De gevaren van stress

Langdurige stress heeft een ongunstige invloed op het afweersysteem.

We voelen het op onze klompen aan: stress kan niet gezond zijn. De wetenschap heeft daar in de afgelopen jaren ook harde bewijzen voor geleverd. Een paar uur onder hoogspanning staan, dat vangt het lichaam nog moeiteloos op. Maar als de stress dagen, weken tot zelfs maanden blijft aanhouden, raakt het immuunsysteem (of afweersysteem) ontwricht.

Een gebied dat al heel wat informatie heeft opgeleverd, is dat van de vaccinaties. Uit diverse studies blijkt bijvoorbeeld dat het immuunsysteem duidelijk zwakker reageert bij mensen die langdurig onder stress staan: bij hen slaan vaccins minder goed aan. Een daarvan handelt over het beschermende effect van vaccinaties tegen griep en pneumokokken bij mensen die instaan voor de dagelijkse zorg van demente bejaarden. Een erg belastende job, zowel fysiek als emotioneel. Onderzoekers hebben vastgesteld dat vaccins bij die mensen minder beschermend werken in vergelijking met mensen van dezelfde leeftijd die niet onder druk leven. Dat wijst erop dat het immuunsysteem dat geprikkeld wordt bij de toediening van vaccins, niet optimaal functioneert.

Een andere vaststelling is dat mensen onder chronische stress makkelijker ziek worden: de gevoeligheid voor ziekteverwekkende virussen en bacteriën blijkt verhoogd. Zogenaamde ‘sluimerende’ virussen, waaronder sommige herpesvirussen, raken gemakkelijker gereactiveerd. Bekende voorbeelden zijn de herpesvirussen, verwekkers van koortsblaasjes, zona, genitale wratten en klierkoorts. De reactivatie van deze virussen doet zich duidelijk meer voor in examenperiodes, bij astronauten tijdens ruimtevluchten en bij mensen die voor een dementerende partner zorgen, zo blijkt uit studies. Waarom deze sluimerende virussen opnieuw actief worden in chronische stresssituaties is niet helemaal duidelijk. Vermoedelijk speelt het stresshormoon cortisol hierin een rol.

Hartziekten en kanker

Nog een domein waar de negatieve invloed van stress opvalt, is de genezing na operaties. Angstige mensen genezen duidelijk minder vlot en hebben vaker te maken met postoperatieve verwikkelingen en een langer ziekenhuisverblijf. Ook dat wijst op een beïnvloeding van het afweersysteem door chronische stress.

Onderzoekers hebben ooit nagegaan in welk mate stress de genezing van kleine moedwillig aangebrachte wondjes in huid of slijmvliezen beïnvloedt. Kleine wonden aangebracht in de mond van studenten die kort voor een zwaar examen staan, genezen gemiddeld 40 procent trager dan gelijkaardige wondjes tijdens de zomervakantie. In datzelfde onderzoek kwam ook aan het licht dat de concentratie aan stresshormonen in het bloed duidelijk hoger is in de examenperiode in vergelijking met de vakanties. Stresshormonen kunnen zich koppelen aan cellen van het afweersysteem en die laatste aanzetten tot het vrijgeven van allerhande ontstekingsbevorderende stoffen. Een langdurige verhoging in de concentratie van deze moleculen blijkt bij te dragen tot de evolutie van ouderdomskwalen, zoals hart- en vaatziekten, osteoporose, diabetes type 2 en zelfs een aantal kankers. Langdurige stress zou ook leiden tot vroegtijdige veroudering in het algemeen.

Marleen Finoulst