DE NEERWAARTSE SPIRAAL?

De kip met de gouden eieren.

De weg naar Surrey Farm in Marondera is een brede asfaltbaan. Wegen als deze vind je nergens meer in het noorden van subsahariaans Afrika. Zimbabwe verkeert in een economische noodsituatie, maar het land is geen Afrikaanse bananenrepubliek. Vraag is hoe lang nog. Als de kip met de gouden eieren geslacht wordt, kan het snel bergaf gaan: de inflatie spurt naar 70% dit jaar, de munt devalueerde vorige maand met 24%, de buitenlandse deviezenvoorraad slonk sinds januari 2000 met 24% en de schuld explodeert.

De Belg Alain De Jaegere (Universal Leaf Tobacco Comp. Inc.) in Harare verwacht dat de tabaksoogst, de belangrijkste deviezenbron, nauwelijks meer dan de helft van vorig jaar zal opleveren. Wat volgend jaar brengt, blijft onzeker. Jonge tabaksplanten moeten immers begin september overgeplant worden, maar ruim 25% van de geviseerde boerderijen zijn tabaksfarms. Hoeveel ‘oorlogsveteranen’ gaan tabak planten?

In tegenstelling tot president Robert Mugabe zijn er maar weinig Zimbabwanen die hun blanke landgenoten als de schuldigen voor alle kwalen aanwijzen. Alles draait om grondbezit, een politiek-sociale gevoelige materie in Afrika. De blanken, die 2% van de bevolking uitmaken, bezitten 30% van de vruchtbare gronden (geen 70%, zoals Mugabe blijft herhalen). Het aantal blanke boeren daalde van 6700 in 1980 tot 4500 vandaag. Het vertrek van meer dan 2000 blanke farmers en de overname vanaf 1991 van een half miljoen hectare vruchtbare grond heeft de landbouwcrisis echter niet opgelost. De meeste nieuwe eigenaars waren immers geen landloze boeren, maar partijbonzen van Mugabe’s Zanu-PF. En het socialistische principe waarbij privé-eigendom uit den boze was, resulteerde in verwaarlozing van de aangeslagen boerderijen.

Maar de bezettingen gaan door. 1600 boerderijen zijn al door ‘oorlogsveteranen’ ingenomen en volgens minster van Landbouw Joseph Made zullen nog vóór het regenseizoen in november begint, 3000 farms aan zwarten worden toegekend. Intussen werken één miljoen zwarte werknemers op de resterende 4500 blanke boerderijen.

“Maïs is zo duur geworden dat de meeste families met één maaltijd rondkomen,” zegt commentator Bill Saidi van de Daily News. En als het zo verdergaat, worden melk en vlees ook schaars. De schuldige daarvoor is de regering met haar geïnstitutionaliseerde corruptie, mismanagement van de economie en wilde oorlogsuitgaven in Congo. De blanke boeren zijn maar een bliksemafleider.”

Erik Bruyland