De mobiele fresco’s van het Noorden

“Tegenwoordig worden we op de fiets geboren, maar eeuwenlang produceerden we een van Vlaanderens kostbaarste exportproducten”, vertelt Geertrui Van Kerkhoven, conservator van het pas geopende MOU, het museum van Oudenaarde en de Vlaamse Ardennen. “We zijn erg trots op onze wandtapijten, en op veel meer.”

Sinds Oudenaarde de aankomst van de Ronde van Vlaanderen heeft binnengehaald, is de stad meer dan ooit de hoofdstad van het Vlaamse wielertoerisme. Elk weekend veranderen de jachtpaden naast de Schelde in wielerbanen en het zweet van talloze moedige amateur-coureurs stroomt bij sloten van de steile hellingen in de Vlaamse Ardennen. “Sportief staan we op de kaart”, zegt Geertrui Van Kerkhoven. Nu de cultuur nog.

“Je kan Oudenaarde niet vergelijken met Gent of Antwerpen, maar toch is ons erfgoed de moeite waard om je fiets even aan de kant te zetten. Zeker met het pas erkende museum MOU. Op de gelijkvloerse verdieping ontdek je de geschiedenis van onze stad en streek op een heel toegankelijke manier. Hoe hoger je gaat, hoe meer inzicht je krijgt, met een greep uit de wandtapijtencollectie op de eerste verdieping en boven een van Vlaanderens rijkste en gevarieerde zilvercollecties.”

Stad aan de Schelde

Het MOU bevindt zich in het laatgotische stadhuis op de Grote Markt. “Een prachtige locatie die past in het totaalverhaal van ons museum. De geschiedenis van Oudenaarde begon duizend jaar geleden aan de Schelde, de economische levensader van de stad – ook al vinden de Antwerpenaren de rivier hier niet veel meer dan een gracht”, lacht Van Kerkhoven. “Tot de jaren zestig lag hier een web van waterwegen, maar die zijn allemaal gedempt. Een stadsvernieuwingsproject brengt het water terug naar de stad, al kunnen we de kanaaltjes niet herstellen omdat er huizen op gebouwd zijn.”

Zoals de Schelde door de Vlaamse Ardennen meandert, kronkelt ook het decor van het MOU. “Vooraf kan je digitaal de toeristische highlights van de streek bekijken en krijg je een belevingsfilm te zien. Ik word er nog altijd emotioneel van als ik ernaar kijk. De Ronde heeft er trouwens een prominente plaats in. Ze zorgt ook voor een belangrijke dynamiek in de streek, want hier in het Toscane van Vlaanderen word je met een fiets geboren.”

Vijf portretten van fotograaf Stephan Vanfleteren vormen de kapstok voor vijf belangrijke periodes uit de Oudenaardse geschiedenis. “De modellen zijn telkens Oudenaardisten. Al woont topmodel Cesar Casier tegenwoordig in New York, hij poseert met een harnas en staat symbool voor Jan II van Pamele, een belangrijke middeleeuwse ridder.”

“Van Pamele, landvoogdes Margaretha van Parma, schilder Adriaan Brouwer en koning Lodewijk XIV vertellen historische verhalen. Tussendoor kun je vrijblijvend graven – soms bijna letterlijk – in de geschiedenis en je eindigt in het heden. Bekende en minder bekende streekgenoten vertellen over hun band met de streek. Dat gaat van leden van de KSA, kunstenaar Johan Tohan, scheidsrechter Frank Debleeckere, mediabons Wouter Vandenhaute tot Luc Van Nevel, de oud-CEO van Samsonite, een van de belangrijkste bedrijven die zich hier in de twintigste eeuw vestigden.”

In de koffer

Vóór de productie van koffers was Oudenaarde een belangrijk productiecentrum van wandtapijten. “Dat was een succesvolle niche nadat de middeleeuwse lakennijverheid was stilgevallen. In de kastelen van de Loire, Florence, de VS en zelfs in Zuid-Amerika vind je authentieke Oudenaardse tapijten. Je kan ze herkennen aan het brilletje als merkteken. We moeten vechten tegen het saaie imago van wandtapijten, maar dat valt gemakkelijk te weerleggen. Om materialen als lood, linnen en zijde door elkaar te weven is een enorm technisch vernuft nodig.”

“Bovendien vertellen wandtapijten een verhaal waar een bedoeling achter zit. Zo hangt in het MOU een reeks over Alexander de Grote, een geschenk voor landvoogd Alexander Farnese. Het roemruchte leven van de Griekse veldheer moest als voorbeeld dienen voor zijn zestiende-eeuwse naamgenoot. Een ander prachtstuk is een allegorie op het leven op het Vlaamse platteland. De adel voelde zich verheven boven de boerkes en lachte hen uit. Op het tapijt zie je een soort middeleeuwse picknick, maar eigenlijk staat die vol seksuele toespelingen…”

De collectie van het MOU bevat 29 wandtapijten. Ze hangen niet allemaal uit, toch wordt de collectie nog uitgebreid. “We volgen de markt op. Als bijvoorbeeld Sotheby’s een stuk te koop aanbiedt, doen wij mee. Je moet rekenen op een 5000 euro per vierkante meter, zowel voor oude als voor hedendaagse stukken. Het is en blijft een luxeproduct, vooral omdat een wandtapijt veel ruimte vraagt. Oorspronkelijk diende zo’n tapijt als bescherming tegen de kou. Het had ook een groot voordeel, je kon het oprollen en – jawel – in je koffer steken om het in een andere woonplaats of een legertent op te hangen. Vandaar dat ze de ‘mobiele fresco’s van het Noorden’ worden genoemd.”

FREDERIC EELBODE

In de kastelen van de Loire, Florence, de VS en zelfs in Zuid-Amerika vind je authentieke Oudenaardse tapijten.