‘De contouren van de energiemarkt vervagen’

EDF Luminus houdt prima stand op de energiemarkt. Al wil topman Grégoire Dallemagne best nog wel wat aandacht voor de klassieke gascentrales.

Toen Grégoire Dallemagne in 2011 CEO werd van het energiebedrijf EDF Luminus, waren de gloriejaren van de sector al voorbij. Gedaan met de jaarlijks verzekerde groei op het ritme van de economie. In de plaats daarvan: concurrentie van gesubsidieerde groene energie, slinkende winstmarges, slabakkende energieprijzen, een stortvloed aan wetswijzigingen, een gebrek aan investeringen en nukkige kerncentrales.

Maar terwijl het marktaandeel van Electrabel sinds de liberalisering kelderde, houdt dat van EDF Luminus al jarenlang stand in de buurt van 20 procent. Daar is de in Charleroi geboren Brusselaar best trots op. “In die moeilijke markt, met in België een van de hoogste percentages klanten die van energieleverancier veranderen van Europa, zijn we erin geslaagd van de energietransitie een opportuniteit te maken. We hebben dit bedrijf in zeer korte tijd omgevormd van een eenvoudige producent en leverancier van energie naar een energiepartner van onze klanten.”

Wat verwacht u van 2017?

GRÉGOIRE DALLEMAGNE. “Ik hoop dat 2017 het jaar wordt van de bevoorradingszekerheid. De regering is zich bewust van de behoefte aan een duidelijk kader om die te garanderen. Ik ben ook hoopvol over een sterk wereldwijd engagement voor het klimaat, met het akkoord van Parijs. Met COP22, de top in Marrakesh, is er ook een engagement om het energieverbruik met 30 procent te doen zakken tegen 2030. Er is dringend actie nodig, anders dreigt de klimaatcrisis om te slaan in een humanitaire crisis. Ten slotte hoop ik dat een aantal maatregelen worden genomen rond mobiliteit, energie en energie-efficiëntie. En dat die echt een impact hebben.

“2017 moet voor ons het jaar worden waarin energie-efficiëntie echt doorbreekt. We willen efficiënte, innoverende oplossingen naar de klanten brengen om hun consumptie te doen dalen, en hun energie zoveel mogelijk uit hernieuwbare bronnen te leveren.”

Almaar meer energiebedrijven willen hun klanten helpen om minder van hun product te kopen. Waarmee wilt u dan geld verdienen?

DALLEMAGNE. “Door de energiepartner te zijn van onze klanten. Om hem te helpen minder CO2 uit te stoten, zijn factuur onder controle te houden, en ervoor te zorgen dat als hij de lichtknop indrukt, hij ook elektriciteit heeft. Het enige en beste middel om dat te realiseren is meer energie-efficiëntie.

“Dat betekent een volledige omschakeling van ons zakenmodel. Het gaat niet alleen over minder consumeren. Als het zinvol is, kunnen we zon-, wind- en WKK-installaties (warmte-krachtkoppeling, waarbij warmte en elektriciteit worden geproduceerd, nvdr) ontwerpen, installeren, beheren en onderhouden. We kunnen de vraag van de klant helpen te sturen, maar ook zijn flexibiliteit waarderen door hem minder te laten consumeren op piekuren, of extra te laten verbruiken als het nodig is in de markt.

“In die business is het grote obstakel het vinden van de juiste mensen. We nemen bedrijven over, om de synergie, maar ook om goed opgeleide mensen aan te werven.”

Waar staat EDF Luminus in vijf jaar?

DALLEMAGNE. “In 2020 zullen hernieuwbare energie en diensten het grootste deel van onze kasstroom en ebitda uitmaken. We hebben nu meer dan 3 miljard euro omzet, maar we zitten in een industrie met zeer lage marges. Die nieuwe activiteiten leveren misschien minder omzet op, maar meer cashflow. Daar willen we op focussen.

“Tegelijk is er een revolutie aan de gang. Onze historische activiteiten verliezen aan belang, de contouren van onze markt vervagen. We gaan van centrale productie naar decentrale, van een hoge consumptie per klant naar een lage, van fossiele brandstoffen naar CO2-vrije energie. Daarbovenop versnelt de digitale revolutie al die tendensen. Wij willen op die golf meesurfen.

“We investeren in zon en in vijf jaar tijd zullen we onze windproductiecapaciteit verdubbelen. De jongste drie jaar is die al verdubbeld. We investeren in ons strategisch vierjarenplan 600 miljoen euro. Het grootste deel gaat naar on-shorewind en waterkracht. Voor beide zijn we het nummer één in België. In 2016 hebben we voor 50 megawatt (MW) aan windmolens gebouwd. In 2017 bouwen we er meer, voor 70 tot 80 MW.”

Uw historische activiteiten staan onder druk. De gascentrales hebt u volledig afgeschreven.

DALLEMAGNE. “Ze zijn nochtans nodig. Hernieuwbare energie is een keuze. Belgische ondernemingen en particulieren betalen daarvoor ongeveer 2 miljard euro per jaar. Alleen zijn wind en zon periodiek. Ze produceren alleen als het waait of als de zon schijnt. Terwijl we licht willen op een windloze winteravond. Ofwel moet je installaties of gemeentes afschakelen, ofwel moet je zorgen dat je genoeg piekcapaciteit hebt. De beste aanvulling zijn de gascentrales. Die bieden flexibiliteit.

