De dollar bedreigt de Europese beleggers

Na de vorige Golfoorlog kon de Amerikaanse centrale bank nog rentemunitie opschieten om de economie een duwtje in de rug te geven. Dat zal deze keer minder goed lukken. Europa zal dan ook lijdzaam moeten

toekijken als na de zomer de oorlog tegen de deflatie start.

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

(*) Auteur van ‘The Art of War’, geschreven in 381 voor Christus.

De aandelenmarkten lijken wel gehypnotiseerd door de troepenbewegingen in Irak. Eind vorig jaar kondigden we aan dat 2003 manisch-depressief zou verlopen. De extreme volatiliteit van de markten bevestigt die voorspelling. Sinds 1 januari ook werden de winsten van de Europese bedrijven al met 10 % neerwaarts bijgesteld, terwijl de koersen gemiddeld met 9 % achteruitgingen.

Er is dus meer aan de hand dan de oorlog met Irak. De gigantische kapitaalverhoging van verzekeraar Allianz duidt op de sluimerende systemische risico’s en mag worden beschouwd als de voorbode van nog meer gelijkaardige operaties (zie blz. 56). In de VS staan de belangrijkste economische indicatoren opnieuw op een recessieniveau. Dat belooft voor de bedrijfsresultaten de komende weken. Gaat de oorlog ook dat ondernemingsleed allemaal oplossen?

As van de Deflatie. Op het thuisfront vecht de VS tegen de As van het Economische Kwade. De economische opperbevelhebber is dezelfde als tijdens de vorige oorlog. Het einde van de eerste Golfoorlog zorgde voor twee maanden van euforie, maar daarna viel de pudding in elkaar. De toenmalige opperbevelhebber van de Amerikaanse troepen, generaal Norman Schwarzkopf, was al lang lezingen aan het geven in Europa toen Alan Greenspan, de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank Fed, de recessie probeerde te overwinnen. Zijn munitie? Gedurende twee jaar renteverlagingen voor in totaal 300 basispunten of 3 %.

Is het u opgevallen dat drie vierde van die rentedalingen ná de oorlog werden doorgevoerd? Het is dan ook onzin te denken dat de euforie over een regimeverandering in Irak het herstel duurzaam zal beïnvloeden zonder bijkomende impulsen voor de economie.

Bij het voorbereiden van zijn economische oorlog had Alan Greenspan eerst Sun Tzu (*) moeten lezen. “Gebruik opnieuw de tactiek die je al een overwinning heeft opgeleverd, maar laat je leiden door de oneindige variatie van de omstandigheden.” Met andere woorden: een recept uit een vorige oorlog werkt niet. De twaalf rentedalingen zijn niet krachtig genoeg geweest om de economie opnieuw te lanceren. Wel hebben ze een zware inzinking van de economie kunnen voorkomen. Maar nu hun effect begint uit te doven, mag binnenkort de eerste terugslag worden gevreesd.

Shockeffect bij gezinnen. Herinnert u zich nog de reactie van de Amerikaanse automobielsector na 11 september 2001? Massale kortingen en gratis financiering moesten de mensen toen naar de autoshowroom lokken. Tijdens de eerste twee jaar zouden ze zo goed als gratis met hun auto rondrijden. Economen dachten toen dat na twee jaar de Amerikaanse economie opnieuw hersteld zou zijn, en bij zo’n scenario vormen extra afbetalingen geen probleem. Maar wanneer nu over zes maanden de eerste post-WTC-autokopers de eerste afbetaling van hun intussen al niet meer zo nieuwe wagen in de bus gedropt zullen krijgen, zullen sommige gezinnen een shock-and-awe-effect ondergaan. De triple-zero-boomerang zal ongeveer 23 miljoen Amerikaanse gezinnen treffen. Velen van hen zijn intussen hun job kwijt of hebben hun aandelenportefeuille verder zien ineenschrompelen en zijn bijna vergeten dat ze die nieuwe wagen nog niet hebben betaald.

Het is de prelude van wat er zal gebeuren met de met schuld overladen Amerikaanse economie. Zolang de rente lager kon, werd de illusie gecreëerd dat deze economie nog kon groeien. De discontovoet staat nu al op 0,75 %. Veel lager wordt moeilijk. De eenrichtingsstraat wordt plotseling een doodlopende straat. In het nauw gedreven zullen de Amerikaanse centrale bank en de regering bereid zijn de grote middelen in te zetten.

Mikado met bokshandschoenen. De volgende fase van de oorlog tegen deflatie is dus in volle voorbereiding. Het gebruik van het budgettaire wapen lijkt moeilijk te worden. De met veel poeha aangekondigde vermindering van de dividendtaks wordt herbekeken. De oorlog zal immers veel meer kosten dan verwacht. Als je logisch doordenkt, is het onvermijdelijk dat bij gebrek aan rentemunitie, de dollar in de strijd zal worden geworpen. En dan is de cirkel rond.

In de jaren zeventig bleef de S&P500-index bijna ongewijzigd. In euro verloor de Amerikaanse beurs echter meer dan 50 % van haar waarde. Dertig jaar later dreigt hetzelfde te gebeuren. De Amerikaanse beurs is nog steeds 30 % tot 50 % te duur. Dat wil niet zeggen dat de beurs ook met zo’n percentage zal dalen. Een depreciatie met 25 % van de Amerikaanse munt zou de winsten al heel wat inflateren.

Als de beurzen zich tegelijk zijdelings bewegen gedurende een langere periode lost het probleem zich ook op. Als in november 2004 de S&P tussen de 800 en 1000 punten blijft noteren, maakt George W. Bush een kans op een herverkiezing. Dat de dollar op dat moment 1,40 zou noteren tegenover de euro en de Europeanen dus 30 % op hun Amerikaanse beleggingen verliezen, zal Bush worst wezen. De oorlog in Irak en de economische problemen zullen met dezelfde verfijndheid worden aangepakt als iemand die mikado speelt met bokshandschoenen.

Geert Noels

Dat de Europeanen 30 % zullen verliezen

op hun Amerikaanse beleggingen, zal George Bush worst wezen.