Ondanks de digitale versnelling tijdens de coronapandemie is bijna een op de twee Belgen digitaal kwetsbaar. Dat blijkt uit de Barometer Digitale Inclusie, een initiatief van de Koning Boudewijnstichting.
In opdracht van de Koning Boudewijnstichting hebben onderzoekers van CIRTES-UCLouvain en IMEC-SMIT-VUB de digitale ongelijkheid proberen te meten. Het resultaat is de Barometer Digitale Inclusie.
Uit de barometer blijkt dat in ons land de digitale ongelijkheid groeit, terwijl het aantal Belgen dat digitaal actief is, toeneemt. Een op de vijf huishoudens met een laag inkomen beschikt nog steeds niet over een internetverbinding. Bovendien blijkt dat 18 procent van de laagopgeleiden geen onlinediensten gebruikt. Verrassend genoeg heeft een op de vier Belgen slechts beperkte digitale vaardigheden. Zo scoren we voor het beschermen van de eigen veiligheid in de digitale wereld ronduit slecht.
Bepalende factoren voor die digitale achterstand zijn opleiding en leeftijd, maar ook de financiële situatie. Vooral wie in de hogere inkomens valt, zag zijn toegang tot de digitale wereld kwalitatief verbeteren. Onder senioren blijft de digitale kwetsbaarheid daarentegen groot. In de groep gepensioneerden met een pensioen van minder dan 1.400 euro daalde het afgelopen jaar zelfs het aantal senioren dat via internet bankiert. Opvallend is voorts dat zelfs in de jongere leeftijdsgroepen een sociale en opleidingskloof er de oorzaak van is dat niet iedereen even digital native is.
Twee snelheden
“We lopen het risico op een samenleving op twee snelheden”, zegt Caroline George, die voor de Koning Boudewijnstichting het onderzoek coördineerde. “Die digitale achterstand kan leiden tot uitsluiting en zet de sociale cohesie onder druk omdat het toch om een grote groep mensen gaat.” Daarom vraagt de Koning Boudewijnstichting dat er voor elke dienstverlening ook een kwalitatief offline alternatief blijft bestaan. Een telefonische helpdesk waar een gedupeerde na een halfuur in wachtstand moet opgeven, is dus niet genoeg, benadrukt Caroline George. “We vragen ook dat onlinedienstverleners bij het uittekenen van hun dienst meer aandacht hebben voor de groep die digitaal een achterstand heeft.”
Bovendien wijzen de onderzoekers erop dat de last van digitaal kwetsbaren nu voor een stuk bij OCMW-dienstverleners en het personeel van sociale organisaties terechtkomt. Zij moeten bijkomende ondersteuning geven, terwijl ze daar niet voor vergoed worden.
“Digitale inclusie is een verantwoordelijkheid van iedereen”, zegt VUB-onderzoeker Ilse Mariën, een van de auteurs van de barometer. “Zowel de overheid als de dienstverlenende bedrijven moeten daar meer rekening mee houden. Digitalisering is een kwestie van levenslang leren, en daar zijn we in België absoluut niet goed in. Dat moet veranderen: digitale inclusie moet een onderdeel worden van elke digitale transformatie.”
