De kern van het Belgische energieprobleem

De oudste kerncentrales in ons land mogen tien jaar langer produceren. Maar kunnen ze dat wel? Almaar meer mensen maken zich zorgen. Tijd voor een overzicht van onze nucleaire productiecapaciteit.

Moeten we schrik hebben van de kerncentrales in België? Niet alleen meer de groenen antwoorden bevestigend op die vraag. “De scheurtjes in de kerncentrales jagen ook mij de stuipen op het lijf”, zei Europees parlementslid Louis Michel voor de eerste partijraad van de MR na de vakantie. Ook onze Nederlandse en Duitse buren uitten hun ongerustheid na de herhaalde incidenten in Doel en Tihange.

Volgens cijfers van het Internationaal Atoomagentschap houdt België het wereldrecord van capaciteitsverlies door de onvoorziene stillegging van kerncentrales. Volgens de Belgische overheid is dat te wijten aan de langdurige inactiviteit van Tihange 2 en Doel 3 wegens de scheurtjes, en aan onze ‘veiligheidscultuur’: bij de minste twijfel leggen we de centrales stil. En als we hun hele levensduur bekijken, ligt het capaciteitsverlies van de Belgische centrales lager dan het wereldgemiddelde.

Als alles zo goed liep, vanwaar dan die opeenstapeling van incidenten de jongste jaren? Zou dat te maken hebben met de veroudering van de installaties? Er is niets dat die these bevestigt. Een zestigtal werkende reactors zijn ouder dan Doel 1 (de oudste dateert uit 1969 en staat in het Zwitserse Beznau) en de levensduur van sommige werd verlengd tot 60 jaar. Het aantal ongeplande stops is zelfs afgenomen, maar de transparantie van de elektriciteitsmarkt vereist dat ze aangegeven worden. “De stilleggingen hebben ook niets te maken met veroudering van de installaties”, stelt Electrabel. Het staaft dat door er bijvoorbeeld op te wijzen dat de hoogspanningspost die in december in Tihange uitbrandde, maar zeven jaar oud was.

Om de veiligheid van de centrales waarvan de levensduur wordt verlengd te garanderen, investeert Electrabel 600 miljoen in Tihange 1 en 700 miljoen in Doel 1 en 2. In ruil krijgt de maatschappij een forse verlaging van de nucleaire taks (130 miljoen in 2016 tegenover 550 miljoen in 2014) en de garantie op een stabiel juridisch en economisch kader.

Volgens de Raad van State raakt zo’n garantie aan de prerogatieven van de wetgevende macht. Bovendien hevelt het akkoord economische risico’s over van de operator naar de staat, wat volgens de Raad “ingaat tegen de Europese voorschriften voor staatssteun”. Op die basis overwegen producenten van hernieuwbare energie een klacht in te dienen bij de Europese Commissie.

Uitstap over drie jaar

Ook Greenpeace klaagt aan dat “de concurrentie vervalst wordt ten gunste van de oude kernreactoren”. “De projecten en het geld voor hernieuwbare energie zijn er, maar in de huidige omstandigheden zijn de investeringen onvoldoende rendabel”, zegt Eloi Glorieux, de energiespecialist van Greenpeace. “De oude centrales in 2015 sluiten had een signaal gegeven aan de markt en uitzicht geboden aan de investeerders.”

Het is nochtans dringend: het Belgische nucleaire park valt stil tussen 2022 en 2025. Dat betekent een snelle omslag in plaats van de spreiding over tien jaar die aanvankelijk gepland was. Enerzijds is kernenergie goed voor 40 procent van de productiecapaciteit en 47,5 procent van het elektriciteitsverbruik in België. Anderzijds veronderstelt de omschakeling naar hernieuwbare energie een complete hervorming van het systeem. Er zal dan in heel het land gewerkt moeten worden met een groot aantal producenten in plaats van met een handvol grote centrales. Voor de energieproducenten, de netwerkbeheerders en de politieke besluitvormers is dat een enorme uitdaging.

Op de volgende pagina’s vindt u een overzicht van het Belgische nucleaire park.

Christophe De Caevel

Bij de minste twijfel leggen we de centrales stil.