De juridische oplossing: hoge boetes

In de VS is de jacht geopend op individuen die via internet muziekbestanden uitwisselen, in België zijn ook acties op til. Toch blijkt de harde juridische oplossing in onze contreien niet zo eenvoudig. Kunnen muziekdieven wel geklist worden?

Midden september werd het menens. In de Verenigde Staten openden de platenlabels meer dan 250 rechtszaken tegen personen die “opvallend veel” muziek via het net aanboden. Sinds kort zijn Amerikaanse internetproviders ook verplicht de gegevens van hun klanten door te spelen aan muziek- en filmmaatschappijen wanneer vermoed wordt dat er auteursrechten geschonden worden. Zo’n afspraak kan in de VS geregeld worden zonder tussenkomst van de autoriteiten. Wettelijk kunnen platenlabels een boete van 150.000 dollar per aangeboden muziekbestand eisen, terwijl het voor alle aangeklaagden gaat over 1000 songs of meer. Tegelijkertijd geeft de sector aan open te staan voor individuele regularisaties, die beperkt kunnen blijven tot een afkoopsom van enkele duizenden dollars.

Het voor de rechter slepen van individuele internetters is wellicht de meest drastische aanpak die de sector kon kiezen. Het wekt evenwel niet bepaald sympathie. Kort na de bekendmaking van de rechtszaken werd al een geval buiten de rechtbanken geregeld. De overtreder blijkt een twaalfjarig meisje uit een socialehuizenblok in New York, wiens moeder 2000 dollar moest ophoesten. Critici gebruiken de zaak graag als illustratie voor de ongebreidelde machtsontplooiing van de platenlabels. Volgens die laatste zijn de zaken in elk geval symbolisch, met als doel andere overtreders af te schrikken en ze terug naar de platenwinkel te lokken. Voorlopige cijfers over het aantal gebruikers van muziekuitwisselingsdienst Kazaa wijzen evenwel uit dat de populariteit van het (gratis) uitwisselen zeker niet daalt.

Processen tegen Belgische muziekdieven

“Zo’n harde aanpak kan ook hier werken,” meent Marcel Heymans, Belgisch directeur van de beroepsorganisatie van platenlabels IFPI. Processen tegen individuele gebruikers noemt hij een logische volgende stap in de strijd tegen piraterij: “Netwerken als Morpheus of Kazaa hebben zelf aangegeven dat ze buiten schot moesten blijven, omdat de firma’s enkel een tool aanbieden. Als ze de schuld verleggen naar de gebruikers, moet je bij die gebruikers terecht als rechtenhouder.”

Heymans windt er geen doekjes om: wat nu in de VS gebeurt, staat ook Belgische overtreders te wachten. “In België zullen processen een nog grotere impact hebben, omdat het allemaal dichter bij huis gebeurt.” Maar terwijl platenlabels in de VS rechtstreeks naar de rechtbank kunnen trekken, moeten ze zich in ons land burgerlijke partij stellen en proberen een onderzoeksrechter warm te krijgen om actie te ondernemen. “Dat is ook ons plan. Om duidelijk te maken wat de economische impact van piraterij is, gaan we naar buiten treden, samen met een aantal Belgische artiesten. En dan vind ik dat we wel erg laag gevallen zouden zijn in dit land als een onderzoeksrechter daar geen oren naar heeft,” zegt Heymans. Hij heeft het over concrete plannen, samen met grote namen uit de Belgische muziekwereld.

Tot twee jaar gevangenisstraf

De jacht op individuen die intensief illegale muziekbestanden uitwisselen via internet, is evenwel geen sinecure in ons land. Het Belgische recht is minder dwingend dan het Amerikaanse. “België kent geen punitive damages, als bestraffing bedoelde schadeloosstellingen, die in Amerika worden gebruikt in dit rechtsgebied,” vertelt EtienneWéry, advocaat en mede-uitgever van de site Droit et Nouvelles Technologies. In de VS lopen minnelijke schikkingen al op tot 12.000 dollar, maar daarmee kan in België niet gedreigd worden.

Het Belgische recht gaat alleen in op de betaling van de geleden schade. Die boetes kunnen oplopen tot 2500 euro, zij het wel vermenigvuldigd met de gebruikelijke opcenten. Er kan ook een gevangenisstraf van 3 maanden tot 2 jaar worden opgelegd, die bij een eerste veroordeling meestal wordt afgezwakt tot een voorwaardelijke straf.

Blijf van mijn privacy

Volgens de Belgische wet van 30 juni 1994 over auteursrechten en verwante rechten heeft de auteur het recht zijn werk “op eender welke manier en in eender welke vorm” te kopiëren of het kopiëren ervan toe te staan. Hij kan dus een beroep doen op een vereniging of onderneming om dit recht te vrijwaren. In België wordt deze taak uitgevoerd door de IFPI en Sabam (zie kader).

De IFPI richt haar strijd voornamelijk op de illegale kopieën die circuleren op internet. Ze boekte al enkele successen tegen Belgische websites, maar de strijd tegen particulieren die muziekbestanden uitwisselen, verloopt heel wat minder vlot. Zo diende de vereniging in 2001 klacht in tegen particulieren door de bezoekers op te sporen van een site waar muziekbestanden konden worden uitgewisseld.

Die operatie werd onmiddellijk zwaar op de korrel genomen door de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer, die inbreuken op de privacy opspoort. Om de vermoedelijke overtreders te identificeren, moest IFPI Belgium via internet het adres van hun computers opsporen en dat wordt verboden door de wet op de telecommunicatie. Sindsdien is IFPI op zoek naar een oplossing.

Kopie voor eigen gebruik

Er bestaat nog een andere oplossing: cd’s beschermen tegen kopiëren (zie verder: de technische oplossing, op blz. 86). Muziekproducenten als Universal of EMI passen steeds vaker software toe waarmee de cd’s niet meer gekopieerd kunnen worden. Daarmee lopen zij evenwel zelf op of al net over het randje van de wettelijkheid. Een Fransman die een cd van Alain Souchon gekocht had, diende alvast klacht in, omdat hij de cd niet in de auto kon beluisteren. De beveiligingssoftware verhindert immers ook dat de cd’s op bepaalde types van toestellen beluisterd kunnen worden. De rechtbank gaf hem gelijk en EMI moet de cd terugbetalen.

Het recht op het maken van kopieën voor eigen gebruik kan voor steeds meer problemen zorgen. Als er meer beveiligde cd’s in de winkelrekken verschijnen, is het niet ondenkbaar dat er op een dag een koper is die klacht indient, omdat hij zijn cd niet voor eigen gebruik kan kopiëren. Enerzijds breidt de Europese richtlijn het recht van de auteur uit om zijn werk te beschermen, anderzijds biedt ze de lidstaten de mogelijkheid regels op te stellen om de rechten van de gebruiker, zoals het maken van een kopie voor eigen gebruik, te beschermen.

Robert van Apeldoorn

Platenlabels openen jacht op muziek-dieven. Eerste beschuldigde: een twaalf- jarig meisje uit een socialehuizenblok in New York. Haar moeder moest 2000 dollar betalen, een minnelijke schikking.