De geloofwaardigheid van een toenadering

De baas van KPN heeft het over Proximus als een “logische kandidaat” voor een grensoverschrijdende alliantie. Zo’n scenario voor een strategische consolidatie ligt echter bezaaid met valstrikken.

De topman van de Nederlandse operator KPN, Eelco Blok, gooide onlangs een knuppel in het hoenderhok. Volgens Blok is Proximus een “logische kandidaat” voor een toenadering tot zijn onderneming. In een interview met Het Financieele Dagblad zette de CEO van KPN zijn ideeën uiteen over het consolidatieproces dat in de Europese telecomsector aan de gang is: “Ik ben ervan overtuigd dat er een nieuwe fase van fusies en acquisities aankomt (…). De volgende stap is dat telecomoperatoren over de grenzen partners gaan zoeken. Schaalvoordelen zijn een belangrijke factor in deze sector.”

Eelco Blok komt dus shoppen in België en hij laat daarbij zijn oog vallen op Proximus. Hoewel hij vindt dat dit scenario niet op korte termijn te realiseren is, lijkt de baas van de Nederlandse operator er toch van overtuigd dat een toenadering zinvol zou zijn. Maar is ze ook geloofwaardig?

1 Is dit een logische stap na de verkoop van Base?

Ter herinnering: KPN heeft zopas zijn Belgische filiaal, de mobiele operator Base, voor 1,325 miljard euro verkocht aan kabeloperator Telenet. Zodra de overeenkomst wordt goedgekeurd door de mededingingsautoriteiten (normaal begin 2016) heeft KPN dus geen enkele activiteit meer in België. De inkt op dat contract is nauwelijks droog of de Nederlandse operator ziet zich al opnieuw voet aan de grond krijgen in België via een toenadering tot Proximus. Waarom toont de Nederlandse groep nog altijd interesse in België?

Daar schuilt een zekere logica achter. Een toenadering tot Proximus was voor KPN ondenkbaar zolang het Base in zijn arsenaal had zitten. Op de mobiele markt zou een alliantie Base-Proximus een marktaandeel van 60 procent hebben gehad. Dat was onaanvaardbaar voor de mededingingsautoriteiten. Maar nu het zich van zijn mobiel filiaal ontdaan heeft, kan KPN een terugkeer op de Belgische markt sereen overwegen. En waarom dan niet als partner van de marktleider, Proximus?

2 Wat is de verborgen agenda van KPN?

De Nederlandse operator maakte de jongste jaren enkele turbulente periodes mee. De Mexicaanse telecommagnaat Carlos Slim, de topman van América Móvil, poogde de onderneming in 2013 op te slokken. De Mexicaanse miljardair mislukte omdat een Nederlandse stichting, die een minderheidsaandeelhouder in KPN was, dreigde met een ‘poison pill’. América Móvil is weliswaar de grootste aandeelhouder van de Nederlandse operator gebleven met 21,4 procent van de aandelen, maar de overnamepoging heeft sporen nagelaten. En intussen blijft KPN wel een potentieel doelwit bij een consolidatie van de Europese telecommarkt.

“Er is al heel wat onduidelijkheid aan het licht gekomen over het kapitaal van KPN, dat een zekere zwakte tegen aanvallen van buiten vertoont, meer bepaald wegens het versnipperd privéaandeelhouderschap. De onderneming lijkt, nu er sprake is van grensoverschrijdende fusies, haar toekomst te willen veiligstellen”, verduidelijkt Alexandre Iatrides, telecomanalist bij Oddo Securities. Een toenadering tot Proximus zou de onderneming stabiliseren.

3 Welke synergie wordt verwacht?

De twee operatoren zijn, elk op zijn markt, redelijk vergelijkbaar. Een zekere synergie in de netwerken is denkbaar. “De kern van de netwerken berust op dezelfde technologie. Het zou gemakkelijk zijn identieke diensten aan te bieden op hetzelfde platform”, zegt Stefaan Genoe, analist bij Petercam. De informatica zou kunnen worden gecentraliseerd en nieuwe ontwikkelingen in de telecommunicatie, onder meer de cloud en de content (aankoop van rechten), zouden het belang van een toenadering kunnen verhogen.

Niettemin is grensoverschrijdende synergie minder interessant dan synergie op de nationale markt. In België levert de overname van Base door Telenet 150 miljoen euro aan synergie op. Een fusie tussen twee operatoren die actief zijn op verschillende markten zou niet zoveel voordeel opleveren. “Op papier is de synergie erg zwak”, zegt Iatrides. “Behalve een schaaleffect bij de aankopen, is er niet veel.” Omdat de klanten nationaal blijven, gaat het eerder om het samenvoegen van twee diensten dan om een echte integratie. “Daarom maken we eerst een consolidatie van de lokale markten mee voor het tot grensoverschrijdende fusies komt”, legt ING-analist Emmanuel Carlier uit.

4 Waarom zou een operatie die vijftien jaar geleden mislukte, nu wel slagen?

Het is niet de eerste keer dat een toenaderingsscenario ter sprake komt. In het begin van de eeuw vonden al gesprekken plaats tussen de twee operatoren, maar die liepen spaak op de verdeling van de postjes en de beslissingsmacht tussen Nederland en België. Dezelfde obstakels kunnen nu weer opduiken, gezien de vergelijkbare omvang van de twee groepen (zie tabel Twee vergelijkbare ondernemingen). Dat pleit in het voordeel van een ‘fusie onder gelijken’, iets wat altijd moeilijk is.

5 Welke vorm kan die toenadering aannemen?

Eelco Blok heeft het over een toenadering of een “combinatie” van de twee operatoren. Het probleem is dat eerdere fusies tussen gelijken zelden een succes waren. Alcatel-Lucent heeft dat tot zijn schade ondervonden. Vandaar dat Nokia voortaan duidelijk de touwtjes in handen heeft genomen.

Er zijn twee mogelijke scenario’s. Ten eerste een overname van KPN door Proximus. Dat is mogelijk, maar noch de directie noch de Belgische staat, die aandeelhouder is, heeft ooit openlijk de wens uitgedrukt uitbreiding te zoeken in het buitenland. De prioriteit voor Proximus-CEO Dominique Leroy is in 2016 opnieuw met groei te kunnen aanknopen. Merk op dat haar voorganger, Didier Bellens, altijd geweigerd heeft om over te gaan tot grensoverschrijdende acquisities. Die strategie kreeg soms kritiek wegens het defensiever karakter, maar ze bleek lonend te zijn.

De andere hypothese is een overname van Proximus door KPN. De regering heeft de deur op een kier gezet met een wetsontwerp dat ingediend werd door de minister van Telecom Alexander De Croo (Open Vld), waardoor de participatie van de overheid in de onderneming kan worden teruggebracht tot minder dan 50 procent. Maar dan moet de staat daar nog het belang van inzien en dat is verre van vanzelfsprekend. De onderneming bracht in 2014 immers nog 280 miljoen euro aan dividenden op voor de staat. Bij een verkoop zou de Belgische staatsschuld wel dalen, maar dat is een eenmalige operatie. En dan zijn er nog de risico’s. Proximus, een van de laatste Belgische pronkstukken, zou onder vreemde vlag varen. Bovendien is het gevaar op sociale afbraak bij de operator, die in België 14.000 mensen in dienst heeft, niet te verwaarlozen.

Gilles Quoistiaux

Een toenadering tot Proximus was voor KPN ondenkbaar zolang het Base in zijn arsenaal had zitten.