De monopolist moet knokken

Ooit had Worldline 100 procent van de Belgische markt in handen. Nu begint de concurrentie te bijten.

Het was een pijnlijke dag voor de transactieverwerker Worldline, die 20ste december van vorig jaar. De handelaren hadden gratis elektronisch betaalverkeer gekregen als compensatie voor de massieve panne van Worldline op 23 december 2013. Maar op de middag liep het weer fout. Betalingen gingen niet door, werden overgedaan. In vele winkels stonden lange rijen aan de kassa’s. Het resultaat: boze klanten, misnoegde handelaren.

Niet goed voor een bedrijf dat met de overname van Banksys in 2006 een feitelijk monopolie kocht op de verwerking van betaalkaarttransacties in België. Pijnlijk ook omdat Europa de betaaldiensten liberaliseert en er juist nu nieuwe concurrenten en betalingsvormen aan dat monopolie knagen. En ongelukkig omdat België de kaskoe is van Worldline. De Belgische vennootschap was in 2013 met zijn 311 miljoen euro omzet goed voor 48 procent van de nettowinst van de groep, stelde de prospectus van Worldline in juni 2014. De operationele rendabiliteit van de Belgische en de veel kleinere Nederlandse activiteiten samen lag 70 procent boven het gemiddelde van de groep. Midden 2014 werkten daar 1038 mensen op een totaal van 7222 voor de groep.

Net die ochtend van 20 december had het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen eraan herinnerd dat betaalkaarttransacties bij Worldline in zijn opinie nog altijd te duur waren, “zeker voor bedragen onder 10 euro”.

Werken met meer leveranciers

Met dat soort ontevredenheid als voedingsbodem, wordt de concurrentie voor Worldline intussen heel reëel. Worldline zit niet langer enkel in het vizier van relatief beperkte spelers in het lage en middensegment zoals CCV en Keyware.

Colruyt Group, met zijn 7,6 miljard euro omzet in België, haalde vorig jaar PaySquare, een filiaal van het Nederlands-Duits-Italiaanse Equens, binnen als alternatief in betaalkaartacceptatie, de kernactiviteit van Worldline in België. “Na de incidenten van het afgelopen anderhalf jaar hebben wij per winkel een aantal terminals die met Worldline werken en andere met PaySquare”, zegt Michel van Mello, divisiemanager Accounting & Banking van Colruyt Group.

Met PaySquare schept Colruyt Group ook concurrentie op een tweede front: tussen het Belgische debetkaartschema Bancontact-MisterCash (met daarachter BNP Paribas Fortis, Belfius, ING, KBC en AXA Bank) en het concurrerende internationale Maestro-schema van MasterCard. PaySquare werkt in België met de Maestro-functie op de kaart (herkenbaar aan de OK die de klant moet geven na de PIN-code). Voorlopig breidt Colruyt zijn PaySquare-betalingen nog niet uit naar zijn Franse winkels omdat daar de Carte Bleue-betaalkaart domineert, zegt Van Mello.

Een andere grote retailer, IKEA, werkt al een jaar niet meer met Worldline, maar met het Britse International Payment Services en de Amerikaanse transactieverwerker Elavon.

Ook het Amsterdamse EMS, sinds 2005 een onderdeel van de Amerikaanse transactieverwerker First Data, is in november op de Belgische markt gekomen als licentiehouder van Bancontact, in directe concurrentie met Worldline. EMS was al verwerker voor anderen in België (onder meer voor CCV) en zegt hier nu 13.000 handelaren te bedienen. Het komt nu met terminals onder eigen merk van het Duitse zusterbedrijf Telecash en mikt op het middensegment. “Deze week tekenen wij het Charter voor Betaaltermi-nals van Unizo”, belooft marketing-directeur Annette Verdouw.

Banken worden concurrenten

Een nieuw type rivaal is de samenwerking tussen BNP Paribas Fortis (BNPPF) en het Zwitsers-Luxemburgse Six Payment Services. BNPPF met zijn 900 Belgische kantoren wordt het verkoopkanaal voor Six in België en biedt zijn klanten-handelaren een one-stop-shopservice voor hun betaaltransacties: terminals, installatie, onderhoud en acceptatie van alle courante debet- en kredietkaarten, ook van Bancontact. De klantenrelatie blijft bij BNPPF, maar het callcenter en de achterliggende verwerking van de betalingen zijn uitbesteed aan Six, dat een concurrent is van Worldline. “We hebben al zo’n 800 klanten”, zegt Hilde Junius, woordvoerster van BNPPF.

De kans is groot dat nog meer banken zich voor dat soort nieuwe inkomsten gaan interesseren omdat zij elders inkomsten verliezen. De Europese regelgeving vermindert binnenkort de vergoeding die banken krijgen als hun klant zijn bankkaart bij een handelaar gebruikt, de zogenaamde interchange fee. In een land als Duitsland ligt die nog op 1 procent bij een betaling met kredietkaart. “Dat wordt 0,3 procent. De daling betekent een flinke deuk in hun inkomsten. Iedereen zal beginnen te tellen, want het wordt de moeite”, zegt de betaalmiddelenconsultant Leon Dhaene.

