De deugd van financiële repressie

De Europese Centrale Bank houdt haar basisrente laag en is bereid overheidsobligaties van probleemlanden op te kopen om de eurocrisis het hoofd te bieden. Dat beleid is een uiting van financiële repressie, zegt Asoka Woehrmann van DWS, maar het is wel efficiënt.

De term ‘financiële repressie’ duikt steeds vaker op in analyses van de economische toestand in Europa. Er is sprake van financiële repressie als een regering maatregelen neemt om zijn schuldenlast af te bouwen en de vrije markt daarbij buitenspel zet. Een van de meest gebruikte technieken is het handhaven van een lage rente. Lage rentevoeten maken het voor landen mogelijk hun rentelast te drukken en dus hun tekorten terug te dringen. Zo’n vorm van fiscale repressie is in Europa in volle gang. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft haar basisrente verlaagd tot 0,75 procent om de financiële druk op de eurolidstaten te verminderen en de kwakkelende Europese economieën nieuw leven in te blazen.

Normaal gesproken, is het de opdracht van de ECB te waken over de stabiliteit van de prijzen in de eurozone. Maar de inflatie lijkt op dit moment de minste zorg, ook al ligt die een stuk boven de vooropgestelde maximumdrempel van 2 procent. Half september is de ECB nog een stap verder gegaan in haar aanpak van de eurocrisis door aan te kondigen dat ze, indien nodig, ongelimiteerd kortlopende overheidsobligaties zal opkopen om de financiële druk op de zwakste eurolanden te verlagen. Daaraan zijn voor die landen echter voorwaarden verbonden, waaronder de verplichting om drastische begrotingshervormingen door te voeren.

De ingrepen van de ECB zijn duidelijk een uiting van financiële repressie. We vroegen de mening van Asoka Woehr-mann, chief investment officer van de fondsbeheerder DWS Investments, over de efficiëntie van de recentste maatregelen van de ECB.

TRENDS. Denkt u dat het beleid van de ECB de eurocrisis kan oplossen?

ASOKA WOEHRMANN. “Wij zijn ervan overtuigd dat het de goede richting uitgaat. Zelfs in de harde kern van Europa – met landen als Nederland, België en Frankrijk – is financiële stabiliteit op lange termijn verkieslijk boven maatregelen die alleen soelaas brengen op korte termijn. Mario Draghi, de voorzitter van de ECB, volgt die lijn. Hij levert goed werk af. Maar de ECB moet waken over de financiële stabiliteit in zeventien landen. De verschillen tussen de rentevoeten in de lidstaten van de eurozone zijn groot. De rente in Duitsland is te laag, die in Spanje te hoog. Dat maakt het zeer moeilijk om een gemeenschappelijk monetair beleid te voeren.

“De landen die het meest behoefte hebben aan hulp voor hun ontwikkeling, betalen een te hoge rente. Spanje heeft bijvoorbeeld te kampen met een ernstige kapitaalvlucht. Alleen al in juli verloren de Spaanse banken 5 procent van hun deposito’s. De kredietverstrekking aan ondernemingen is er teruggevallen tot een strikt minimum. Hoe kan een economie draaien als niet wordt geïnvesteerd in de ontwikkeling van bedrijven?

“De ECB zag zich genoodzaakt het vertrouwen te herstellen, om de kapitaalvlucht tegen te gaan. De Spaanse en de Italiaanse rente moesten naar beneden, zonder dat de Duitse rente in de hoogte zou gaan. De ECB lijkt daarin te slagen met haar strategie om onder voorwaarden kortlopende staatsobligaties op te kopen. Eigenlijk zegt Draghi tegen Spanje: ofwel voeren jullie herstructureringen door en helpen wij jullie, ofwel mogen jullie de markten alleen trotseren.”

Met die beslissing is de ECB buiten haar mandaat getreden. Waarom is ze niet nog verder gegaan en heeft ze geen euro-obligaties ingevoerd?

WOEHRMANN. “Het invoeren van euro-obligaties zou hebben geleid tot lagere kredietkosten voor de zwakste landen, maar ook tot een snelle stijging van de Duitse rente. Dat is haast ondenkbaar. Bovendien moet de invoering van euro-obligaties volgens ons gepaard gaan met een vorm van fiscale harmonisatie. Er is ook een nieuw Europees verdrag voor nodig. Dat is niet wenselijk, omdat daarvoor de mening van de Europeanen moet worden gevraagd. In de huidige omstandigheden is dat gevaarlijk.”

De term ‘financiële repressie’ wordt steeds vaker in de mond genomen. Zijn we in een periode van financiële repressie aanbeland?

WOEHRMANN. “Dat is inderdaad het geval. Wie zijn geld toevertrouwt aan Duitsland, gaat ermee akkoord dat hij geld verliest, aangezien de nominale rente van dat land negatief is. De Duitse rente wordt kunstmatig op een zeer laag niveau gehouden. Als de overheid de markten vrij zou laten bewegen, zou die hoger zijn.”

Blijft de Europese crisis beperkt tot Europa?

WOEHRMANN. “Nee. Het probleem van Griekenland is in korte tijd een Europees en zelfs een wereldwijd probleem geworden. Zo was het ook met Lehman Brothers. Eerst was het alleen het probleem van Lehman Brothers, maar al gauw kwam de hele financiële sector in moeilijkheden. China voelt de impact van de Europese crisis al en ook de Verenigde Staten zijn er niet immuun voor. Toch zijn wij ervan overtuigd dat de toestand in Europa zich zal stabiliseren en dat de Chinese economie geen al te harde landing zal maken. De economische groei in China zal dit jaar nog 7,5 à 8 procent bedragen. De monetaire maatregelen van de Chinese overheid zullen stilaan hun vruchten afwerpen. Een van de grote winnaars van de crisis is Duitsland. Het heeft zich nog nooit zo goedkoop gefinancierd en de zwakte van de euro legt de Duitse exporteconomie geen windeieren.”

Bijna alle Europese conjunctuurindicatoren staan in het rood. Toch kunnen de financiële markten voor 2012 een positieve balans voorleggen. Hoe verklaart u dat?

WOEHRMANN. “Er is een verschil tussen de aandelenmarkten en de economie. De evolutie van de markt is geen weerspiegeling van de economische conjunctuur. De markt draait op hoop en vooruitzichten. Voor ons is het geen verrassing dat aandelen weer in de gratie komen. We staan al een tijdje positief tegenover die activaklasse. Wij houden vooral van aandelen met een hoog dividend en value-aandelen (waarvan de koers ondergewaardeerd is, red.). We zijn ervan overtuigd dat beleggers zullen terugkeren naar de aandelenmarkten. Er is eenvoudigweg geen alternatief om spaargeld te doen renderen. Op zeker moment moet je een berekend risico durven te nemen.”

KARINE HUET

“We zijn ervan overtuigd dat beleggers zullen terugkeren naar de aandelenmarkten. Er is eenvoudigweg geen alternatief om spaargeld te doen renderen”