federaal Kenniscentrum gezet. Dat laatste moet beleidsondersteunend werken. Zeg maar onafhankelijk advies geven aan de minister. Toch valt her en der te horen dat die operatie niet is gelukt.

“Dat moeten we eigenlijk nog zien,” zegt Dirk Ramaekers, algemeen directeur van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg. “We zijn sinds eind 2003 operationeel en we merken dat onze studies grondig worden gelezen. Ons werk is beleidsondersteunend, wat de overlegorganen binnen het Riziv of de minister uiteindelijk beslissen, ligt buiten ons takenpakket.”

Toch geeft Ramaekers toe dat zijn staf – overigens samengesteld uit hooggekwalificeerde medewerkers – helemaal volgeboekt zit. “Als voor de uitvoering van de gezondheidswet nieuwe studievragen van de minister komen, zullen wij onze prioriteiten moeten verleggen,” zegt hij. In dat licht loopt minister Demotte in de komende maanden het risico om weinig onderbouwde besparingsmaatregelen te nemen. Zulke lineaire maatregelen die iedere voorschrijver over dezelfde kam scheren, hebben altijd geleid tot overconsumptie omdat de sector de bestraffing compenseert.

Anders gesteld: er is nood aan de hervorming van de overheidsdiensten, zodat precieze ‘objectieve’ maatregelen mogelijk worden.

Roeland Byl

De wetten om de misbruiken in de gezondheidszorg aan te pakken, bestaan. Alleen gebeurt er weinig mee.