De Kroes-revolutie

Europees commissaris Neelie Kroes heeft haar plannen voor de eengemaakte elektronische communicatiemarkt klaar. Ze wil een revolutie. En zoals dat met revoluties gaat, zijn de gevolgen moeilijk te overzien.

Wie denkt aan Neelie Kroes, denkt aan een mantelpakje. ‘Connect-ed Continent’, het ontwerp van verordening voor een eengemaakte Europese elektronische communicatiemarkt, is ook een mantelpakje. In zijn geheel te nemen of te laten. Operatoren, dienstenleveranciers, professionele gebruikers en consumenten: ze krijgen elk wat lekkers, maar ook elk wat zuurs. Als Kroes kan vermijden dat alle critici samenspannen, is de overwinning binnen bereik. Lukt dat niet, dan wordt de tegenstand hevig.

Kroes pakt vier grote domeinen aan: het aanbod aan operatoren; de versnippering van de grondstoffen (spectrum en netwerken); de uiteenlopende contractvoorwaarden voor de klanten; en de uiteenlopende intra-Europese prijzen. De verordening krijgt kracht van wet zodra het Europees Parlement en de Europese Raad ze goedkeuren.

Europees paspoort voor operatoren

Het idee dat operatoren overal in Europa moeten kunnen starten nadat ze zich hebben aangemeld bij de toezichthouder van hun thuisland, is overeind gebleven. Dat kan leiden tot shopping naar de meest lakse regulator, want de regulator van het thuisland is ook bevoegd voor het intrekken van de vergunningen.

Helemaal vrijheid, blijheid wordt het echter niet, want conflicten over de dienstverlening in een gastland worden door de regulator van dat gastland beslecht.

Spectrum

Gebruiksrechten op golflengtes voor mobiele communicatie worden in de meeste landen voor grof geld verkocht. Dat maakt van het Europese spectrum een lappendeken. Voor Kroes is het een van de basisredenen waarom de EU achterloopt in de uitrol van 4G, het ultrasnelle mobiele internet.

Kroes tornt niet aan het recht van de lidstaten om hun spectrum te veilen. Ze dringt er wel op aan om dat op zo’n manier te doen dat het gemakkelijk wordt om Europese draadloze netwerken uit te rollen. Om dat doel veilig te stellen mag de Commissie zelf maatregelen nemen, zoals het opstellen van een tijdschema, het synchroniseren van eind- en begindata en het stopzetten van spectrumrechten die niet voor elektronische communicatie dienen. Na overleg kan ze zelfs veilingen of licentieprocedures verbieden, als die de interne markt schaden of tegen Europese wetgeving ingaan. De Commissie kan echter geen licentietermijnen inkorten en ze zal niet tornen aan eeuwigdurende licenties, die nog altijd toegekend kunnen worden.

Minder verplichtingen

Het voorstel van verordening telt 42 pagina’s maatregelen, maar de rode draad is de droom van een telecomsector zonder regulering. Regulatoren moeten op eieren lopen als ze ingrijpen en hun maatregelen moeten zo licht mogelijk zijn, evenwichtig, proportioneel, niet-discriminerend, efficiënt enzovoort. Zeer specifiek koppelt Kroes minimale territoriale dekkingsvereisten voor mobiele operatoren aan criteria zoals het bestaan van concurrerende diensten, de benodigde investeringen en de mogelijkheid van samenwerkingsakkoorden met andere operatoren.

Dat is op het lijf geschreven van het Belgische Bidco, de samenwerking van Telenet en Tecteo. De would-be vierde 3G-operator wil met dat soort argumenten onder de verplichtingen van zijn vierde licentie uitkomen. Kroes wil licenties ook vlot verhandelbaar maken of zelfs deelbaar met anderen.

De spaghetti moet weg

Toegang tot breedbandnetwerken zoals kabel, ADSL of VDSL is een oud zeer. Elk land heeft zijn eigen voorschriften. Zoals Danielle Jacobs, de voorzitter van de internationale gebruikersorganisatie Intug, het zegt: “Het is puzzelen. Zowel voor de providers van internationale netwerken als voor bedrijven die een consistente netwerkkwaliteit zoeken.” Kroes zegt dan weer dat “de telecommarkt vandaag de rest van de economie tegenhoudt”. Tegen 1 januari 2016 moet de Commissie Europese gereguleerde toegangsproducten uitwerken. Willen de nationale regelgevers die niet gebruiken, dan moeten ze dat verantwoorden.

