De milieu-impact van e-mail

Elektronische communicatie oogt misschien wel milieuvriendelijker, ze is niet noodzakelijk CO2-vriendelijker dan papier.

In zogenaamde TEC’s – technologieën voor elektronische communicatie – schuilt ongetwijfeld een behoorlijk CO2-verlagend potentieel. Volgens het GeSI (het Global e-Sustainability Initiative, een belangengroepering met onder meer BT, Deutsche Telekom, Nokia, Microsoft en HP) zouden de TEC’s tegen 2020 de globale CO2-uitstoot met 15 procent verminderen. Dat is dan in een ideale wereld, want ook elektronische communicatie brengt milieukosten mee.

In de echte wereld veroorzaakt de elektronische technologie een ‘reboundeffect’: de tijds- en geldbesparing zet ons ertoe aan om meer producten en diensten te verbruiken, meer e-mails of sms’en te versturen, zwaardere bestanden uit te wisselen, op het web te surfen of foto’s en video’s te bekijken. En dat doet computers en servers draaien en verhoogt dus het energieverbruik.

Het is niet gemakkelijk om de volledige weerslag te bevatten. In de eerste plaats omdat die afhangt van een heleboel factoren (de energiebronnen, de gebruiksintensiteit, de energie-efficiëntie van de uitrusting enzovoort), maar ook omdat de snelheid waarmee de technologie evolueert, maakt dat om het even welke studie meteen achterhaald is.

E-mail zwaarder dan post

Een van die studies is van de hand van professor Peter Arnfalk van de universiteit van Lund in Zweden. Daarin wordt de voetafdruk van de TEC’s vergeleken met die van papier. Het werkstuk werd besteld door de Europese papierfederatie CEPI. De case van brievenpost is volgens Arnfalk veelzeggend. Sinds de komst van de elektronische post zagen overal in Europa de postbedrijven en de fabrikanten van omslagen hun volumes dalen. Het lijkt dus dat de koolstofvoetafdruk van de brievenpost vermindert dankzij de elektronische substitutie. De CO2-uitstoot die een e-mail veroorzaakt , is effectief lager dan van de verzending van een klassieke brief: 4 tot 9 gram tegenover 20 tot 25 gram – twee tot zes keer minder dus.

We krijgen echter een totaal verschillend beeld als we rekening houden met het volume aan e-mails. In 2009 schatte McAfee het jaarlijks volume van de ‘legitieme’ e-mails op 15 tot 20.000 miljard stuks. Daarbovenop kwamen nog eens 62.000 miljard spams. Alles bij elkaar zou elk jaar zo’n 1000 miljoen Mb aan informatie uitgewisseld worden via e-mail. Volgens Arnfalk zouden er daarom voor elke traditionele brief 40 ‘legitieme’ e-mails verstuurd worden, wat zich uiteindelijk vertaalt in een koolstofvoetafdruk die voor de elektronische post zeven tot twintig keer hoger zou liggen.

Concurrentie of complementariteit?

“Ik ga me niet over de cijfers uitspreken, maar het reboundeffect is wel reëel”, bevestigt Gaëtan Dartevelle, medeoprichter van Greenloop, een adviesbureau voor duurzame ontwikkeling. Greenloop heeft voor bpost een instrument ontwikkeld om de CO2-uitstoot van direct- mails te berekenen. “We zullen e-mail wel nooit links laten liggen, maar de TEC’s moeten ertoe gebracht worden zichzelf te verbeteren. Wie de kwestie bestudeert moet vaststellen dat de papierindustrie in duurzaamheid al heel wat inspanningen geleverd heeft, maar dat ze er niet in geslaagd is om daarover adequaat te communiceren. De TEC’s daarentegen zijn in volle ontwikkeling en beginnen zich nog maar pas bezig te houden met duurzaamheid.”

“Voor de klassieke dienstverlenende bedrijven vertegenwoordigt papier slechts een klein percentage van hun koolstofvoetafdruk”, zegt Antoine Geerinckx van de firma CO2Logic, die eveneens samenwerkt met bpost voor koolstofcompensatie. “Het draait niet om de keuze tussen elektronica en papier. Dat zijn twee verschillende dragers, elk met zijn eigen kenmerken. Die twee dragers zullen met elkaar blijven concurreren omdat, naargelang de toepassing, de ene meer geschikt is dan de andere.”

EMMANUEL ROBERT