De klimaatman van Europa

“Niemand kent meer van de economische maatregelen tegen het broeikaseffect dan Jos Delbeke”, zegt Kurt Deketelaere, de kabinetschef van de Vlaamse minister van Milieu Hilde Crevits (CD&V). De professor milieurecht aan de KULeuven blaast volop de loftrompet over de Europese klimaatman: “Tijdens de voorbereiding van mijn doctoraat over de fiscale instrumenten van het Europese milieubeleid was hij een van de weinige specialisten bij wie ik met al mijn vragen terechtkon.”

Vorige week benoemde de Europese Commissie Jos Delbeke (53) tot adjunct-directeur-generaal van Milieu. De Vlaamse econoom ligt ook aan de basis van het nieuwe klimaat- en energiepakket, dat Europa op 23 januari 2008 aan het brede publiek voorstelde. “Dit is de bekroning voor zijn mateloze inzet om ecologie met economie te verzoenen”, zegt Deketelaere: “Bovendien weet de Vlaamse topambtenaar zijn groot intellect te combineren met een goede mensenkennis.”

“Delbeke kan goed onderhandelen, argumenteren én overtuigen”, bevestigt Peter Wittoeck, hoofd van de dienst Klimaatverandering van de federale overheidsdienst Leefmilieu: “Bovendien is het een zeer beminnelijke man. Zijn deur staat altijd open voor consultatie. Ook onderhoudt hij nauwe contacten met alle betrokken partijen.” Iedereen looft het uitgebreide netwerk van de man. In eigen land is zowel Philippe de Buck – secretaris-generaal van BusinessEurope, een federatie van 20 miljoen ondernemingen – als Tinne Van der Straeten (ondervoorzitter van Groen!) kind aan huis. Daarnaast behoren Thomas Leysen (Umicore), Didier Seeuws (ex-woordvoerder van premier Guy Verhofstadt), Bram Claeys (voorzitter Bond Beter Leefmilieu) en Bruno Tobback (ex-minister van Milieu) tot zijn intimi. Alleen e-mails beantwoordt hij amper of niet. Dagelijks zit zijn elektronische postbus zo vol dat het onbegonnen werk is.

Na zijn economische studies gaf Delbeke les aan de Vlaamse hogeschool Vlekho in Brussel. Met een tussenstop bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in Washington doctoreerde hij over de lange periodes van voor- en tegenspoed door kredietontwikkeling aan de KULeuven. Op aanraden van Laurens Jan Brinkhorst (D66), de toenmalige directeur-generaal Milieu, stapte Delbeke in 1986 over naar de Europese Commissie. Als economist moest hij mee zoeken naar doeltreffende oplossingen voor de verspilling van fossiele brandstoffen. Delbeke: “Zo kwam ik bij een Europese CO2-taks uit. Aangezien de lidstaten echter over een fiscaal vetorecht beschikten, verdween het voorstel snel in de lade. Als alternatief werkte ik een systeem van verhandelbare emissierechten uit. Dat geeft meer vrijheid aan het bedrijfsleven en levert dezelfde resultaten op.”

In 1992 legde Delbeke de fundamenten van het klimaatprogramma van de Verenigde Naties tijdens de milieuconferentie in Rio de Janeiro. Daar leerde Ivan Pittevils – toen vertegenwoordiger van de Belgische delegatie, voormalige kabinetschef van minister van Energie Marc Verwilghen (Open VLD) en huidige topman van de Nationale Loterij – hem kennen als een tactische psycholoog, die de lidstaten over de streep wist te trekken: “Van in het begin geloofde hij sterk in het potentieel van economische instrumenten om de doelstellingen van het milieubeleid te bereiken. Ook lag hij aan de basis van de Europese richtlijn om het gebruik van chemische stoffen te meten en controleren (Reach).”

Als rechterhand van de Zweedse sociaaldemocraat Margot Wallström – Europees commissaris voor Milieu onder het voorzitterschap van Romano Prodi (1999-2004) – hield Delbeke een internationale kruistocht voor de ratificatie van het Kyotoprotocol. Na jarenlange inspanning trad de overeenkomst in februari 2005 in werking, ondanks de weigering van de Verenigde Staten. Na een hoorzitting in de Amerikaanse Senaat onder leiding van de Republikeinse presidentskandidaat John McCain kreeg de Vlaamse econoom ook Arnold Schwarzenegger achter zich. De gouverneur van Californië plant de invoering van een emissiehandelssysteem naar Europees model. Eind vorig jaar schaarde zelfs president George Bush zich achter de doelstellingen van de VN-milieuconferentie in Bali, die de maatregelen voor post-Kyoto voorbereidt.

Delbeke: “De nieuwe industrielanden – zoals China, India, Brazilië, Mexico en Zuid-Afrika – zijn ook sterk geïnteresseerd in onze aanpak om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De Europese milieutechnologie biedt immers heel wat mogelijkheden voor schone energie. Daarin bekleden wij een internationale leiderspositie op de markt. In plaats van 90 dollar per vat vervuilende aardolie aan de Arabieren te betalen, kun je dat geld toch beter besteden aan milieuvriendelijke oplossingen van eigen bodem.”

Eric Pompen