De hete patat is doorgespeeld

Dankzij een snelle interne groei en twee overnames is de producent van voorgebakken en diepgevroren aardappelspecialiteiten Agristo een wereldspeler. Eerder dit jaar gaven de oprichters Antoon Wallays en Luc Raes hun levenswerk door aan de tweede generatie.

De generatiewissel bij de West-Vlaamse aardappelproducent was geen sinecure voor de stichters Antoon Wallays (60) en Luc Raes (59) omdat ze respectievelijk drie en twee kinderen hebben die allemaal interesse hadden om in het familiebedrijf te stappen.

“We deden de eerste stappen voor de generatiewissel in 2007 door een raad van advies op te richten. Naast Jos Bremers die van in het begin de verkoopafdeling heeft geleid, trokken we met Chris Martijn en Dirk Decoster twee externen aan met een pak ervaring in familiebedrijven. Dat was ook nodig om te professionaliseren”, vertelt Wallays.

“Het is belangrijk dat onze externen fungeren als een onafhankelijk klankbord. Zij hebben er ons van meet af aan op gewezen dat er een muur moet bestaan tussen de familie en het bedrijf. Met hun expertise reiken ze de jonge generatie bovendien ook waardevolle managementskills aan”, zegt Raes.

Voortaan kijken Wallays en Raes toe vanuit de raad van advies, want sinds maart hebben de jongeren de operationele leiding in handen. “Het directiecomité bestaat uit zeven personen en staat onder leiding van CEO Dirk Decoster. De vijf kinderen hebben elk de verantwoordelijkheid over een specifiek domein gekregen: Hannelore Raes (financiën), Dieter Raes (techniek en investeringen), Kristof Wallays (productie), Carmen Wallays (logistiek) en zelf ben ik verantwoordelijk voor de aankoop”, vertelt Filip Wallays. “Ten slotte maakt ook verkoopdirecteur Luke Bremers (de zoon van Jos) deel uit van ons team.”

“Onze kinderen kennen elkaar al heel lang, want ze zijn bijna samen opgegroeid. Bovendien hebben ze allemaal gelijkwaardige studies gedaan waardoor ze op eenzelfde niveau met elkaar kunnen praten. Meestal zitten ze op dezelfde golflengte en de CEO weet bij een mogelijk meningsverschil snel een consensus te vinden”, zegt Raes. “Nu we het operationele loslieten, spelen we als bestuurder de rol van adviseur, ambassadeur en depanneur.”

Van para-agrarisch naar agro-industrieel

De wortels van Agristo gaan terug tot 1983. Op dat moment besloten de jeugdvrienden Antoon en Luc samen een aardappelverwerkingsbedrijf op te starten. Ook vader Etienne Wallays deed aanvankelijk mee door een stuk landbouwgrond ter beschikking te stellen, maar drie jaar later stapte hij uit. De eerste activiteit van Agristo bestond erin om groenten in te vriezen. Dit gebeurde in loondienst voor Begro, dat later werd overgenomen door Dicogel. “De opbrengsten investeerden we meteen in een tweedehandslijn. Pas begin 1988 kwam de eerste friet uit de snelvriestunnel, maar van dan af werden de vriesactiviteiten voor derden heel snel afgebouwd”, vertelt Raes.

De verkoop van diepvriesaardappelproducten kende op dat moment een hoge vlucht. De productie van Agristo bedroeg in 1989 15.000 ton, twaalf jaar later was dat al 50.000 ton. Het probleem was dat het bedrijf maar over een capaciteit van 40.000 ton beschikte en dus een beroep moest doen op derden.

Een uitbreiding van het productieapparaat was allesbehalve vanzelfsprekend, want het bedrijf slaagde er maar niet in de nodige vergunningen te verzamelen. “We werden niet langer beschouwd als een para-agrarisch bedrijf, maar wel als een agro-industrieel bedrijf. Dit gaf aanleiding tot tal van procedures waarbij we gelukkig wel de steun van de provincie West-Vlaanderen kregen.”