“Alleen raken de gascentrales niet uit de kosten. Duitse kolen zijn goedkoper. De gascentrales draaien amper, maar ze zijn wel nodig. Daarom moeten we evolueren naar een capaciteitsmarkt. Dat wil zeggen dat het beschikbaar houden van de gascentrales een waarde heeft. Met 3 procent van het bedrag dat naar hernieuwbare energie gaat, kunnen alle bestaande gasgestookte centrales stand-by worden gehouden. Dat komt neer op ongeveer 60 miljoen euro per jaar.”

Sluit u uw gascentrales zonder capaciteitsmechanisme?

DALLEMAGNE. “Van de 4000 MW aan gascentrales in België zal 1600 MW definitief sluiten. Dat is iets minder dan de helft. De marktspelers kunnen zich niet meer permitteren een post te hebben die geen marge oplevert en zelfs geld kost. Het studiebureau CapGemini berekende dat er de jongste vijf jaar voor 45 miljard euro aan versnelde afschrijvingen zijn gebeurd voor fossiele centrales in Europa. Als ze volledig zijn afgeschreven, is een definitieve sluiting de volgende stap.”

Welke vrije markt heb je nog als alle technologieën worden gesubsidieerd?

DALLEMAGNE. “In feite heb je twee markten. Op de elektriciteitsbeurzen kun je elektriciteit kopen om te verbruiken in pakweg februari 2019. Alleen kun je geen piekelektriciteit kopen voor een avond in februari 2019. Het huidige marktmechanisme zorgt niet voor garanties dat er genoeg capaciteit is op die momenten. Daarom komen de meeste Europese landen nu af met systemen die dat wel doen, via een capaciteitsremuneratie. Dat is ook een markt: je bepaalt als overheid hoeveel megawatt je nodig hebt, en dan kies je uit de beste aanbieders.

“Een land heeft de keuze: genoeg piekcapaciteit houden, of geen elektriciteit als het koud is. Het Federaal Planbureau schatte de kosten van een afschakeling op 120 miljoen euro voor het eerste uur. Af en toe afschakelen is ook niet goed voor het Belgische investeringsklimaat.”

Moet Europa niet gewoon een hogere CO2-prijs opleggen?

DALLEMAGNE. “Dat is vanuit een klimaatperspectief zeker goed beleid. Je erkent dat er externe kosten zijn en kleeft daar een waarde op. Daardoor worden andere energievormen goedkoper dan steenkool. Alleen moet je die CO2-prijs goed definiëren, zodat er geen competitief nadeel ontstaat voor de eigen industrie.”

Intussen zal Synatom, de vennootschap die de gelden beheert voor de uiteindelijke afbraak van de kerncentrales, waarschijnlijk zijn rentevoet aanpassen, waardoor Electrabel en EDF Luminus 1,2 miljard euro extra zouden moeten betalen.

DALLEMAGNE. “Onze bijdrage zal proportioneel zijn, verbonden aan onze participatie en de levensduur van de centrales. In 2016 bedroeg onze Synatom-bijdrage 40 miljoen euro. De berekening voor de komende jaren hebben we nog niet gemaakt, maar het heeft zeker een belangrijke impact op onze cash en de winst de komende drie jaar.”

Wil u af van kernenergie? Bij Engie wordt naar verluidt een uitstap bestudeerd.

DALLEMAGNE. “Nucleaire energie wordt CO2-vrij geproduceerd en is van strategisch belang voor de bevoorrading van het land. De productie ervan wordt niet gesubsidieerd, maar belast. Zo draagt ze veel geld bij aan het overheidsbudget.

“Alleen wordt het met de huidige groothandelsprijzen financieel zwaar voor ons. De nieuwe berekeningswijze voor de nucleaire bijdrage die de regering eind 2015 invoerde, ging uit van een marktprijs van 42 euro. Die prijs is sindsdien gezakt. De nucleaire taks en de herberekening van de Synatom-provisies wegen zwaar op ons resultaat. Van een nucleaire ‘rente’ zou ik zeker niet meer spreken.”

Wat verwacht u van het beleid? Is er te weinig visie?

DALLEMAGNE. “Ik heb veel respect voor de ministers van Energie. Ze hebben een goede kennis van de uitdagingen in de sector. Alleen is er een technische complicatie. De markt beweegt niet binnen de grenzen van een regio of een deelstaat. Uitdagingen zoals het klimaat zijn wereldwijd. En als het niet globaal is, dan minstens Europees. Een evenwicht tussen vraag en aanbod is niet meer mogelijk binnen de grenzen van België.

“We hebben een Europees industrieel energiebeleid nodig. Dat is er nog niet. Al vind ik het positief dat Europa beslist heeft in te zetten op de verlaging van de energievraag. Het gaat in de goede richting, maar dat moet nog worden vertaald in een coherente industriele politiek voor de Europese Unie. Het feit we tegelijk bruinkool verbranden in Duitsland en hernieuwbare energie subsidiëren is niet coherent.

“In België moet een energievisie komen voor het hele land, en het liefst één die coherent is op de alle niveaus. Noem het mijn nieuwjaarswens. (lacht)”

Luc Huysmans

“Een evenwicht tussen vraag en aanbod is niet meer mogelijk binnen de grenzen van België”

“We hebben dit bedrijf omgevormd van een eenvoudige producent en leverancier van energie naar een energiepartner van onze klanten”

“Met 60 miljoen euro kunnen alle bestaande gasgestookte centrales stand-by worden gehouden”