Atlas is de naam van een nieuwe webbrowser van OpenAI die de degens moet kruisen met de marktleider Google Chrome. Waarom is een browser zo belangrijk in een tijd waarin ChatGPT en andere chatbots het klassieke surfen op het internet vervangen? En moet Google zich echt zorgen maken?
“We denken dat AI een once-in-a-decade-kans biedt om opnieuw na te denken over wat een browser is, hoe we die gebruiken en hoe we op de prettigste en productiefste manier met het web omgaan. Tabbladen waren geweldig, maar sindsdien hebben we niet veel innovatie gezien, dus het was erg spannend om hierover na te denken.” Met die sneer naar Google en andere ontwikkelaars van webbrowsers kondigt OpenAI-topman Sam Altman de komst aan van Atlas, de browser die naadloos samenwerkt met ChatGPT. Wie Atlas opstart, wordt meteen begroet door de bekende chatbot. Gebruikers kunnen vragen stellen aan het digitale hulpje of simpelweg een URL intypen.
Maar ook wie ouderwets surft, ontsnapt niet aan ChatGPT. De chatbot kan in een zijpaneel naast een website openen om allerlei vragen te beantwoorden, onder meer over de inhoud van de webpagina. Atlas gebruikt zijn kennis over het gebruikersgedrag om een meer gepersonaliseerde ervaring te bieden. Stel dat u de afgelopen maanden het internet heeft afgestruind op zoek naar hotels voor een weekend in Londen rond de kerstperiode. Als u vervolgens ChatGPT in Atlas vraagt om aanbevelingen voor leuke activiteiten voor uw aanstaande weekendje weg, dan zou de bot zonder verdere context moeten begrijpen dat het om de trip naar Londen in december gaat.
Uw wachtwoorden en betaalgegevens
Een handigere webbrowser dus voor internetgebruikers. Maar OpenAI verwacht meer. In tijden waarin we chatbots steeds vaker beschouwen als een alternatief voor het klassieke scrollen in zoekresultaten, blijft het belang van een browser overeind. Sterker nog, het is alleen maar toegenomen.
Steeds vaker duiken de begrippen ‘agents’ of ‘agentic AI’ op in berichten over chatbots. Kort gezegd is het een manier om AI taken te laten uitvoeren in opdracht van de gebruiker door met andere onlinediensten samen te werken. Of eenvoudiger: Sam Altman streeft naar de dag waarop u met korting een Domino’s-afhaalpizza kunt bestellen door het simpelweg aan ChatGPT te vragen. De behulpzame chatbot surft dan naar de website van de pizzaketen, vinkt een medium pepperonipizza aan, voegt de korting toe en rekent af met uw betaalgegevens. Daarna krijgt u te horen wanneer u mag langskomen om hem op te halen.
Aan zo’n toekomst met AI-agents werkt OpenAI langs meerdere sporen aan. Onlangs kwam het bedrijf met ‘apps’ in ChatGPT die door derden kunnen worden ontwikkeld. Zo zijn er integraties met onder meer Booking.com, Spotify en de beeldbewerker Canva. Alleen zal niet elk bedrijf staan te dringen om zo’n integratie te bouwen. Een internationale keten als Domino’s kan dat nog wel, maar voor de pizzeria-kebabzaak of de frituur om de hoek is dat andere koek. Dáár maakt een browser het verschil. Browsers slaan wachtwoorden en betaalgegevens op. Atlas zet dus de deur open voor ChatGPT om straks ook met de website van die pizzeria of frituur overweg te kunnen en er bestellingen te plaatsen.
Money talks
Opnieuw handig voor gebruikers, maar wat levert het op voor OpenAI? Het kan de scale-up met de snelst groeiende onlinedienst aller tijden helpen om zijn business rendabel te maken. Tot vandaag haalt OpenAI vlot kapitaal op om te blijven investeren in nieuwe datacenters voor het trainen van AI-modellen — dankzij de ongekende populariteit van ChatGPT. Dat dreef de private waardering tot 500 miljard dollar.
Maar Sam Altman weet dat er een dag komt waarop investeerders meer willen. De innovaties in GPT-5, de nieuwste versie van ChatGPT, verbaasden al minder dan eerdere updates. Het zou OpenAI dus goed uitkomen als het potentiële geldschieters een nieuw verdienmodel kan voorleggen: een pad naar winstgevendheid te midden van hoge uitgaven voor infrastructuur en onderzoek.
Voorlopig laat OpenAI niet in zijn kaarten kijken, maar elke analist die we over ChatGPT spreken verwacht dat er vroeg of laat advertenties in de antwoorden van de chatbot opduiken — precies zoals Google dat doet met reclame in zoekresultaten. Met Atlas zou OpenAI op nog veel meer plaatsen kunnen adverteren en — ook net als Google — reclame kunnen personaliseren op basis van het surfgedrag. En zodra ChatGPT effectief pizza’s gaat bestellen, kan een kleine commissie op betalingen volgen. Daarmee vindt OpenAI het warm water niet opnieuw uit: zo werkt Google Pay ook. Kortom: money talks, en Atlas schept nieuwe mogelijkheden.
De leiding verloren?
Het mag duidelijk zijn dat een browser een sleutelrol heeft in de strategie van OpenAI. Toen deze zomer een rechter in de Verenigde Staten zich boog over een mogelijke gedwongen verkoop van Chrome door Google in een mededingingszaak, lieten OpenAI en concurrent Perplexity al verstaan geïnteresseerd te zijn in een overname van de browser — niet zomaar een, maar de populairste ter wereld, met een marktaandeel van 71,77 procent, volgens recente cijfers van Statcounter.
De hamvraag is of Atlas kan uitgroeien tot een serieuze concurrent voor Google Chrome, want de voorbije maanden is veel veranderd in AI-land. Twee jaar geleden kondigde Google zijn AI-dienst Gemini aan als reactie op het succes van ChatGPT. Voor Google was dat succes een alarmsignaal, een potentiële bedreiging voor zijn business. Ingenieurs en managers moesten abrupt hun taken neerleggen om aan Gemini bij te dragen.
Vandaag is Google bijgebeend en lijkt OpenAI op steeds meer vlakken in de achtervolging. In mei integreerde Google Gemini in zijn zoekresultaten en in de Chrome-browser — een belangrijke strategische zet, net toen het volume van zoekopdrachten leek af te nemen. Atlas oogt daardoor eerder als een antwoord op Chrome dan als een radicale innovatie. Niet toevallig is de eerste vraag van Atlas aan gebruikers om kostbare data over te dragen vanuit Chrome of Safari.
Dat Google ontsnapt is aan een gedwongen verkoop van Chrome, maakt het bedrijf sterker dan ooit. Dat is ook te zien aan de koers van het aandeel, dat sinds het vonnis van september bijna 20 procent hoger noteert. Een terugval van Alphabet met 4 procent op woensdag schetst vooral hoe beperkt de bezorgdheid bij beleggers is over de lancering van Atlas. Het moet nog blijken of Atlas gebruikers net zo vlot zal overtuigen als Chrome destijds tegenover Internet Explorer deed — of zoals ChatGPT dat deed.
For-profit
Onderhuids treft OpenAI intussen de nodige voorbereidingen om het tegen bigtechspelers op te nemen. Naast de non-profitstructuur werkt het achter de schermen aan de oprichting van een zogeheten Public Benefit Corporation (PBC). Dat is een hybride vennootschapsvorm met winstoogmerk in de Verenigde Staten, die handelt volgens een charter met doelstellingen in het publieke belang.
Om die for-profitpoot op te richten, moest OpenAI eerst een akkoord bereiken met Microsoft – zijn vroege investeerder – over de waardering van Microsofts belang in de nieuwe entiteit. Sinds september is er een principeakkoord. Microsoft zou ongeveer 30 procent van de aandelen in de PBC krijgen, goed voor circa 400 miljard dollar van de huidige waardering van 500 miljard. Nu is het wachten op een definitieve overeenkomst alvorens de nieuwe vennootschap kan worden opgericht. Pas wanneer het durfkapitaal stilaan opdroogt, komt een beursgang in beeld.