De nieuwe baas van Electrabel?

Sjoukje Smedts medewerker van Trends

medewerker van Trends 11-01-2007, 00:00 Bijgewerkt op: 20-07-2022, 07:52

Met een waarde van 7 miljard euro is hij volgens Forbes de op vier na rijkste Fransman van 2006. Op wereldschaal moet hij maar 73 anderen laten voorgaan. In de power list van het kunsttijdschrift Art Review prijkt hij dan weer helemaal bovenaan en werd daarom eind vorig jaar uitgeroepen tot de invloedrijkste figuur uit de hedendaagse kunst. Ja, de zeventigjarige François Pinault doet het goed in de eindejaarslijstjes. De hoofdaandeelhouder van Pinault Printemps Redoute (PPR) – dat luxemerken als Gucci, maar ook het veilinghuis Christie’s onder zijn vleugels heeft en jaarlijks 17 miljard euro omzet draait – mag dan al enkele jaren met pensioen zijn, de Franse zakenman blijft op zijn minst wispelturig te noemen. Dat bewijst de miljardair ook nu weer door zowel Suez als de Franse overheid lang in het ongewisse te laten over een bod op het energiebedrijf.

Misschien heeft zijn gebrek aan een hogere opleiding, iets waar hij nog steeds spijt van heeft, daar iets mee te maken. Pinault, geboren in 1936 in het Bretoense Champs-Géraux, stapte op zestienjarige leeftijd in de houtzagerij van zijn vader. In 1959, na de dood van zijn vader, nam hij het familiebedrijf over. Het begin van een zegetocht, vinden sommigen. Bij Pinault zelf blijft het ontbreken van een academische opleiding toch knagen. “Geen formele opleiding kunnen volgen, is een verlies dat je voelt aan de manier waarop gecultiveerde mensen naar je kijken,” vindt hij. Hoe het hem ook voor de wind gaat, Pinault blijft dus een buitenstaander in de zakenwereld. Toch blijkt het feit dat zijn manier van denken niet gevormd is door universitaire kennis een enorm voordeel. “Ik redeneer inderdaad een beetje anders dan anderen,” geeft Pinault toe. “Anders dan zij die zijn opgegroeid als deel van het establishment, ben ik stoutmoediger en meer bereid tot actie.”

Hoewel die stoutmoedigheid Pinault later vaak in een negatief daglicht stelde, kwam die karaktertrek al vroeg in zijn zakelijke carrière in de houthandel van pas. Terwijl de meeste handelaars de Engelse maten, die meestal gebruikt worden voor de standaarddikte en -breedte van een plank, naar boven afronden, deed Pinault dat niet. Een idee waardoor hij per plank enkele millimeters kon besparen. Een decennium later begon de selfmade man houthandels in moeilijkheden op te kopen en schakelde hij steeds vaker de tussenhandelaars uit door zijn hout rechtstreeks in Scandinavië te kopen. Een strategie die hem geen windeieren legde, want in 1973, tijdens de oliecrisis, kon hij zijn lokale houtgroep verkopen aan een Britse groep voor zo’n 3 miljoen euro. Amper twee jaar later kocht hij het bedrijf terug voor minder dan een miljoen euro.

Een typisch voorbeeld van zijn manier van werken, maar Pinault wilde steeds meer. “Ik ken het gevoel van succes, maar het is iets dat snel vervliegt,” zei hij ooit. “Als ik een grote zaak heb afgerond, kan ik een moment gelukkig zijn. Misschien een avond, misschien een deel van de dag, maar de volgende ochtend moet ik verder.” Om verder te raken, heeft Pinault zo zijn eigen strategie, die het economische chauvinisme van de Fransen ten volle benut. Met zijn netwerk van politieke vriendschappen – PPR is een van de belangrijkste financiers van de verkiezingscampagnes van president Jacques Chirac – en aandelen bij de bank Crédit Lyonnais weet de zakenman steeds de nodige leningen en overheidssubsidies los te weken om falende bedrijven weer rendabel te maken. Eerst voor de uitbouw van zijn houtimperium, later wanneer hij luxekeizer Bernard Arnault, in 2006 de rijkste man van Frankrijk, naar de kroon probeert te steken. Sinds Pinault in 1991 de winkelketen Au Printemps overnam (intussen weer verkocht door zijn zoon), woedt er namelijk een heuse machtsstrijd tussen hem en Arnault, omdat ze hun oog vaak op dezelfde deals laten vallen.

De onberekenbare Pinault dreigt bij zijn enorme koop- en verkoopdrift wel eens een belangrijke factor uit het oog te verliezen: de wet. Hét voorbeeld is wel het dossier rond Amerikaanse verzekeraar Executive Life, die deels werd overgenomen door Pinaults holdingmaatschappij Artémis. De Amerikaanse autoriteiten verdachten Pinault er echter van stroman te spelen voor Crédit Lyonnais en er zo voor te zorgen dat de toenmalige staatsbank Executive Life in handen kreeg. Dat was verboden door de Amerikaanse wet. Een afkoopsom van 525 miljoen, deels betaald door Artémis, was het resultaat.

Of dat de aanleiding was of niet, vaststaat dat de liefde met Chirac, in 1996 nog eregast op Pinaults huwelijk, is bekoeld. Dat Pinault zijn collectie hedendaagse kunst onderbracht in het Palazzo Grassi in Venetië in plaats van in Parijs, heeft daar vast mee te maken. Dat de miljardair onafhankelijk bestuurder werd van Mittal, terwijl Frankrijk ervoor wilde zorgen dat die Indiase groep ‘hun’ Arcelor niet zou overnemen, werkte zeker verzurend. Ook nu geeft Chirac duidelijk aan Suez liever te zien versmelten met Gaz de France (GdF). Waarom Pinault iedereen zo in spanning houdt alvorens een definitief besluit te nemen in de zaak- Suez, blijft onduidelijk.