De civil servant met veel etiketten

In zijn kantoor pleegde een uurwerk te hangen dat tegen wijzerzin draaide. Alsof de tijd geen greep had op Jean-Claude Deschamps. En in zekere zin klopt dat, want de 74-jarige inge-nieur weet van geen ophouden. Vorige week vielen de puzzelstukjes over de bestuurszitjes voor de diverse banken stilaan op hun plaats. Jean-Claude Deschamps neemt zitting in de raad van bestuur van BNP Paribas, samen met Michel Tilmant (ex-ING). Op een leeftijd waarop anderen de golfclubs als voornaamste werkattributen zien, hanteert Deschamps ook nog de voorzittershamer bij Esko-Graphics en het investeringsfonds Vesalius Biocapital Arkiv.

De man, wiens invloed niet genoeg overschat kan worden, grossiert in de discretie. “Dat is de enige formule om te overleven en succesvol te zijn”, zegt Vlaams minister van Begroting Dirk Van Mechelen (Open Vld). “Hij is altijd de eeuwige studax gebleven die achter de schermen al het werk verzet. Altijd in functie van zijn opdrachtgever.”

Van Mechelen trok Deschamps aan toen hij als minister van Economie belast werd met de sanering van de overheidsinstrumenten. Bij de start van de eerste Vlaamse paarse regering in 1999 mocht Deschamps de textiel- en staalparticipaties van Gimvindus valoriseren. Hij was het ook die de eerste fase van de privatisering van Gimv begeleidde. “Ik vroeg in de regering naar een ‘wijs man’ en men wees me Jean-Claude Deschamps aan”, zegt Van Mechelen, die laat opmerken dat Deschamps misschien wel voor de buitenwereld een blauw etiket draagt, maar eigenlijk staat hij boven de partijen. “Hij werkte zowel voor mij als voor Gaston Geens of Norbert De Batselier.” Ook Koen Dejonckheere, de gedelegeerd bestuurder van Gimv, erkent dat partijloze. “Hij beweegt zich in alle kringen en één etiket doet onrecht aan de man die nog dagelijks met de naïeve ogen van een wetenschapper rondkijkt.”

Actieve vrijmetselaar en kosmopolitische globetrotter

Goed, niet één etiket dan, behalve dat van actieve vrijmetselaar, vrijzinnige en intellectuele kunstliefhebber. En ook een “absolute kosmopolitische globetrotter”. Hij woont in Parijs, in het derde arrondissement in de trendy wijk Le Marais. Dat Parijse appartement dateert al van in de jaren tachtig, toen hij huwde met een professor radiologie van de ULB die ook in Parijs doceerde. Deschamps is ook een China-kenner. “Hij reisde al naar Azië toen Vlaanderen dat met moeite op de wereldkaart kon aanduiden”, lacht een intimus. “Hij houdt er dan ook enorme contacten op na.” Het echtpaar adopteerde er ook enkele Chinese kinderen.

De achtergrond van de Gentenaar Deschamps is technologie en wetenschap. Na zijn studie burgerlijk ingenieur aan de Gentse universiteit toog hij naar de Technische Universiteit van Zurich en hij is ook een van de eerste afgestudeerden aan de Vlerick Management School. Hij belande bij IBM en de Franse elektronicagroep Schneider, was aandeelhouder van Telindus – waar hij het maar moeilijk kon vinden met John Cordier – stond via zijn micro-elektronicaplan mee aan de wieg van de chipfabriek Mietec en het Leuvense onderzoekscentrum Imec, hij schreef de visienota van Telenet, dook op bij Barco en de Amerikaanse investment bank Furman Selz (die later opging in ING). En dan vergeten we nog de helft.

Deschamps opende wereldwijd de deuren van labo’s en fabrieken die voor anderen gesloten bleven. “Ook nu is hij nog altijd heel researchgedreven”, zegt Dejonckheere. “Hij werkt graag met de jonge generaties.” Naar verluidt is ‘JC’ de roepnaam waarop hij zich laat voorstaan bij die mensen met wie hij nauw samenwerkt. “Het is een heel merkwaardige figuur, van wie je er geen twintig vindt in België”, zegt een intimus. “Wie in hem ‘die oude man die bij BNP zitting gaat nemen’ ziet, kent hem totaal niet.”

Smetje op het blazoen

Toch is het bankwezen geen specialiteit van Deschamps. Meer zelfs, de private plaatsing van een gedeelte van de Gimv-aandelen die hij in 2005 begeleidde, blijft tot vandaag een smet op zijn blazoen. De 7 miljoen aandelen werden verkocht tegen 34 euro per stuk, goed voor 236,4 miljoen euro. Maar – zo klonk destijds de kritiek – de intrinsieke waarde van het aandelenpakket lag 100 miljoen euro hoger. Nog anderen beweerden dat de verkoop aan de meest biedende partij de beste garantie was geweest voor een mooie premie. Zo’n operatie had tot 800 miljoen euro kunnen opleveren, lieten ‘anonieme bankiers’ zich ontvallen. “Laat ons eerlijk zijn dat die plaatsing niet echt zijn cup of tea was”, zegt een insider. “Deschamps is niet de man van de woeste en wilde aandelenmarkten, en daar heeft hij allicht zijn krachten wat overschat. Maar dat doet niks af van het schitterende palmares van de man.” Dirk Van Mechelen ziet het zo: “Met Herman Daems bij Fortis Bank en Jean-Claude Deschamps bij BNP komen we daar versterkt uit. Er is een enorm nauwe band en groot vertrouwen tussen die twee mensen. Dat zijn nog echte civil servants.” (T)

Jean-Claude Deschamps (74)

Discrete kosmo-poliet die tal van overheidsopdrachten uitvoerde

Gaat voor de overheid zitting nemen in de raad van bestuur

van BNP Paribas

Lieven Desmet