De Kamer spendeert 700.000 euro aan nieuwe website, zonder resultaat: ‘Dit is niet van onze gewoonte’

699.258 euro. Zoveel betaalde de Kamer voor haar nieuwe website dekamer.be. Alleen is er na die enorme kosten en een periode van vier jaar geen nieuwe website gekomen, schrijft de krant Het Laatste Nieuws. De vzw Smals, een ICT-bedrijf dat uitsluitend projecten voor de overheid uitvoert, schuift het door naar een privaat bedrijf. Waar is het misgelopen?

Dekamer.be is dringend aan vernieuwing toe. Dat is meteen duidelijk als u een blik werpt op de website van het Federaal Parlement. Al in 2017 werd het startschot gegeven voor het project, dat op 1 januari 2024 een nieuwe website moest opleveren, volgens Het Laatste Nieuws. Dat is de dag waarop België het voorzitterschap van de Europese Unie overneemt en internationale gasten ontvangt in de Kamer.

Volgens een eerste raming van het ICT-bedrijf Smals, dat de opdracht van de Kamer had gekregen, zou de kostprijs 159.000 euro bedragen, aldus Het Laatste Nieuws. Uiteindelijk werd afgeklopt op een bedrag van 699.258 euro en er is nooit een product afgeleverd, blijkt uit een nota aan het bestuurscommité van de Kamer die de krant naar verluidt kon inkijken, maar die niet openbaar werd gemaakt.

Bij het horen van zo’n uitgave voor een gefaald project, zou je als belastingbetaler voor veel minder de wenkbrauwen fronsen. Trends ging polsen bij de vzw Smals. De feiten blijken genuanceerder en ze verschillen met de informatie die we al konden lezen.

‘Foute bedragen’

“Het onderwerp is inderdaad met een opvallende kop in media verschenen, zoals P-Magazine, de website van het Vlaams Belang, ‘t Pallieterke en op HLN.be. Dat is frappant. Bovendien heeft geen van hen contact met ons gezocht om naar onze versie van het verhaal te luisteren”, merkt Jan-Frans Lemmens, de woordvoerder van de vzw Smals, op.

“Het eerste wat niet klopt, is dat we zes jaar geleden de missie hebben gekregen om een nieuwe website te bouwen met als einddatum 1 januari 2024. Dat is valse informatie. We hebben eind 2017 voor het eerst contact gehad over deze opdracht. De deadline van 1 januari hebben we pas vorig jaar te horen gekregen”, zegt Lemmens.

“Ten tweede zijn de bedragen fout. Het klopt dat er jaren geleden een projectkostprijs van 159.000 euro is geraamd, maar het is niet zo dat door Smals het bedrag plots vier keer groter is uitgevallen. Die 699.258 euro is een globaal budget dat is voorzien voor Smals en andere leveranciers. Het betreft bovendien niet alleen de projectkosten, maar ook infrastructuur- en telecomkosten. Die bijkomende kosten waren altijd al voorzien. Hoeveel de projectkosten uiteindelijk zijn toegenomen, kan ik niet exact zeggen, maar u kunt wel rekening houden met die 159.000 euro maal twee. Los daarvan vergelijken de media die ik zonet heb genoemd dus appelen met peren.”

‘Het verhaal dat we projecten naar ons toetrekken, klopt helemaal niet. Integendeel’

Jan-Frans Lemmens, woordvoerder vzw Smals

Voortdurend wijzigingen

Een projectkostprijs die is verdubbeld in plaats van verviervoudigd: vermoedelijk wordt u er als belastingbetaler nog steeds niet vrolijker van. “Het is niet de gewoonte van Smals om projecten na lange tijd stil te leggen wanneer we op een dood punt komen. Maar in dit geval is het dus niet zo dat we zes jaar lang aan één project hebben gewerkt en het dan van ons afschuiven naar een bedrijf uit de privésector. In werkelijkheid zijn er verschillende initiaties van dit project geweest, die op vraag van de Kamer meermaals van opzet werden gewijzigd. Soms werden ze gepauzeerd en vervolgens weer uit de koelkast gehaald. In het verleden hebben we al opdrachten voor de Kamer wel tot een goed einde gebracht.”

“Op vraag van de Kamer werd de precieze invulling van het project meermaals herbekeken, vooral in het kader van de al bestaande IT-infrastructuur”, stelt Jan-Frans Lemmens. “De deadline is er dus pas vorig jaar gekomen en op dat moment was het project nog moeilijk in onze agenda voor 2023 te passen, rekening houdend met de laatste invulling die eraan werd gegeven. Een privaat bedrijf is dan beter geplaatst om die deadline te halen. Het verhaal dat we projecten naar ons toetrekken, klopt dus helemaal niet. Integendeel.”

Project afgewezen

Maar had de vzw Smals dan niet eerder het project, of een van de vele initiaties ervan, kunnen afwijzen in de loop van het traject? “De reden waarom we het project niet eerder hebben afgewezen, is omdat de invulling van de opdracht eerst anders was. Die is geregeld gewijzigd en dat vormde dus een hobbelig parcours. De oorspronkelijke invalshoek voor het project leek een goede match met onze expertise. De Kamer wilde de bestaande teksten van de vorige legislatuur beter ontsluiten en wij hebben eerder vergelijkbare projecten gedaan. Alleen bleek er documentatie op de huidige website te ontbreken en de data waren vrij warrig gestructureerd. Dat leidde tot moeilijkheden.”

‘Ik denk dat wij altijd transparant met onze opdrachtgever hebben gecommuniceerd over wat realistisch was’

Jan-Frans Lemmens, woordvoerder vzw Smals

“De vraag was dan hoe we dat gingen oplossen. De besluitvorming van de Kamer had daarbij ook sneller gekund”, reflecteert de woordvoerder van het ICT-bedrijf. “Het is normaal dat er in de beginfase van een project bepaalde onzekerheden zijn, maar het is dan zaak die zo snel mogelijk op tafel te krijgen en snel te schakelen. Ik denk dat wij altijd transparant met onze opdrachtgever hebben gecommuniceerd over wat realistisch was.”

Big brother

Trends sprak ook met verscheidene mensen die bekend zijn met de werking van de vzw Smals. We kregen van hen te horen dat er bij Smals, geleid door topambtenaar Frank Robben (zie foto bovenaan), gepassioneerde mensen werken en dat ze heel wat andere projecten tot een goed einde hebben gebracht, maar soms slaat Smals de bal ook mis.

De figuur van Robben is niet onbesproken en wordt door sommige critici als een big brother beschouwd. Iemand die betrokken is bij veel ICT-taken van de overheid en lobbyt op hoog niveau. Toch is er geen vorm van democratische controle op het werk van de topambtenaar Robben, buiten zijn activiteiten bij Smals gerekend, zoals dat bij politici wel het geval is. In het verleden werden er openlijk vragen gesteld door het Rekenhof over de manier waarop Smals taken van de overheid toegewezen krijgt. Bedrijven uit de privésector betichten de vzw ervan dat het op oneerlijke wijze met hen concurreert wanneer de overheid met nieuwe ICT-projecten komt aandraven. Iets wat de vzw Smals ten stelligste tegenspreekt.

Zowel de vzw Smals als haar opdrachtgever de Kamer lijkt dus boter op het hoofd te hebben in dit gefaalde project van de nieuwe website, waarvoor de Kamer nu alsnog een private speler wil aantrekken. Trends zocht ook contact met de Kamer voor een reactie, maar de betrokken personen waren niet meteen bereikbaar voor commentaar.