De fout van de bestuurder

De bestuurder van een bvba of een nv kan persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor de schulden of de fouten van de vennootschap. Voorzichtigheid is dus geboden.

Als u uw beroepsactiviteit uitoefent via een vennootschap, bent u meestal niet alleen aandeelhouder maar ook bestuurder (of zaakvoerder) van het bedrijf. Het kan ook gebeuren dat een familielid of een vriend u verzoekt om — al dan niet tegen een vergoeding — medebestuurder te worden in een vennootschap. En bedrijven vragen weleens aan een kaderlid om een bestuursfunctie op te nemen.

Als bestuurder bent u niet verantwoordelijk voor de resultaten van de onderneming; u bent dus niet automatisch aansprakelijk als de vennootschap verlies lijdt. U bent ook niet persoonlijk toerekenbaar voor de verbintenissen en de schulden die de vennootschap aangaat: ze moet die verplichtingen zelf nakomen. Dat geldt zelfs als u het contract waar de verbintenis uit voortvloeit, namens de vennootschap hebt ondertekend. Om discussies te vermijden, vermeldt u bij uw handtekening het beste uw functie — bijvoorbeeld “Jos Peeters, bestuurder bvba Peeters”.

Stelt u zich borg voor de engagementen van de vennootschap of verbindt u er zich samen met de vennootschap toe dat die haar verplichtingen nakomt, dan kunnen de schuldeisers u wel aanspreken. Het is daarom raadzaam dat u zo veel mogelijk vermijdt persoonlijke verbintenissen op zich te nemen.

Kwijting geven

De vennootschap kan u wel ter verantwoording roepen als u uw taak niet naar behoren hebt uitgevoerd en bestuursfouten hebt gemaakt. Een bestuurder is een zogenoemde lasthebber van de vennootschap en moet die taak correct uitvoeren. U moet optreden zoals een bekwame, diligente en zorgvuldige bestuurder in dezelfde omstandigheden zou doen.

Gebeurt dat niet, dan kan de vennootschap de schade die ze door uw optreden lijdt, op u verhalen. Zo kunt u aansprakelijk worden gesteld als u bent vergeten een brandverzekering af te sluiten voor het gebouw waar het bedrijf is gevestigd, en dat pand nadien door brand wordt vernield; als u een compleet verkeerde en risicovolle investering hebt gedaan; of buitensporige kosten hebt gemaakt. Begaat u een zogenoemde onrechtmatige daad — u hebt zich bijvoorbeeld vennootschapsgoederen toegeëigend — dan kan de vennootschap u eveneens aansprakelijk stellen.

De vennootschap kan u na een kwijting niet meer aansprakelijk stellen voor uw fouten — enkele uitzonderingen niet te na gesproken. Op de jaarlijkse algemene vergadering van de aandeelhouders wordt aan bestuurders doorgaans een kwijting gegeven voor hun beleid tijdens het voorbije jaar. Vorderingen tegen bestuurders van een vennootschap verjaren in principe na vijf jaar.

Aansprakelijk tegenover derden

Ook andere partijen dan de vennootschap stellen de bestuurders soms persoonlijk aansprakelijk voor het bedrijfsbeleid. Het kan gaan om schuldeisers, de curator van de vennootschap, de overheid of om partijen die schade hebben geleden door handelingen van de onderneming. Het aantal gevallen waarin dat kan gebeuren, is ook hier beperkt. Zo kunt u worden aangesproken bij een strafrechtelijke inbreuk, bijvoorbeeld als u misbruik hebt gemaakt van vennootschapsgoederen, de boekhouding hebt vervalst of u een milieumisdrijf hebt begaan, of bij een onrechtmatige daad.

Collectief aansprakelijk

Gaat één bestuurder in de fout, dan zijn de anderen niet mee aansprakelijk. Voor inbreuken op de regels van het vennootschapsrecht zijn de bestuurders wel collectief verantwoordelijk. Een individuele bestuurder kan daaraan enkel ontsnappen als hij bewijst dat hij geen schuld had aan de overtreding en dat hij die heeft aangeklaagd op de eerste algemene vergadering nadat hij er kennis van had genomen. Ook papieren bestuurders die geen echte beleidsbeslissingen nemen, kunnen worden aangesproken op fouten in het bestuur.

Risico’s beperken

U kunt een verzekering afsluiten die het risico dekt dat u als bestuurder loopt. Wordt u aansprakelijk gesteld voor een fout, dan betaalt de verzekeraar de schade. Zo’n polis is allesbehalve goedkoop. U kunt de premie wel door de vennootschap laten betalen.

Als bestuurder moet u erop toezien dat de vennootschap de bedrijfsvoorheffing, de btw en de socialezekerheidsbijdragen tijdig betaalt. Doet u dat niet, dan riskeert u persoonlijk op te draaien voor die schulden. De fiscus gaat daarbij uit van een weerlegbaar vermoeden van schuld: de bestuurder moet zijn onschuld bewijzen.

De RSZ kan u aansprakelijk stellen als u een grove fout hebt begaan die aan de basis lag van het faillissement van het bedrijf. Ook als het bedrijf failliet gaat en u in de voorbije vijf jaar nog betrokken was bij twee faillissementen waar er RSZ-schulden waren, kunt u ter verantwoording worden geroepen. De RSZ kan aan een onderneming met RSZ-schulden gegevens vragen van klanten of van derden die de onderneming geld verschuldigd zijn. Bezorgt de onderneming die gegevens niet, dan zijn de bestuurders aansprakelijk voor de achterstallige bijdragen.

JAN ROODHOOFT

Voor inbreuken op de regels van het vennootschapsrecht zijn de bestuurders collectief verantwoordelijk.