DE EERSTEN IN DE RACE

In het echte leven is Bill Gates geen partij voor Hasso Plattner van SAP. Larry Ellison van Oracle is meer zijn man. Plattners Morning Glory won weliswaar in 1996 de Rothmans Cape to Rio– en de Sydney to Hobart-zeilraces, maar Ellison versloeg hem het jaar daarop met zijn Sayonara in de Maxi World Cup.

Het zal Ellison een troost wezen, want op het gebied van toepassingen voor grote bedrijven – de specialiteit van SAP – ligt hij met Oracle mijlen achterop. Met een marktaandeel van meer dan een derde, is SAP groter dan zijn vier naaste concurrenten – Baan, Oracle, PeopleSoft en J.D. Edwards – samen. En daar lijkt niet spoedig een einde aan te zullen komen. Vorige maand zei SAP dat zijn winst voor belastingen in de eerste negen maanden 45% was gestegen tot 1,2 miljard mark en de omzet met 54% tot 5,9 miljard mark. En dat volgt op een omzetgroei met 62% in 1997. De Duitser is nu de vierde grootste softwareonderneming in de wereld, na Microsoft, Oracle (dat vooral een databasefabrikant is) en Computer Associates.

SAP is gegroeid vanuit de financiële en boekhoudkundige software, maar kan nu het beheer van zowat alle kernactiviteiten van grote bedrijven automatiseren: van bestellingen en verkoopondersteuning tot voorraadbeheer, productie en logistiek. Dankzij SAP-systemen hebben grote klanten als Monsanto of Coca-Cola wereldwijd zicht op hun activiteiten. Multinationals zijn dan ook geneigd om SAP doorheen hun hele organisatie te implementeren en het systeem prompt aan nieuwe acquisities en zelfs kleine filialen op te leggen, wat de kassa bij SAP telkens weer doet rinkelen.

Sinds hij in 1972 met vier partners opstapte bij IBM om standaardsoftware voor grote bedrijven te schrijven, heeft Hasso Plattner (55 j.) de rol nog niet losgelaten. De timing van dat vertrek is trouwens momenteel interessant omdat Big Blue niet lang daarvoor, onder druk van een omvangrijk antitrustproces, was opgehouden met het “gratis” bijleveren van toepassingen bij zijn hardware. Daardoor kregen ondernemende lui de kans om zelf software op de markt te brengen en ontstond een reeks grote softwarebedrijven, waaronder Cap Gemini. Van de vijf oprichters zijn er nog drie betrokken bij SAP, dat voluit Systeme, Anwendungen, Produkte in der Datenverarbeitung heet.

Dollarmiljardair Hasso Plattner, Berliner van geboorte, 20% aandeelhouder, is de rusteloze vernieuwer achter SAP. Hij is een perfectionist die zelf de handen uit de mouwen durft te steken en niet bang is voor een confrontatie. “We hebben wel eens een forse discussie,” verklaarde hij vorig jaar aan BusinessWeek. In 1988 was Plattner de motor achter de risicovolle ontwikkeling van R/3, de client-serverversie die nu toonaangevend is. R/3 kwam uit in 1992 en maakte van SAP een wereldbedrijf. Dat jaar verdrievoudigde de omzet tot 1,5 miljard Duitse mark. Drie jaar geleden deed SAP een nieuwe stap en begon zoals Microsoft de interfaces naar zijn systeem te publiceren. Niet enkel schrijven nu 800 softwarepartners toepassingen voor R/3. “Het is een enorme opportuniteit dat 17.000 SAP-installaties rechtstreeks met mekaar transacties kunnen uitwisselen,” verklaarde Plattner daarover onlangs aan InfoWorld.

SAP is qua bedrijfssfeer minder rigide dan zijn producten laten vermoeden. Bill Gates zei over een bezoek aan Walldorf: “Het is bijna alsof ik met een groep bij Microsoft sprak: jong, enthousiast en hardwerkend.”

De e-mail die op 5 februari 1998 om 16 u.49 bij SAP de deur uitging, kostte de firma een miljard mark aan kapitalisatie binnen het uur: Dietmar Hopp, de andere leidende medestichter, kondigde zijn ontslag aan. “Vader” Hopp was de man naar wie de beurs opkeek: een gesloten, naar buiten toe weinig communicatief manager die ervoor zorgde dat de producten ook afgewerkt en verkocht geraakten. Want SAP is geen softwarebedrijf, maar een industrie. Een implementatie van SAP R/3 kost drie tot vijf keer de licentieprijs aan consultancy, opleiding en aanpassingen. Rond SAP hangt een leger van partners die als value added resellers fungeren en daarvoor speciaal zijn opgeleid. SAP is daarmee een referentiepunt, maar kampt tegelijk met een imago van “moeilijk” waaraan het nu met een “EnjoySAP”-vereenvoudigingsprogramma wat probeert te doen.

Dietmar Hopp (25% aandeelhouder en nog eens 15% via een stichting) is intussen doorgeschoven naar de toezichtsraad en als covoorzitter vervangen door Henning Kagermann (51 j.), die in 1982 naar Walldorf overstapte vanuit een professoraat aan de universiteit van Braunschweig. Met een achtergrond in fysica en bedrijfsinformatietechnologie werd hij er verantwoordelijk voor managementsystemen. Als covoorzitter superviseert hij nu de financiële en human resourcesmodules, een aantal verticale oplossingen en de internationale expansie. Hij blijft verantwoordelijk voor Europa. Henning Kagermann is de tegenpool van Hasso Plattner. Beminnelijk, systematisch en stipt, heeft hij een onmiskenbaar professoraal aureool – helaas ook in zijn toespraken. Plattners vrouw Sabina houdt er een stal renpaarden op na, maar de Kagermanns zal u daarop niet betrappen. Kagermann is ook geen grootaandeelhouder in SAP.

Zijn eerste bekommernis is om de groei aan te houden en tegelijk de kosten te beheersen. In april plande hij 5000 aanwervingen in één jaar. SAP wil vanuit de rijpe R/3-markt verdergaan in verticale oplossingen, iets waarvoor Kagermann het bedrijf heeft gereorganiseerd in vijftien business units, gericht op specifieke sectoren zoals olie en gas, chemie of luchtvaart. Tegelijk brengt SAP nieuwe horizontale toepassingen uit, zoals supply chain management of datawarehousing, en vereenvoudigt het zijn oplossingen voor kleinere bedrijven. De nieuwe modules worden geschreven voor de moderne R/3-versies, zodat klanten in upgrades moeten blijven investeren.

Ondanks de schitterende cijfers heeft SAP er geen moeite mee dat analisten een groeivertraging voorspellen. De Azië-crisis bijt, Japan ging achteruit, het gulle inkomen van klanten die hun systemen Jaar 2000- en eurocompatibel willen maken, zal verminderen. Maar terwijl SAP doorgaat, struikelt Baan, vertraagt PeopleSoft en probeert Oracle terug te komen uit een inzinking. Falende mededingers kunnen SAP alleen maar versterken.

Concurrentie van de Hyperion van Jim Clark moet Hasso Plattner niet verwachten. Het 47,5 meter lange aluminium zeiljacht van de Netscape-medestichter ligt momenteel op de Royal Huisman Shipyard aan het IJsselmeer op zijn eerste proefvaart te wachten. Maar aan de tonnen luxe aan boord heeft een racer als Plattner geen boodschap.

BRUNO LEIJNSE