De opzet van de kaaimantaks is een specifieke vorm van belastingvrij beleggen aan banden te leggen: de belastingvrijstelling die wordt gerealiseerd met behulp van sommige buitenlandse juridische structuren en exotische constructies, zoals trusts en stichtingen. Over het algemeen zijn die structuren legaal, maar ze kunnen worden misbruikt, net zoals andere instrumenten frauduleus kunnen worden gebruikt. Maar nadat de eerste commotie over de kaaimantaks is geluwd, zou weleens kunnen blijken dat de heffing de essentie niet raakt.
De kaaimantaks probeert het belastingvrije beleggen de pas af te snijden, maar maakt niet elke vorm van belastingvrij beleggen onmogelijk. De wereld heeft veel meer te bieden dan wat de kaaimantaks belast. U hoeft niet naar het verre buitenland om belastingvrij te beleggen. Zelfs in de Europese Unie zijn er mogelijkheden. Maar die constructies zijn veel minder gemakkelijk aan te pakken, bijvoorbeeld omdat er dubbelbelastingverdragen bestaan en omdat de landen van de Europese Unie fiscaal soeverein zijn. Of nog sterker: de belastingplichtige moet er zelfs het land niet voor uit. Zo zijn de beleggingsopbrengsten van de tak21-verzekeringsproducten belastingvrij. Ook beleggingen in collectieve beleggingsinstrumenten zoals beveks en bevaks zijn een blinde vlek voor de fiscus. Voor die producten geldt de normale belasting niet.
Vanuit de Hoge Raad voor Financiën werd de opmerking gemaakt dat het maatschappelijk onverdedigbaar is geworden om tak21-verzekeringsproducten te blijven vrijstellen van roerende voorheffing. Als die producten worden belast, kan dat zo’n 500 miljoen euro per jaar opbrengen. Voor de kaaimantaks zou dat 460 miljoen euro zijn. Maar die laatste voorspelling kun je alleen maar op scepsis onthalen. U weet wellicht dat de kaaimantaks als heffing nog altijd niet bestaat. De kaaimanaangifte bestaat wel al, sinds vorig jaar. Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) lichtte een maand geleden toe dat ongeveer 1800 belastingplichtigen vorig jaar op hun belastingaangifte hebben aangekruist dat ze betrokken waren bij de buitenlandse structuren en de exotische constructies die de kaaimantaks viseert. Ter vergelijking: meer dan 37.000 belastingplichtigen hebben bekend dat ze een buitenlands verzekeringsproduct aanhouden.
Nederland ging ons voor in het experiment van de kaaimantaks. Daar heet die ‘de belasting op het afgezonderd particulier vermogen’. De heffing brengt er ongeveer 350 miljoen euro op. Maar Nederland heeft meer inwoners en het bruto binnenlands product ligt de helft hoger dan het Belgische. Bovendien heeft het land zonnige overzeese gebieden, waar Nederlanders van oudsher structuren opzetten. Dat de kaaimantaks in België 460 miljoen euro kan opbrengen, zal dan ook veel te hoog blijken. De vraagt blijft dan: waar zal de kaaimantaks wel toe leiden?
De kaaimantaks zal zeker tot gevolg hebben dat sommige structuren in de toekomst minder worden gebruikt. Maar dat betekent niet dat belastingplichtigen structuren waarin ze nog altijd belastingvrij kunnen beleggen, links zullen laten liggen. Het Nederlandse voorbeeld leert inderdaad dat de belasting een ontradend effect heeft. Maar uit de ervaring blijkt evenzeer dat waar belastingplichtigen zich in anonimiteit willen blijven hullen, nieuwe schermen worden opgetrokken. En mensen blijven alternatieve structuren zoeken die nog altijd niet belast zijn. Het zou dus weleens kunnen dat de discussie over de kaaimantaks uitmondt in een veel bredere discussie: of niet alle vormen van belastingvrij beleggen moeten worden aangepakt. Ook tak21-verzekeringen.
U denkt misschien dat de kaaimantaks een ver-van-uw-bedshow is. Maar het is niet ondenkbaar dat u de nazaten ervan als kleine belegger binnenkort tegenkomt in uw eigen portefeuille. Ze zullen dan iedereen pijn doen. Op termijn zal blijken dat de kern van het debat over de kaaimantaks niet de fraudebestrijding is, maar dat het een onderdeel van de taxshift is. Verrassend, toch?
De auteur is advocaat en hoogleraar fiscaal recht.
JAN TUERLINCKX
Het is niet ondenkbaar dat de kleine belegger de nazaten van de kaaimantaks binnenkort tegenkomt in zijn eigen portefeuille.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier