De échte olympische uitdaging

In Limburg gaan 3000 banen verloren, recht- streeks door de beslissing van Ford en nog eens evenveel bij de toeleveringsbedrijven aan Ford Genk. In Antwerpen sneuvelen tegen de jaarwisseling, volgens schattingen van de Hoge Raad voor Diamant ( HRD), 400 banen in de diamantbranche maar over vijf jaar kan het een tienvoud zijn en meer.

Rechtstreeks is Antwerpen, het wereldcentrum voor diamant, goed voor 12.000 jobs in nagenoeg 1650 diamantbedrijven. Onrechtstreeks is de Antwerpse diamantwijk een inkomstenbron voor nog eens 18.000 Vlamingen in de horeca, taxibedrijven en vooral in een cluster van logistieke diensten, koerier- en beveiligingfirma’s, bank- en verzekeringen. Die goedgeoliede infrastructuur is de énige reden waarom Amerikanen, Israëli’s, Russen, Indiërs, Chinezen, Japanners en Afrikanen de Scheldestad verkiezen boven New York, Tel Aviv en groeiende alternatieven als Bombay, Dubai en – meest waarschijnlijk – Sjanghai.

Wie anders dan de HRD kan een Amerikaans oud-president naar Vlaanderen halen op het Wereldcongres voor Diamant op 3 en 4 november? De lijst eminente sprekers en deskundigen onderstreept de unieke magneetfunctie die Antwerpen nog heeft. Bij die gelegenheid zegt de topman van het diamantimperium De Beers, Nicky Oppenheimer, in een gesprek met Trends dat onze expertise naar elders kan verhuizen, zoals eerder gebeurde met de 20.000 diamantbewerkers uit de Kempen. “Dat geldt voor elke business, en zéker voor diamant” (zie interview blz. 34).

De 400 arbeidsplaatsen die sneuvelen, zijn trouwens het gevolg van een strategische koerswijziging bij De Beers. Na vermoedens dat de wereldleider in ruwe steentjes de campagne tegen bloeddiamant stuurde om de productie uit de eigen mijnen veilig te stellen, gewagen critici van een georkestreerde actie om het middensegment van de diamantfabrikanten uit de markt te duwen. Ruwe én geslepen steentjes kunnen straks rechtstreeks naar bijhuizen gaan van een vijftiental bevoorrechte globale spelers zonder omweg via Antwerpen. Oppenheimer ontkent dat, maar bevestigt toch dat de positie van Antwerpen fragiel is. Want als de middenmoot afbrokkelt, loopt onherroepelijk een tijdperk af dat begon in de jaren twintig. Toen verloor Amsterdam zijn dominante positie; wat overblijft, zijn showrooms van een handvol gerenommeerde diamanthuizen. Gaat Antwerpen dezelfde weg op en krijgen we over vijf jaar Ford Genk maal tien?

De HRD zoekt oplossingen om de diamanthandel tegen die evolutie te behoeden. Het is een ambitieus plan: op de bestaande troeven en diensteninfrastructuur een tweede draaischijf enten voor de aanverwante handel in juwelen, wat nergens in Europa bestaat (zie blz. 81). Het is een wervend idee en minder dagdromerij dan het voorstel van de Vlaamse minister-president om de Olymische Spelen naar Antwerpen te halen.

De concrete uitdaging is: een belangrijke, grotendeels artisanale en familiale sector nieuwe slagkracht en levenslust inblazen. De diamantairs moeten het grotendeels zélf doen. De schok in de diamantwijk geeft de branche de kans om eens goed na te denken over de eigen positie op de wereldmarkt, maar de overheid kan mee de randvoorwaarden optimaliseren. Het stimuleren van innovatie, het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten, is daarbij de kern. De rest van dat verhaal is bekend.

Erik Bruyland