Een totaal andere set maatregelen onder dit hoofdstuk zijn de ASQ-producten (assured service quality), netwerkdiensten met een verzekerde kwaliteit. Dit is het meest controversiële deel van de verordening. Operatoren worden niet verplicht om voor sommige diensten een verzekerde kwaliteit — uiteraard tegen betaling — aan te bieden, maar ze krijgen wel het recht. Omdat we hier spreken over het internet, een netwerk van netwerken, moeten andere operatoren dus meewerken om dat mogelijk te maken.

Naast de bestaande overeenkomsten waarmee operatoren vandaag internetverkeer aan elkaar doorgeven, moeten er voor de ASQ-producten dus nieuwe afspraken komen. Maar zo’n stelsel van bijkomende akkoorden is in december afgewezen door de Internationale Telecommunicatie Unie, een VN-orgaan. De verordening laat de uitwerking aan de sector over. Er staat geen deadline op. De Europese Commissie kent zich wel de macht toe om daar eventueel zelf de details van vast te leggen.

Ondanks die vaagheden is Intug tevreden met de bepaling. “Ze erkent dat betere waarborgen tegen betaling mogelijk zijn”, zegt Danielle Jacobs. “Dat is belangrijk voor de kwaliteitsgarantie voor bedrijven en overheidsinstellingen.”

Anderen, zoals de Franse burgerrechtenorganisatie La Quadrature du Net, wijzen erop dat de maatregel een doorslag is van een plan voor gedifferentieerde netwerkkwaliteit dat de operatorenlobby Etics in juni publiceerde. Zij argumenteren dat het helemaal niet efficiënt is om sommige verkeersstromen op het internet kwaliteitsgaranties te geven. Maar het is duidelijk dat de maatregel de operatoren moet paaien voor mogelijk pijnlijke ingrepen elders, zoals in roaming.

Geen geheime beperkingen

Kroes probeert de Quadrature-kritiek te pareren door garanties voor gebruikers in haar voorstel in te schrijven.

Aan de ene kant verbiedt ze maatregelen die specifieke soorten verkeer hinderen of die de gebruiksrechten beperken. Uit een rondvraag van de Europese conferentie van regulatoren Berec bleek vorig jaar dat 60 procent van de Europese mobiele gebruikers getroffen werd door maatregelen tegen internettelefonie. Een kwart van de vaste gebruikers ondervond tegenwerking bij het gebruik van bepaalde diensten voor het downloaden van grote bestanden of films. Dat soort trafiekmanipulatie wordt expliciet verboden.

Aan de andere kant geeft Kroes aan eindgebruikers de vrijheid om contracten te sluiten voor de levering van gespecialiseerde diensten met een verhoogde kwaliteit. Dat is een wonderlijke bepaling, want dat was bij ons weten nooit verboden.

Dat soort contracten kan wel het equivalent worden van de non-priorzegel bij De Post, die in 2002 werd ingevoerd en vijf jaar later afgeschaft. Waardoor de prijs van de brievenpost meteen op het hogere priorniveau kwam. Om te verhinderen dat operatoren geld verdienen door hun algemene dienstenkwaliteit te verminderen en klanten naar priordiensten te sturen, bevat het voorstel van Kroes ook controles op de dienstenkwaliteit. Dat is in België al sinds 1 juli van kracht. Contracten moeten onder meer de werkelijke snelheid vermelden die de gebruiker krijgt. De resultaten van kwaliteitscontroles zullen worden gepubliceerd en samengebracht op vergelijkingswebsites.

Voorts is de voorgestelde Europese gebruikersbescherming in lijn met wat in België gangbaar is sinds de telecomwet van Johan Vande Lanotte. Daarbovenop komt wel een regeling waarbij providers verplicht worden de e-mail van hun ex-klanten nog twaalf maanden door te sturen naar hun nieuwe adres en correspondenten in te lichten over de adresverandering.

De teksten van de Commissie moeten nu nog naar het Europees Parlement en de Europese Raad. Jos Donvil, de CEO van Base, vraagt zich af of dat nog wel kan zeven maanden voor de verkiezingen. Belgacom laat weten dat “het juiste evenwicht nog niet is gevonden”. “Wij hopen dat het eindresultaat een extra positieve impuls zal geven voor wie investeert in de Europese digitale economie”, klinkt het daar.

Eén ding is zeker: voor telecomconsultants is de komende jaren een goed belegde boterham weggelegd.

BRUNO LEIJNSE

De rode draad is de droom van een telecomsector zonder regulering.

Kroes heeft nog zeven maanden om haar verordening door het Parlement en de Raad te sluizen.