Zonder kaartschema’s

En dan zijn er nog de echt alternatieve betalingsdiensten die België binnensluipen. SEQR, een mobiele app van het Zweedse Seamless, laat de klassieke betaalkaartenindustrie helemaal links liggen. SEQR werkt simpelweg via de Europese SEPA-domiciliëring. “We zijn nu live in 127 winkels, waaronder alle McDonald’s-filialen en al achttien winkels van de Colruyt-groep. We groeien hier elke maand met 30 procent”, zegt regionaal directeur Marcel Roelants, een oudgediende van MasterCard.

“Seamless heeft aanzienlijk lagere transactiekosten dan andere leveranciers van betaaloplossingen”, liet Michel van Mello van Colruyt in september optekenen bij de lancering van de dienst bij Collishop. Klanten met iOS-, Android- of Windows-smartphones registreren zich en geven toelating de betalingen direct van hun rekening te halen. Transacties gebeuren net zoals bij de Bancontact-MisterCash-app door een QR-code in te scannen en een PIN-code in te voeren. De verwerking loopt via het netwerk van Seamless. SEQR laat nu zelfs betalingen van persoon tot persoon toe, ook vanop afstand.

Wachten op overnames

Met dat soort concurrentie in zijn kernland, weet Gilles Grapinet, de CEO van Worldline, dat hij op zijn beurt terrein moet veroveren. De beursgang bracht 251 miljoen euro in het laatje. De systeemintegrator Atos heeft nog altijd ruim 70 procent van de aandelen. “We zullen acquisities doen en allianties sluiten. We investeren in oplossingen en technologie”, beloofde Grapinet in september in een interview met de Belgische pers. Worldline stopt tussen 2014 en 2017 nog eens 50 miljoen euro in zijn eengemaakte betalingsplatform WIPE, dat in tien jaar 170 miljoen zal hebben gekost.

Groei is cruciaal om dat soort investeringen te doen renderen. “Industriële verwerking is een zaak van schaaleconomie. De platformen hebben een vaste kostprijs. Hoe meer volume je draait, hoe winstgevender je bent en hoe meer cash je genereert, die je daarna kunt investeren in ontwikkeling. Wij bekijken veel opportuniteiten”, zei Grapinet. Tegelijk wil Worldline in 2014-2017 150 miljoen besparen via integratie en efficiënter werken.

Anderen zijn al gretiger en vooral kapitaalkrachtiger geweest. Advent en Bain Capital kochten de Britse marktleider WorldPay in 2010-2013 en vorig jaar ook het Noorse Nets. Daarmee hebben ze de nummers twee en vier in Europese betalingsdiensten in huis, met een omzet die Natixis in 2013 op 1,5 miljard euro schatte, tegen 1 miljard voor Worldline.

Volgens Gwénaël Giard, analist van Natixis, zou Worldline vooral gediend zijn met een fusie met Ingenico, dat alleen in december al 335 miljoen transacties (+15 %) verwerkte en zich met de overname van Ogone en GlobalCollect online heeft versterkt — iets waar Worldline relatief zwak staat. In 2013 verzorgde Worldline 440 miljoen onlinebetalingen op zijn white label Sips onlinebetalingsplatform, vooral in Frankrijk en de Benelux.

Groei in mobiel

Grapinet blijft geloven in het potentieel, ook in rijpe markten als de Benelux. “Er zijn nog een hoop beroepen die de kaart niet vaak gebruiken. De contactloze kaart moet nog doorbreken en er zijn nog al die cashbetalingen met kleine bedragen die handelaren, banken, regulatoren en de overheid collectief willen terugdringen”, zegt hij. Grapinet wil hoger in de waardeketen, zoals met de ontwikkeling van de McDonald’s-app in Frankrijk, waarmee op voorhand besteld kan worden en de wachtrijen worden ingekort. Showrooming, producten in de winkel uitproberen om ze later elders online te kopen, wil hij helpen tegen te gaan door de betaling te integreren in de tablets waarmee verkopers informatie geven. Worldline ontwikkelde ook de technologie achter de app voor Bancontact-MisterCash en tekende met MasterCard in november 2013 een contract om de elektronische MasterPass-portefeuille (in België bekend als sixdots) te ontplooien. Dat is vooralsnog niet gebeurd.

Giard van Natixis blijft er sceptisch bij. De analist verwacht voor Worldline maar 3,5 procent groei per jaar in de periode 2014-2017, terwijl Worldline zelf hoopte op 5 tot 7 procent. Worldline maakt zijn resultaten deze week bekend.

BRUNO LEIJNSE

België is de kaskoe van Worldline.

“We zullen acquisities doen en allianties sluiten” Gilles Grapinet, CEO Worldline