De uitbreiding kwam er, maar via de overname van Danisco in Nederland in 2001. “Dat was een filiaal van het Amerikaanse Lamb Weston Meyer, dat de fabriek in Tilburg te klein vond en ze wilde sluiten. We kenden de fabriek omdat ze al voor ons produceerde en we twijfelden dan ook niet lang om ze over te nemen. Een grote stap voor ons, want het betekende een verdubbeling van de productiecapaciteit.”

Zowat gelijktijdig ging ook de familie Willequet van start met een aardappelverwerkend bedrijf in Kluisbergen. Terwijl Agristo zich vooral specialiseerde in gesneden producten, koos Willequet voor kroketten en aardappelnootjes. Al snel begonnen beide familiebedrijven samen te werken. “Ondertussen namen wij het bedrijf over. Daarmee stijgt de productie in 2011 van 203.000 naar 300.000 ton, inclusief de interne groei bij Agristo zelf.”

Voor een familiebedrijf betekende deze overname een serieuze hap uit het budget, maar naar eigen zeggen had financieel directeur Hannelore Raes niet veel moeite om de deal gefinancierd te krijgen. “We kregen meteen de steun van onze banken. Daarnaast hebben we ook een private plaatsing gedaan van een achtergestelde obligatielening ter waarde van 5 miljoen euro.”

De snelle groei vertaalt zich bij Agristo ook in veel aanwervingen. Ondanks de krapte op de arbeidsmarkt heeft het bedrijf 100 extra werknemers aangetrokken. “We kennen een heel lage uitstroom en dat zorgt ervoor dat we alle kennis en ervaring die de mensen in de loop der jaren hebben opgebouwd, intern kunnen houden. We hebben een eigen hr-afdeling die veel aandacht heeft voor interne opleidingen”, vertelt Filip Wallays.

Felicitaties van de premier

Met deze overname heeft Agristo definitief zijn plaatsje veroverd bij de wereldspelers in de sector. Agristo is vanuit Harelbeke actief in 90 landen en de export is goed voor 99 procent van de omzet. Twee verkopers reizen de wereld rond. Alleen in het Verenigd Koninkrijk is er een apart verkoopkantoor dat zich specifiek tot de lokale markt richt. “Valutaschommelingen zijn niet meteen een belangrijke risicofactor omdat de grootste concurrenten uit België en Nederland komen”, zegt Antoon Wallays.

De wereldwijde vraag naar diepgevroren aardappelen neemt nog jaarlijks met 5 procent toe. In China steeg de invoer van aardappelproducten het afgelopen jaar zelfs met 70 procent. De grootste leverancier van China is de Verenigde Staten. “Dat komt vooral door de groei van de fastfoodketens. Op die manier maken de Chinezen kennis met het product en zodra de gemiddelde Chinees zich een diepvriezer kan permitteren, begint er ook voor ons potentieel in die markt te zitten”, blikt Filip Wallays vooruit.

Ondanks de enorme exportbedrijvigheid, is een verhuizing naar het buitenland niet aan de orde. “Het is veel belangrijker om dicht bij de grondstof te zitten, dan dicht bij de klant”, zegt Hannelore Raes. “Zo is het goedkoper om een container naar Australië te sturen, dan om een vrachtwagen naar Zuid-Spanje te laten rijden.”

“We zitten hier midden in de aardappelstreek”, vult Antoon Wallays aan. “We hebben het juiste klimaat en hier zit vooral veel knowhow, wat maakt dat we het hele jaar door de klok rond kunnen draaien. In China hebben we een heel mooie fabriek gezien, maar bij gebrek aan grondstof lag ze stil. Je mag niet vergeten dat de Belgische aardappelverwerkende industrie sinds vorig jaar Nederland voorbij is gegaan als grootste exporteur ter wereld. De sector heeft daarvoor felicitaties gekregen van premier Yves Leterme.”

Frieten lijken heel traditioneel, toch is er veel ruimte voor innovatie. Agristo heeft een eigen onderzoeksafdeling. “Weet je dat we liefst 40 verschillende soorten frieten hebben”, zegt Filip Wallays. “Dan spreken we van andere snijmaten, maar ook steeds meer van een andere coating. We werken zelfs samen met Weight Watchers. Voor hen produceren we extra low fat-frieten.”

DIRK VAN THUYNE